धनिराम मृत्यु प्रकरणः छानबिन समिति गठन
कर्णाली प्रदेश सरकारले लेकबेसी नगरपालिका १० सुर्खेतका ५९ वर्षीय धनिराम लामिछानेको मृत्युको सत्यतथ्य ल्याउन छानबीन समिति गठन गरेको छ ।
चट्याङ लाग्दा एकको मृत्यु, एक घाइते
छायाँनाथ रारा नगरपालिका ११ रोवा गाउँका अजबहादुर कुमाइको बिहीबार बेलुका चट्याङ लागेर मृत्यु भएको छ । साँझ ५ बजेतिर पाटनको बागजलेमा भेडा चराउँदैगर्दा कुमाइलाई चट्याङ लागेको थियो । चट्याङ लागेर एक जना घाइते हुनुभएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ ।
स्थानीयद्वारा श्रमदानमा अस्थायी पुल निर्माण
छत्रेश्वरी गाउँपालिका–२ कालाखोलामा श्रमदान गरी स्थानीयले पुल निर्माण गरेका छन् । बर्खाको समय आवतजावतमा समस्या हुने भएपछि स्थानीयले गाउँघरमै पाईने वाँसको प्रयोग गरेर पुल निर्माण गरेका हुन ।
कक्षामा तीन जना विद्यार्थी, दुई शिक्षक
राजन रावतहुम्ला, भदौ ३ गते । जिल्लाको एक विद्यालयमा चौध जना विद्यार्थी भर्ना भए पनि तीन जना विद्यार्थी मात्र कक्षामा नियमित उपस्थित हुनेगरेका छन् । सिमकोट गाउँपालिका –३ को लाङ्दु गाउँको महाकाल प्राथमिक विद्यालयमा हाल नियमित पठनपाठनमा सहभागी हुने बिधार्थी सङ्ख्या तीन रहेको विद्यालयका शिक्षकले जनाएका छन् ।विद्यालयका प्रधानाध्यापक भिमकुमार राईले नियमित विद्यालय आउने बिद्यार्थी तीन जना रहेको बताउनुुभयो । भर्नाको बेला कक्षा ५ सम्म चौध जना बिद्यार्थी भर्ना भए पनि नियमित अध्ययनका लागि विद्यालय आउने बिद्यार्थी कम रहेको बताउनुुभयो । सो विद्यालयमा दुई जना दरबन्दीका शिक्षक रहनुभएको छ । विद्यालय आउने बिधार्थीमा कक्षा २ मा २ जना र कक्षा ४ मा एक जना रहेको प्रधानाध्यापक राईले बताउनुुभयो । कक्षामा एक जना शिक्षकले दुई बिधार्थी र अर्को शिक्षकले एक जना बिधार्थी राखेर अध्यापन गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको बताउनुुभयो । विद्यालयको रेकर्डअनुसार कक्षा १ मा दुुई जना, कक्षा २ मा तीन जना, कक्षा ३ मा चार जना, कक्षा ४ मा दुुई जना र कक्षा ५ मा तीन जनाको उपस्थिति देखिन्छ । भर्ना भएका सबै बिधार्थी विद्यालयमा उपस्थिति नभएको प्राधानाध्यापक राईले बताउनुुभयो । विद्यालय रहेको गाउँमा लामा र दलित समुदायको बसोवास छ । लामा समुदायले सदरमुकाम सिमकोट र जिल्ला बाहिर बच्चा पढाउने गर्दैआउनुभएको छ । दलितका बालबालिका मात्र सो विद्यालयमा भर्ना भएका छन् । लामा बस्ती भए पनि चार जना मात्र लामाका बिधार्थी विद्यालयमा भर्ना भएका छन् ।नियमित विद्यालय आउने बिद्यार्थीलाई पढाउनै पर्ने बाध्यता भएको प्राधानाध्यापक राईले बताउनुभयो । गाउँपालिका शिक्षा शाखाका नायव सुब्वा कृष्णप्रसाद आचार्यका अनुसार विद्यालयमा विद्यार्थी संख्या कम भएपनि दिवाखाजाको सुविधा प्रदान गरिदैआएको बताउनुभयो । विद्यालयको अनुगमन गरी सो सुविधा दिने नदिनेबारेमा निर्णय लिइने उहाँले बताउनुभयो ।विद्यालयमा बिद्यार्थी तीन जना मात्र कक्षामा उपस्थित हुने भएपछि अब सो विद्यालयका एक जना शिक्षकलाई अन्यत्र काज सरुवा गर्ने तयारी भएको उहाँले बताउनुभयो ।
