लोमान्थाङमा यार्तुङ पर्व सुरु

ठाकुरप्रसाद आचार्य

म्याग्दी, भदौ, ५ गते । हिमालपारीको जिल्ला मुस्ताङको लोमान्थाङमा सांस्कृतिक पर्व यार्तुङ सोमबारदेखि सुरु भएको छ । सुन्दर ऐतिहासिक लोमान्थाङ मौलिक संस्कृतिको उद्गमस्थल पनि हो । 

यार्तुङ पर्वको धार्मिक एवम सांस्कृतिक महत्व छ । लोमान्थाङवासीहरुले सयौं वर्ष पुरानो यार्तुङ पर्वलाई अहिले पनि निरन्तरता दिँदै आएका छन् । वर्षमा एकपटक उनीहरुले धुमधामसँग यो पर्व तीन दिनसम्म मनाउने प्रचलन छ । 

यारको अर्थ बर्खा र तुङको अर्थ हिउँद भन्ने बुझिन्छ । यार्तुङले बर्खायामपछि हिउँदयामको सुरुवातीको झल्को दिने गर्छ । खेतीपातीको कामकाज सकेर हिउँदयाम सुरु भएको जनाउ दिने पर्व भएकाले यसलाई यार्तुङ भन्ने गरिएको स्थानीयहरु बताउँछन् । पर्वपछि हिउँदयाम सुरु हुने भएकाले उपल्लो मुस्ताङीहरू यार्तुङ पर्व सकिएको २-३ महिनापछि जाडो छल्न बेसी झर्ने प्रचलन छ । पर्वमा लोमान्थाङका स्थानीयले राजा रानीलाई दरबार पुगेर खादा चढाएर आशीर्वाद लिने प्रचलन छ । 

पर्वमा लोमान्थाङ गाउँका स्थानीय चार समूहमा बाँडिएर घोडा दौडाएर रमाइलो गर्छन् । यार्तुङमा स्थानीयहरूले गीत गाउने, नाच्ने र सांस्कृतिक स्याब्रो नाच देखाउने प्रचलन रहेको लोमान्थाङ गाउँपालिका उपाध्यक्ष छयुमी बिष्ट गुरुङले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार यार्तुङलाई लोमान्थाङवासीहरुले ठुलो पर्वका रुपमा मनाउने गर्दछन् । यार्तुङको पहिलो दिन गाउँका प्रत्येक घरधुरीले छ्याङ र खादा लिएर बिष्ट समुदायका अग्रज व्यक्तिको घरमा पुगेर आशीर्वाद लिने परम्परा छ । 

यार्तुङको दोस्रो दिन महिला यार्तुङ र अन्तिम दिन लामाहरुको यार्तुङ हुन्छ । पर्वमा पुरुष र महिलाहरुले चार समूह बनाएर परम्परागत भेषभूषामा सजिएर हात समाती स्याब्रो नाच र ड्रम बजाएर घावा नाच देखाउने चलन छ । पर्वको तेस्रो तथा अन्तिम दिन गुम्बाका लामाहरुले धार्मिक संस्कृति अनुसार यार्तुङ देखाउने प्रचलन रहेको पालिका अध्यक्ष टसी न्हर्वु गुरुङले जानकारी दिनुभयो ।