वायु प्रदूषण : ‘मर्निङ वाक’ गरेर थप रोग ननिम्त्याऔँ’

काठमाडौँ, चैत २३ गते । केही दिनदेखि वायु प्रदूषणका कारण काठमाडौँ उपत्यकाका बासिन्दा रुघाखोकी, घाँटी खसखसाउने, आँखा पोल्ने, श्वासप्रश्वासलगायत विभिन्न समस्या लिएर अस्पताल पुग्ने गरेका छन् ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घको वातावरणसम्बन्धी निकाय ‘युएनइपी’ का अनुसार विश्वव्यापी समस्या निम्त्याएको वायु प्रदूषणका कारण विश्वमा हरेक वर्ष ७० लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको छ । काठमाडौँमा वायु प्रदूषणकै कारण मानिसको मृत्यु भएको घटना सार्वजनिक नभएको भए पनि यतिबेला वायु प्रदूषणसँग सम्बन्धित समस्या लिएर अस्पतालहरूमा जाने बिरामीको सङ्ख्या बढेको छ ।

अल्का अस्पतालका छाती रोग विशेषज्ञ डा. अजित श्रेष्ठले विगत केही दिनदेखि आँखा, नाक, कान, घाँटी तथा श्वासप्रश्वाससँग सम्बन्धित समस्या लिएर अस्पताल आउनेको चाप बढेको बताउनुभयो । छातीको समस्याका कारण कतिपय बिरामीलाई आइसियुमा राख्नु परेको समेत उहाँको भनाइ छ । उहाँल वायु प्रदूषणका कारण मुटुमा असर गर्ने र हृदयघातको समेत उच्च जोखिम हुने बताउनुभयो ।

‘‘प्रदूषणको कारणले गर्दा बिरामीको चाप अस्पतालहरूमा विस्तारै बढ्दै गएको छ । विशेष गरेर श्वासप्रश्वासको समस्या लिएर बढी आउँछन् । सँगसँगै आँखा, नाक, कान, घाँटी तथा छालाका समस्या लिएर आएका छन् । घाँटी खसखस गर्ने, आँखा पोल्ने र आँशु आउनेलगायतका समस्या लिएर आएका छन् ।,’’ उहाँले भन्नुभयो, ‘‘छातीका सङ्क्रमण लिएर बिरामीहरू धेरै छन् । केही बिरामीहरू आइसियूमा समेत राख्ने अवस्था आएको छ । आइसियूको बिरामीको चाप पनि बढेको छ । वायु प्रदूषणले गर्दाखेरि हृदयघात हुने सम्भावना पनि बढी हुन्छ भन्ने अध्ययनले देखाएको छ । हाम्रो अरू अस्पतालका डाक्टरहरूको कुरा सुन्दा पनि मुटुका रोगीहरूको पनि उत्तिकै चाप बढेको छ ।’’

डा. श्रेष्ठले वायु प्रदूषणले वृद्धवृद्धा, बालबालिका तथा गर्भवति र सुत्केरीमा ठुलो जोखिम निम्त्याएको बताउनुभयो । मुटु, मिर्गौला, श्वासप्रश्वासलगायतका दीर्घरोगी पनि उच्च जोखिममा रहेको उहाँको भनाइ छ । उहाँले अहिलेको जटिल समयमा व्यायामको रूपमा बिहान हिँड्ने कार्य रोक्नुपर्ने बताउनुभयो । मर्निङ वाल्कको नाममा बिहान हिँड्दा थप रोग निम्तिने भन्दै उहाँले घरमै बसेर व्यायाम गर्न सुझाव दिनुभयो । हिँडेर मात्रै व्यायाम हुन्छ भन्ने मान्यताबाट यतिबेला पछि हट्नुपर्ने उहाँको भनाइ छ ।

‘‘उमेर समूहको कुरा गर्दा जहिले पनि स्वास्थ्यमा जोखिममा पर्ने भनेकै वृद्धवृद्धा र बालबालिका । अर्को भनेको गर्भवती र सुत्केरी महिला तथा दीर्घरोगीहरू जस्तो मुटु, मिर्गौला, श्वासप्रश्वास लगायतका रोगी पनि पनि उच्च जोखिममा हुन्छन् । त्यस्ता रोगीले बच्नुपर्ने मेरो सुझाव हुन्छ । हामी स्वस्थ हुनका लागि व्यायाम गर्ने, मर्निङ वाल्क गर्नेगर्छौं ।,’’ डा. श्रेष्ठले भन्नुभयो, ‘‘जब अहिले बाहिर हिँड्दा झन् रोग निम्तिन्छ, बढी अस्वस्थ भइन्छ भने हिँड्नुको के तुक ? त्यसकारण  अहिलेको अवस्था जस्तो छ त्यसलाई विशेष महत्त्व दिनु जरुरी छ ।  अहिलेको अवस्थामा हिँडडुल गर्नु एकदम खतरनाक छ । हिँडडुल गर्नै पर्ने भए घरकै कोठामा हिँडडुल वा व्यायाम गर्न पनि सकिन्छ । हिँडेर मात्रै व्यायाम हुन्छ भन्ने पनि होइन । हिँडेर मात्रै व्यायाम हुन्छ भन्ने कुरामा अहिले लाग्नु हुँदैन ।’’

डा. श्रेष्ठले वायु प्रदूषणले खताराको तह पार गरेकाले सरकारले जनस्वास्थ्यलाई ध्यानमा राखेर केही न केही निर्णय गर्नुपर्ने बताउनुभयो । स्वास्थ्य विशेषज्ञहरूसँग परामर्श लिएर सरकारले ठोस निर्णय गर्नुपर्ने उहाँको भनाइ छ ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘‘सरकारले जनस्वाश्थ्यामा सरोकार राख्ने हो भने यसबारेमा केही न केही सोच्न आवश्यक भइसकेको अवस्था हो । सरकारी तवरबाट के कस्तो निर्णय आउँछ त्यो हेर्न बाँकी नै छ । तर जनस्वास्थ्यको अवस्थालाई खतराको तह पार गरिसकेको अवस्थामा केही न केही निर्णय होला भन्ने ठानेको छ । त्यो सरकारले विशेषज्ञहरूसँग बसेर गर्ने निर्णयको एउटा पाटो भयो तर व्यक्तिगत रूपमा मैले भन्नुपर्दा यो अवस्था आइसकेको छ ।’’

डा. श्रेष्ठले वायु प्रदूषण विकराल बन्दै गएकाले नियमित औषधी सेवन गरिरहेका दीर्घरोगीहरूले समय समयमा स्वास्थ्य परीक्षण गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।  सन्तुलित, पोषिलो र स्वस्थ भोजनमा ध्यान दिनुपर्ने उहाँको भनाइ छ । बाहिर हिँडडुल गर्नैपर्ने अवस्थामा मास्क प्रयोग गरेर धेरै हदसम्म बच्न सकिने उहाँले बताउनुभयो ।