जुलुस र आमसभा बिहान ७ देखि साँझ ७ बजेसम्म मात्रै

काठमाडौं, कात्तिक १६ गते । मङ्सिर ४ गते हुन लागेको प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभा सदस्य निर्वाचनका लागि राजनीतिक दलका उम्मेदवारहरूले कात्तिक १७ गते अर्थात् बिहीबारदेखि मङ्सिर १ गते साँझ निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्न सक्ने व्यवस्था छ ।

निर्वाचन आचारसंहिता, २०७९ को दफा १३ मा राजनीतिक दल उम्मेदवार, दलको भ्रातृ सङ्गठन तथा सम्बन्धित व्यक्तिले जुलुस, आमसभा, कोणसभा, बैठक, भेला वा निर्वाचन प्रचारप्रसारसम्बन्धी कार्य गर्दा पालना गर्नुपर्ने आचरणको व्यवस्था गरेको छ ।

उक्त दफा १३ को (म) मा उम्मेदवारको अन्तिम नामावली प्रकाशन भएपछि मतदान हुने दिनभन्दा १७ दिन अघिदेखि मात्र निर्वाचन प्रचार प्रसारअन्तर्गत जुलुस, आमसभा, कोणसभा गर्न र सञ्चारमाध्यममा आफ्नो निर्वाचनसम्बन्धी सामग्री प्रकाशन वा प्रसारण गर्न सकिने व्यवस्था रहेको हुँदा यही कात्तिक १७ देखि मङ्सिर १ गतेसम्म सो बमोजिम निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्न सकिने व्यवस्था छ ।-

निर्वाचन आयुक्त एवम् केन्द्रीय आचारसंहिता अनुगमन समितिका संयोजक रामप्रसाद भण्डारीले स्थानीय प्रशासनको अनुमति नलिई सार्वजनिक स्थलमा कुनै किसिमको जुलुस, आमसभा, कोणसभा वा भेला गर्न नहुने बताउनुभयो ।

राजनीतिक दलहरूले निर्वाचन प्रचारप्रसारका लागि जुलुस, आमसभा, कोणसभा वा भेला गर्दा २४ घण्टा अगाडि स्थानीय प्रशासनलाई जानकारी दिनुपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।

निर्वाचन आयुक्त भण्डारीका अनुसार कुनै पनि दलले स्थानीय प्रशासनलाई यस विषयमा जानकारी दिइसकेपछि एउटा दलले कार्यक्रम गर्ने ठाउँमा अर्को दलले कार्यक्रम गर्न गर्न पाउने छैनन् । 

आमसभा गर्दा अत्यन्तै सभ्य, अनुशासित र भद्र भएर आफ्नो कार्यक्रम सञ्चालन सञ्चालन गर्नुपर्ने भनाइ उहाँको छ । यसरी कार्यक्रम सञ्चालन गर्दा व्यक्ति विशेषको घर नजिकै र व्यक्ति विशेषलाई लाल्छाना लगाउने प्रयोजनले कुनै पनि शब्दहरू उच्चारण गर्न पाइँदैन ।

जुलुस वा आमसभामा भाग लिने वा प्रचारप्रसार गर्ने व्यक्तिले दल वा उम्मेदवारको निर्वाचन चिह्न वा झण्डा अङ्कित लोगा वा स्टिकर वा कपडा, टोपी वा क्याप, ब्याज, मास्क वा लकेट लगाउन वा झोला बोक्न नहुने निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्न सक्ने व्यवस्था छ ।  

निर्वाचन आचारसंहिताले तोकेको ढाँचा अनुसार पर्चा,  पम्प्लेट बनाउनुपर्ने र निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्नुपर्ने हुन्छ ।

उहाँले कुनै एक दलले निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्दा अर्को दलको कार्यक्रमलाई प्रतिकूल असर पार्न नहुँदैन बताउनुभयो । कार्यक्रम बिथोल्ने, अरूलाई आरोप प्रत्यारोप गर्नेलगायतका कुनै विषयवस्तुले असर परे कारबाही हुने छ ।

