काठमाडौँ, असार ६ गते । शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री अशोककुमार राईले समाजमा गलत सूचना, विभेदजन्य र द्वेषपूर्ण अभिव्यक्ति निराकरणका लागि शिक्षा शक्तिशाली हतियार भएको बताउनुभएको छ।
द्वेषपूर्ण (हेट स्पिच) अभिव्यक्तिविरुद्धको अन्तर्राष्ट्रिय दिवसका अवसरमा मङ्गलबार आयोजित दक्षिण एसियाली उपक्षेत्रीय कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै मन्त्री राईले शिक्षाका माध्यमबाट द्वेषपूर्ण अभिव्यक्ति र यसबाट उत्पन्न अवस्थाको सुझबुझपूर्ण व्यवस्थापन र उच्च समावेशी, सहनशील तथा सभ्य समाज निर्माण गर्न सकिने बताउनुभयो। सञ्चार साक्षरतालाई औपचारिक र अनौपचारिक शिक्षा पाठ्यक्रममा समावेश गरेर समग्र शिक्षा जगत्लाई द्वेषपूर्ण अभिव्यक्तिमुक्त गर्न सकिने पनि उहाँले बताउनुभयो।
सरकारले औपचारिक शिक्षाका पाठ्यक्रममा डिजिटल साक्षरता र सूचना प्रविधिलाई समावेश गरेको बताउँदै शिक्षामन्त्री राईले भन्नुभयो, “विद्यार्थीलाई डिजिटल ज्ञान र सीपका साथै आधारभूत सञ्चार साक्षरतालगायत २१ औँ शताब्दीका लागि चाहिने विशिष्ट जीवनोपयोगी सीपलाई अझै सशक्त बनाउनु जरुरी छ।” सामाजिक जीवनको विभिन्न परिस्थिति र कालखण्डमा देखिने द्वेषपूर्ण अभिव्यक्तिका कारण समाजमा नकारात्मक प्रभाव पारिरहेको बताउँदै उहाँले भन्नुभयो, “यस्ता अभिव्यक्तिले हाम्रो सिर्जनशीलतामा ह्रास ल्याउँछ भने व्यक्तिगत तथा सामाजिक प्रगतिलाई अवरोध पु-याउँछ।”
यस्ता अभिव्यक्तिले सभ्य समाजमा समानता, आत्मसम्मान, मर्यादाजस्ता मौलिक मूल्यमा बाधा पु-याउने उल्लेख गर्दै उहाँले भन्नुभयो, “पछिल्लो समय आमसञ्चारमाध्यम द्वेषपूर्ण अभिव्यक्तिका लागि उर्वर मैदान बन्न पुगेको छ। त्यसैले यी सञ्चारमाध्यमको उत्पादन, प्रसारण तथा प्रयोगमा प्रशस्त नीतिगत र कार्यक्रमिक सुधार तथा चेतना विस्तार गर्दै डिजिटल सभ्यता विकास गरी द्वेषपूर्ण अभिव्यक्तिको बढ्दो प्रयोगलाई न्यूनीकरण गर्नु जरुरी छ।” कार्यक्रममा संयुक्त राष्ट्रसङ्घका आवासीय प्रतिनिधि हाना सिङ्गरले द्वेषपूर्ण अभिव्यक्ति निराकरणका लागि शैक्षिक संस्थाको विद्यमान पाठ्यक्रम तथा अन्य पाठ्यसामग्रीमा परिवर्तन गर्नुपर्ने बताउनुभयो। सम्मेलनमा श्रीलङ्का, माल्दिभ्सलगायत एसियाली मुलुकका प्रतिनिधिको सहभागिता छ।