पाँच वर्षदेखि सम्बन्धनको पर्खाइ
सुर्खेतको पश्चिम चौकुनेस्थित प्रस्तावित नरहरिनाथ वनविज्ञान क्याम्पस पाँच वर्षदेखि सम्बन्धनको पर्खाइमा छ। चौकुने गाउँपालिका–५ को तोस्रामा वन विज्ञान क्याम्पस सञ्चालन गर्ने नीतिगत निर्णय पहिलो गाउँ सभाले गरेको थियो। सो क्याम्पस जानकी, मालिका र मायाताल सामुदायिक वनको गरी ३० बिगाह जग्गामा रहेको छ। बजेट व्यवस्थापन गरेर २०७४ बाटै क्याम्पसका भौतिक संरचना निर्माण गरी काम अघि बढाइएको थियो। एक वर्षअघि नै निर्माण सम्पन्न भइसकेको क्याम्पसको दसकोठे भवन अहिलेसम्म प्रयोगमा भने आउन सकेको छैन। सम्बन्धित निकायबाट अध्यापन अनुमतिका लागि स्वीकृति मिलेको छैन। सम्बन्धन नपाउँदा त्यहाँका भौतिक संरचना बेवारिसे बनेका छन्।
दिवा खाजा कार्यक्रमले शैक्षिक गुणस्तरमा सुधार
बालबालिकाहरुले विद्यालयमै दिवा खाजा खान पाएपछि बालबालिका हर्षित हुनुका साथै पढाइमा पनि निकै सुधार आउन थालेको विद्यालयहरुले जनाएको छ ।
वन कार्यालयले पक्राउ गरेका पुरुषको मृत्यु
डिभिजन वन कार्यालय सुर्खेतले वन मद्दामा पक्राउ गरेका एक पुरुषको विहीबार मृत्यु भएको छ । लेकबेशी नगरपालिका– १० का ५८ वर्षीय धनिराम लामिछानेको कार्यालयको थुनुवाकक्षमै मृत्यु भएको हो ।
लटरम्म फलेका स्याउ
हुम्लाको सदरमुकाम सिमकोटकमा लटरम्म फलेका स्याउ ।
दरबन्दी बिना माध्यमिक विद्यालय सञ्चालन
जिल्लाका दुुई गाउँपालिकाका पाँचवटा माध्यमिक विद्यालयहरु शिक्षक दरबन्दीबिनै सञ्चालनमा ल्याइएका छन् । मावि स्वीकृत पाएका तथा दरबन्दी पाउन नसकेपछि तीन विद्यालयहरु गाउँपालिका अनुदानबाट सञ्चालनमा आएका हुन् ।
‘घिया त्यार हो’ अथवा पौडी खेल्ने चाड मनाइयाे
प्रतीक इच्छुक शर्मासल्यान, भदौ २ गते । बनगाड कुपिण्डे नगरपालिका १ अम्राका स्थानीय युवाले भेल खेल्ने चाड मनाएका छन् । यस आसपासका क्षेत्रमा भदौ १ गतेलाई भेल खेल्ने चाड मनाइन्छ । देवस्थलको बनगाड खोलाको मोडदेखि अम्रासम्म तीन किलोमीटर पौडी खेलेर अम्राका १५/२० जना युवाले पौडी खेलेर ‘घिया त्यार हो’ अथवा पौडी खेल्ने चाड मनाएका हुन् । स्थानीय दोर्ण ऐरीले यहाँ हरेक वर्ष सधैँका वर्ष जसरी यस वर्ष पनि मनाएको बताउनुभयो । उहाँका अनुसार चाडपर्वको आगमन जनाउने यो चाड परम्परागत रुपमा मनाइँदै आएको छ । भेल खेल्ने पहिले सल्यानको नाम्रा, घटागाउ बुरेली र अम्रा र सुर्खेतको राकम, ठिग्नी, घोरेरीमा खेल्ने गर्दछन् । पछिल्नो समय भेल खेल लोप हुँदै गएको र यसको संरक्षणमा कसैको चासो गएको छैन । वनगाड कुपिण्डे नगरपालिका नाम्राका युवाले भने हरेक वर्षको भदौ १ गते दिनका उक्त गाउँमा भुइँ छोड्ने भनेर युवाले भेल खेल्ने पर्व मनाउने गरेका हुन् । भदौ १ गतेका दिने युवा भेल खेल्ने र महिला तथा बालबालिका जङ्गल पुगेर पङ्गैको ( पिङ्ग)को लागि कैयार(खर) काटेर ल्याउने चलन छ । कोही जमिन छोड्न भनेर भेरीमा भेल खेल्दै थिए भने अरु पङ्गै खेलेर रमाइरहेका थिए । जङ्गलबाट काटेर ल्याएको कैयार(खर) बुढापाका र युवाले संयुक्त रूपमा डोरी बाटेर पङ्गै निर्माण गर्ने बताइन्छ । अम्राका स्थानीय वृद्धका अनुसार पहिले टाढाटाढाबाट धेरै गाउँका मानिसहरुले भेरीमा भेल खेल्ने आउने गरेको भए पनि अहिले स्थानीय अम्राका युवाले मात्र वर्षाको भेलमा पौडी खेल्ने गरेका छन् ।स्थानीय नरेश एरीले भाद्र संक्रान्तिका दिन मनाइने यो पर्वको धार्मिक महत्व रहेको बताउनुभयो । साहित्यकार वीरेन्द्र शाहीले भेल खेल्ने पर्व साहसिक खेल भएको र प्रकृतिसँगको सङ्घर्षबाट प्राप्त ज्ञानका रुपको प्रयोग भएको बताउनुभयोा । उहाँका अनुसार यो खेल सल्यानमा मात्र छ । एक दिन भए पनि जमिन छोड्नुपर्छ मान्यतामा यो खेल जोडिएको छ ।
चिकित्सकविहीन मुगुमा प्रतिष्ठानले पठायो विशेषज्ञ
कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान जुम्लाले एक वर्षदेखि चिकित्सकविहीन मुगुमा विशेषज्ञ डाक्टर पठाएको छ ।
सेवा सुविधामा लाखौँ खर्च
कर्णाली प्रदेशको मुख्यमन्त्री तथा मन्त्रिपरिषद् कार्यालयले वार्षिक लाखौँ रकम भ्रमणमा खर्च गर्ने गरेको पाइएको छ। आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा मुख्यमन्त्री र मन्त्रीको भ्रमण भत्तामा मात्रै ६६ लाख पाँच हजार १८७ रुपियाँ खर्च गरेको पाइएको छ। आन्तरिक आयस्रोत निकै न्यून भएको कर्णालीमा मन्त्रीले सेवा–सुविधाका नाममा ठूलो रकम खर्च गर्ने गरेको भन्दै नागरिकस्तरबाट आलोचना हुने गरेको छ।
एक्काइस वर्षदेखि आरनकै भरमा गुजारा
जिल्लाको खार्पुनाथ गाउँपालिका–३ को कारंङ्ग गाउँका आइतराम लुवारले बिगत २१ वर्षदेखि आरन पेशाका भरमा जिबीकोपार्जन गर्दै आउनु भएको छ । जिबीकोपार्जनको अन्य बिकल्प नदेखिएपछि उहाँले बाजेको पालादेखि अगालिएको पेशालाई नै निरन्तरता दिनु भएको हो ।
अज्ञात रोगले धमाधम गाईगोरु मर्दा किसान चिन्तित
जिल्लाको कुशे गाउँपालिकामा अज्ञात रोगले धमाधम गाईगोरु मर्न थालेपछि किसानहरु चिन्तित भएका छन् । गाउँपालिकाको वडा नं १, २, ३, ४ र ६ का किसानले पालेका गाईगोरु धमाधम मर्न थालेका हुन् ।
१३ घण्टा प्रसव व्यथापछि जन्मिए जुम्ल्याहा शिशु
हुम्ला ताँजाकोट गाउँपालिका–१ काँडा गाउँकी जनपुरा खड्काले १३ घण्टा लामो प्रसव व्यथापछि जुम्ल्याहा शिशुको जन्म दिनुभएको छ । खड्काले ब्यथा लागेको १३ घण्टापछि मैला स्वास्थ्य चौकीको प्रसुती गृहमा जुम्ल्याहा बच्चा जन्माउन सफल हुनु भएको हो ।
सङ्घीयताको मर्म कुण्ठित भएको गुनासो