जुलुस, आमसभा, कोणसभा, भेला वा प्रचारप्रसारका कार्यक्रम गर्दा बिहान ७ देखि साँझ ७ बजेसम्म मात्र गर्नुपर्ने हुन्छ ।

आयोगले कुनै पनि कानुन प्रतिकूल, निर्वाचन ऐन नियम प्रतिकूल र निर्वाचन आयोगले जारी गरेको आचारसंहिता प्रतिकूल काम नहुने र सार्वजनिक स्थलहरूमा झण्डा, पर्चा–पम्प्लेट राखिएको छ भने त्यो झिक्न आयोगले आग्रह गरेको छ ।

त्यस्तै, निर्वाचन आचारसंहिताले तोकेको परिधिभित्र रहेर राजनीतिक दलले पर्चा पम्प्लेट राख्न सक्नेछन् । राजनीतिक दलले १० वटाभन्दा बढी झण्डा प्रयोग गर्न नपाउने र यदि त्योभन्दा बढी प्रयोग गरे कारबाहीमा पार्ने निर्वाचन आयुक्त भण्डारीले जानकारी दिनुभयो ।

निर्वाचन आचारसंहिताले निषेध गरेको विषयलाई राजनीतिक दलहरूले गर्नुहुन्न र आचारसंहिता अनुकूलताको मात्रै काम लिएर जनता समक्ष जानुहुनेमा आयोग विश्वस्त रहेको उहाँको भनाइ छ ।

यसैगरी, आचारसंहिता बमोजिम निर्वाचन प्रचारप्रसारका लागि आमसभा, कोणसभा गर्दा मञ्चको तयारीका लागि लागेको खर्चको विवरण सम्बन्धित उम्मेदवारले आफैँ वा प्रतिनिधिमार्फत मतदान सम्पन्न भएको १५ दिनभित्र निर्वाचन कार्यालयमा पेस गर्नुपर्नेछ ।

यी हुन् आमसभा, जुलुस कोणासभा जस्ता कार्यक्रम गर्दा पालना गर्नुपर्ने आचारसंहिता
यद्यपि यस्ता कार्यक्रमहरू गर्दा पनि निर्वाचन आचारसंहिता २०७९ ले निर्धारण गरेका निश्चित मापदण्डहरू पालना गर्नु पर्ने व्यवस्था छ ।
जुलुस तथा आमसभा जस्ता कार्यक्रम गर्दा देहायका अचारसंहिता पालना गर्नुपर्ने छ :