प्रदेश र स्थानीय तहका अधिकारलाई सङ्घीय सरकारले कुण्ठित बनाएको प्रदेशका पदाधिकारी र स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिले गुनासो गर्नुभएको छ। कर्णाली प्रदेशका आन्तरिक मामिला तथा कानुनमन्त्री हिमबहादुर शाहीले यहाँ आयोजित सङ्घीयता सबलीकरणसम्बन्धी छलफलमा सङ्घीयता कार्यान्वयनको समस्या प्रदेश तहमा नभएर, सङ्घीय सरकारमा देखिएको बताउनुभयो। “संविधानले शान्ति सुरक्षा, प्रहरी परिचालन, गुठी व्यवस्थापन, भूमि व्यवस्थापनलगायतका कार्य प्रदेशको जिम्मेवारी दिएको छ,” मन्त्री शाहीले भन्नुभयो, “प्रहरी प्रशासन कहाँ छ ? भूमि नीति र व्यवस्थापनमा सङ्घको कानुनबमोजिम हुनेछ भनी लेखिएको छ। अनि कसरी प्रदेशले भूमि व्यवस्थापन गर्न सक्ला ?” उहाँले प्रदेश र स्थानीय तहलाई अधिकार नदिएर सङ्घीय सरकारले अधिकार कुण्ठित गरेको उहाँले बताउनुभयो।
व्यापारीले हडपेको जग्गा फिर्ता
हरिकृष्ण ऐडीमुगु, साउन ३१ गते। स्थानीय व्यापारीले हडपेको खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेड, शाखा कार्यालय मुगुको जग्गा फिर्ता लिइएको छ। २०७४ मा स्थानीय व्यापारीलाई व्यापारिक प्रयोजनका लागि भाडामा दिइएको जग्गा उनीहरुले सम्झौता विपरीत जथाभावी प्रयोग गर्न थालेपछि सम्बन्धित निकायले टहरा भत्काएर जग्गा फिर्ता लिएको हो। खाद्यको आन्तरिक आम्दानीको लागि प्रति टहरा महिनाको तीन हजारका दरले भाडामा लगाएको जग्गा भाडामा लिएकै व्यापारीले जथाभावी हडपेपछि बल प्रयोग गर्नु परेको शाखा प्रमुख पुष्कर भामले जानकारी दिनुभयो।‘संस्थाको फाइदाको लागि जग्गा भाडामा दियौँ। तर, व्यापारीले सम्झौता विपरीत जग्गा हडपेर व्यक्तिगत जग्गा जस्तै प्रयोग गर्न लागे’, उहाँ भन्नुहुन्छ, ‘कार्यालयको जग्गा जोगाउन जिल्ला प्रशासन कार्यालयसँगको समन्वयमा टहरा हटायौँ।’ खाद्य केन्द्रीय कार्यालयका विभागीय प्रमुख भीमबहादुर थापाले कार्यालयले गरेको कामको प्रशंसा गर्नुभएको छ।
कर्णालीमा धार्मिक मेला शुरु
कर्णालीमा मष्टोलगायतका धार्मिक मेलाहरु शुरु भएका छन् । ऐतिहासिक धार्मिक महत्व राख्ने मेलाहरु कोरोनाका कारण अघिल्ला दुई बर्ष हुन सकेका थिएनन् । यस पटक मेला शुरु भएपछि चहलपहल शुरु भएको छ ।
पाठ्यपुस्तक छपाइमा लापरबाही, विद्यार्थी समस्यामा
कक्षा ८ को नेपाली बिषयका दुुई वटा पाठको बिषयवस्तु नछापिएर खाली आएपछि पठनपाठनमा विद्यार्थीलाई समस्या भएको छ । पाठको शीर्षक भए पनि बिषयवस्तु खाली आउँदा छपाइमा लापरवाही भएको प्रष्टै देखिएको हो ।
रुकुम पश्चिममा पाँचसहित देशभर ५८६ जना विस्थापित शिक्षक पुनर्बहाली हुँदै
राजु लामिछाने रुकुम पश्चिम, साउन ३१ गते । सशस्त्र द्वन्द्वको समयमा विस्थापित भई जागिर गुमाएका रुकुम पश्चिमका पाँच जना शिक्षक पुनर्बहाली हुनुभएको छ । सोमबार शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाई रुकुम पश्चिमले उहाँहरुलाई पुनर्बहाली गरेर नियुक्ति पत्र प्रदान गरेको हो । शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाईका अनुसार पुनर्बहालीको पत्र बुझेर पाँच जना शिक्षकहरु दरबन्दी रिक्त रहेका विद्यालयमा हाजिर हुन जानुभएको छ । इकाई प्रमुख तारा प्रकाश पुनका अनुसार ओमप्रकाश बिसी, रामबहादुर बुढामगर, जीतबहादुर शाह, मधुसुदन अधिकारी र नगरबहादुर खड्कालाई पुनर्बहाली गरिएको हो । पुनर्बहाली हुने पाँचै जना शिक्षकहरू प्राथमिक तहको दरबन्दीमा रहेको कार्यालयले जनाएको छ । सरकारले माओवादी जनयुद्ध र आन्दोलनका कारण हटाइएका शिक्षक तथा कर्मचारीहरूलाई पुनर्बहाली र क्षतिपूर्ति दिने निर्णय गरेको थियो । मन्त्रिपरिषद् बैठकले देशभरका ५८६ जना शिक्षक तथा कर्मचारी व्यवस्थापनको निर्णय गरेको थियो । पुनरावेदन अदालतका पूर्वमुख्य न्यायाधीश गोविन्दप्रसाद पराजुलीको अध्यक्षमा गठित कार्यदलले २०७३ मङ्सिरमा दिएको प्रतिवेदनअनुसार मन्त्रिपरिषद्ले सो निर्णय गरेको थियो ।शिक्षकहरूले विद्यालयमा हाजिर भएको मितिदेखिको तलब भत्तालगायतका सुविधा दिने तर सेवाबाट हटाइएको मितिदेखि पुनर्बहाली भई हाजिर नहुञ्जेलको अवधिको तलब भत्ता, विदा, पोसाक, चाडपर्व खर्चलगायतका सुविधा नदिने निर्णय गरेको थियो ।
डोजर दुर्घटना हुँदा चालकको मृत्यु
रुकुम पश्चिममा स्काईभेटर (डोजर) दुर्घटना हुँदा चालकको मृत्यु भएको छ ।
जुम्ली खस भाषाको अभिलेखीकरण गरिने
नेपाली भाषाको माउभाषा खस भाषा अभिलेखीकरण गरिने भएको छ । स्थानीय सरकारको पहलमा भाषा आयोगले अभिलेखीकरण गर्ने प्रक्रिया थालिएको छ । खस भाषाको जन्मथलो जुम्लाको सिन्जा उपत्यकालाई मानिन्छ । अहिलेसम्म खस भाषा राष्ट्रिय भाषा आयोगमा दर्ता भएको नभेटिएपछि स्थानीय सरकारले अभिलेखीकरण गर्न पहल थालेको छ । सिन्जा गाउँपालिका अध्यक्ष पूर्णप्रसाद धितालले खस भाषा आयोगमा लिपिबद्ध गर्न पहल सुरु भएको जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार आयोगको टोली सिन्जामा पुगेर पाँचवटा खस लिपिको मानक प्रमाणित भएको छ ।
रातको समयमा मोटरसाइकल चलाउन नपाइने
जिल्ला प्रशासन कार्यालय सुर्खेतले रातको समयमा रत्न राजमार्गमा मोटरसाइकल चलाउन रोक लगाएको छ । प्रशासन कार्यालयले सोमबार एक सुचना जारी गरी रत्न राजर्माग अन्तरर्गत कोहलपुर–सुर्खेत सडकखण्डमा मोटरसाइकल चलाउँनमा रोक लगाएको छ ।
शीतभण्डार बनेपछि सहज
भेरीगङ्गा नगरपालिका–१० छिन्चु, झिलेमिलेमा शीतभण्डार बनेपछि पूर्वी सुर्खेतका किसानलाई बीउ तथा बिक्रीका लागि राख्ने उत्पादन भण्डारण गर्न सहज भएको छ । शीतभण्डार नहुँदा यहाँका किसान कोहलपुर तथा नेपालगञ्जका शीतभण्डार धाउनुपर्ने बाध्यता थियो । साना किसान कृषि सहकारी संस्थाले निर्माण गरेको दुई सय मेट्रिक टन क्षमताको साना किसान कोल्ड स्टोर सञ्चालन आएपछि विशेष गरी भेरीगङ्गा नगरपालिका, लेकबेँसी नगरपालिका, गुर्भाकोट नगरपालिका तथा यस आसपासका किसानलाई निकै राहत भएको छ ।
खेतमा झुल्दै गरेको कालीमार्सी धान
खेतमा झुल्दै गरेको जुम्लाको चन्दननाथ नगरपालिकाका किसानले लगाएको कालीमार्सी धान