क) कसैको घरको आसपासमा गई निज वा निजको परिवारको सदस्यको सम्बन्धमा विरोध वा प्रदर्शन गर्न नहुने,
ख) जुलुस, आमसभा, कोणसभा वा भेला गर्नुभन्दा कम्तिमा २४ घण्टा अघि स्थानीय प्रशासन र प्रहरीलाई त्यसको मिति, समय, मार्ग र स्थानको बारेमा जानकारी गराउनु पर्ने,
ग) जुलुस वा आमसभामा भाग लिने वा प्रचारप्रसार गर्ने व्यक्तिले दल वा उम्मेदवारको निर्वाचन चिन्ह वा झण्डा अङ्कित लोगो वा स्टिकर वा कपडा, टोपी वा क्याप, भेष्ट, टिसर्ट ज्याकेट, कमिज, गम्छा, ब्याज, मास्क वा लकेट लगाउन वा झोला बोक्न नहुने,
घ) एकभन्दा बढी राजनीतिक दल, उम्मेदवार वा भातृ सङ्गठनले एकै समयमा एउटै स्थान वा मार्गमा जुलुस, आमसभा, कोणसभा, बैठक वा भेला गर्न नहुने र सो अवस्थामा स्थानीय प्रशासनले त्यस्तो कार्यक्रम गर्ने स्थल वा मार्ग परिवर्तन गर्न दिएको निर्देशन पालना गर्नुपर्ने,
ङ) कसैको निजी घरजग्गामा वा सार्वजनिक भवन, सार्वजनिक उद्यान, सार्वजनिक सडकका पोल वा कुनै पनि सार्वजनिक स्थानमा दलको झण्डा, दल वा उम्मेदवारको निर्वाचन चिन्ह राख्न वा टाँस्न नहुने,
च) विभिन्न क्लब, सामाजिक संस्था, धार्मिक संस्था, आमा समूह, गैरसरकारी संस्था, आश्रम जस्ता संस्था वा कुनै व्यक्तिलाई नगद वा जिन्सी वितरण गर्न, अनुदान, आर्थिक सहायता, चन्दा, पुरस्कार वा निर्वाचन खर्च वा बुथ खर्च दिन वा दिने घोषणा गर्न नहुने,
छ) जुलुस, आमसभा, कोणसभा, भेला वा प्रचारप्रसारका कार्यक्रम गर्दा बिहान सात बजेदेखि साँझ सात बजेसम्म मात्र गर्नुपर्ने,
ज) बालबालिकाको प्रयोग गर्न वा गराउन नहुने,
झ) निर्वाचन प्रयोजनको लागि पचहत्तर ग्रामसम्मको कागजमा तीनसय वर्ग इन्चसम्म क्षेत्रफल भएको आकारको एउटै रङ्ग र मुद्रकको नामसहितको पर्चा मात्र प्रयोग गर्नुपर्ने,
ञ) उम्मेदवार वा दलको कार्यालयमा साइनबोर्ड तथा कपडामा बनाईएको ३×४ फिटको दलको झण्डा र सोही नापको चुनाव चिन्ह राख्न बाहेक दलको प्रचारप्रसार गर्ने उदेश्यले कुनै किसिमको डिजिटल बोर्ड, फ्लेक्स वा ग्लुसाइन बोर्ड राख्न, श्रव्य सामग्री बजाउन र श्रव्यदृश्य सामग्रीहरु प्रदर्शन गर्न नहुने साथै उम्मेदवार वा दलले आफ्नो कार्यालय बाहेकका स्थानमा यस्तो सामग्री राख्न तथा श्रव्य सामग्री बजाउन र श्रव्यदृश्य सामग्रीहरु प्रदर्शन गर्न नहुने,
ट) दल वा उम्मेदवारको चुनाव चिन्हको तोरण बनाई सार्वजनिक प्रदर्शन गर्न वा गराउन नहुने,
ठ) कुनै किसिमको भित्तेलेखन गर्न वा गराउन, चारपाङ्ग्रे गाडी, मोटरसाईकल, साइकल, बयलगाडा, रिक्सा, टाँगालगायत सबै प्रकारका सवारी साधन प्रयोग गरी र्‍याली आयोजना गर्न वा प्रचारप्रसार गराउन नहुने,

त्यस्तै, दल वा कुनै उम्मेदवारले सञ्चार माध्यम प्रयोग गरेर प्रचारप्रसार गर्दा देहाय अनुसारको आचरण पालना गर्नुपर्ने छ :
क) राजनीतिक दलले निजी क्षेत्रको टेलिभिजन, रेडियो वा एफ।एम। रेडियोको माध्यमबाट निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्दा कम्तीमा एक घण्टाको अन्तरालमा २४ घण्टामा बढिमा चार पटक र एक पटकमा बढीमा एक मिनेटसम्म प्रसारण गराउन सक्ने,
ख) राजनीतिक दलले निजी क्षेत्रको पत्रपत्रिकाको माध्यमबाट प्रचारप्रसार गर्दा प्रत्येक दिन बढीमा ७×७ इन्चसम्मको आकारमा कुनै एउटा पत्रिकामा प्रचार सामग्री छपाउन सक्ने,
ङ) पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणाली बमोजिम हुने प्रतिनिधिसभा सदस्य पदको निर्वाचनमा भाग लिने उम्मेदवारले टेलिभिजन, रेडियो वा एफ.एम. रेडियोको माध्यमाबाट निर्वाचन प्रचारप्रसार गर्दा चौबीस घण्टामा बढीमा चार पटक र एक पटकमा बढीमा एक मिनेटसम्म प्रसारण गराउन सक्ने,