कविराज घिमिरे
धनकुटामा कृषि प्रदर्शनी
धनकुटाको डाँडा बजारमा एक दिने कृषि प्रदर्शनी मेला सम्पन्न भएको छ । शनिवार साँगुरी गढी गाउँपालिका–६ स्थित डाँडा बजारमा कृषि प्रदर्शनी मेला आयोजना गरिएको थियो ।
अलपत्र आठपहरिया सङ्ग्रहालय
धनकुटा जिल्लाको धनकुटा नगरपालिका भित्र मात्रै बसोबास रहेको जाती हो आठपहरिया जाती । यसै जातीको कला संस्कृति जगेर्ना गर्ने उद्देश्यले धनकुटामा आठपहरिया जातीको सङ्ग्रहालय निर्माण सुरु गरियो । तर निर्माण कार्य सुरु भएपछि पुन बजेट नआउँदा यो योजना अलपत्र बनेको छ ।
उम्मेदवारमा मुगा गाउँकै वर्चस्व
प्रदेश तथा प्रतिनिधि सभा निर्वाचनमा एक मात्र निर्वाचन क्षेत्र रहेको धनकुटामा प्रतिनिधि सभा सदस्यका लागि उम्मेदवारी दर्ता गरेका सात जनामध्ये तीन जना तत्कालीन मुगा निवासी छन्। प्रत्यक्षतर्फ नेपाली कांग्रेसबाट उम्मेदवारी दर्ता गराउनुभएका सुनीलबहादुर थापा, नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (एमाले)बाट दर्ता गराउनुभएका राजेन्द्र राई तथा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीबाट दर्ता गराउनुभएका कुमारबहादुर थापा यही क्षेत्र निवासी हुनुहुन्छ। सङ्घतर्फ समानुपातिकमा सिफारिस हुनुभएका जनता समाजवादीका नेता अर्जुन थापा र प्रदेशमा सिफारिस हुनुभएका नेपाली कांग्रेसकी नेत्री इन्दिरा थापासमेत यही क्षेत्र निवासी हुनुहुन्छ।
तराईमा भन्दा पहाडमा डेंगुको सङ्क्रमण बढी
पछिल्लो समय प्रदेश नं. एकमा डेङ्गुको सङ्क्रमण वढ्दो छ । स्वास्थ्य निर्देशनालय धनकुटाका अनुसार लामखुट्टेको टोकाइवाट हुने डेंगुका बिरामीको सङ्ख्या प्रदेश नं. १ मा दिन प्रतिदिन बढिरहेको छ ।
लगानी अभावले जीपलाइन योजना अलपत्र
पूर्वको पर्यटकीय स्थल भेडेटारमा निर्माणाधीन जीपलाइन योजना लगानी अभावले अलपत्र परेको छ । भेडेटारका होटेल व्यवसायी आशिष् राई र किरण राईले संयुक्त रूपमा निर्माण गरी सञ्चालनमा ल्याउन लागिएको उक्त जीपलाइन वित्तीय संस्थाहरूबाट लगानी नजुट्दा अलपत्र परेको हो ।
धनकुटामा थपिए ६७७ नयाँ उद्योग
धनकुटामा ६७७ वटा नयाँ उद्योग थपिएका छन् । घरेलु तथा साना उद्योग कार्यालय धनकुटाको तथ्याङ्क अनुसार गत आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को एक वर्षको अवधिमा ६७७ वटा नयाँ उद्योग थपिएका हुन् ।
गायक शम्भु राई धनकुटाबाट सिफारिस
हिले, भदौ २३ गते । गायक शम्भु राई धनकुटाबाट प्रतिनिधि सभा सदस्यमा समानुपातिकतर्फ सिफारिस हुनुभएको छ । धनकुटाको पाख्रिवास नगरपालिका वडा नम्बर १० चुम्माङ्ग जन्मथलो रहेका राईलाई नेकपा [माओवादी केन्द्र]ले सिफारिस गरेको हो । उहाँसँगै तीन व्यक्तिलाई समेत सिफारिस गरेको छ । त्यस्तै केन्द्रले प्रतिनिधि सभा प्रत्यक्षतर्फ युवा नेता हेमराज भण्डारीलाई चयन गरेको छ । भण्डारी २०७४ सालको धनकुटा एकबाट संविधान सभा सदस्यसमेत हुनुहुन्छ ।नेकपा माओवादी केन्द्रले धनकुटामा बिहीबार पत्रकार सम्मेलन गरी आफ्ना उम्मेदवार सार्वजनिक गरेको हो । त्यस्तै केन्द्रले प्रदेश क र ख प्रत्यक्ष तर्फ ४/४ जना तथा समानुपातिकतर्फ ५/५ जना सिफारिस गरेको छ ।
स्तनपान कक्ष नहुँदा शिशु स्याहार प्रभावित
धनकुटाको साँगुरी गढी गाउँपालिका वडा नम्बर ७ गोल खाडी माध्यमिक विद्यालयको शिक्षिका टिकामाया राई आफ्नो १७ महिने बालक सहित विद्यालय आउनु हुन्छ । विद्यालयमा शिशु स्याहार कक्ष नभएका कारण आफ्नो बच्चा बोकेरै उहाँ बालबालिका बढाउन बाध्य हुनुहुन्छ ।
निर्माण सुरु भएको १० वर्षपछि भेडेटारमा खानेपानी
पर्यटकीय नगरी धनकुटाको भेडेटारमा लिफ्ट मार्फत खानेपानी आयोजना सञ्चालनमा ल्याइएको छ ।
जमिन उपयोग गर्नेमा धनकुटा पहिलो जिल्ला
प्रदेश १ मा सबैभन्दा धेरै खेतीयोग्य जग्गाको उपयोग गर्ने जिल्लामा धनकुटा रहेको पाइएको छ । प्रदेश १ कृषि मन्त्रालयको तथ्यांक अनुसार धनकुटामा कूल खेतीयोग्य जग्गा ९८ प्रतिशत उपयोग गरेको छ भने सबैभन्दा कम भने ओखलढुंगाले ४०.४१ प्रतिशत मात्रै उपयोग गरिरहेको छ ।
जमिन भासिएसँगै तुङ्खागाउँ नै जोखिममा
बर्खा लागे संगै धनकुटाको साँगुरीगढि गाँउपालिका वडा नम्बर– ५ तुङ्खाको जमिन भासिन थाले पछि स्थानीयहरु चिन्तित बनेका छन् । हिउँदमा पानीको मुल फुटेर लेदो सहितको पानी जमिन बाहिर आउने र बर्खामा जमिन धाँजाफाटेर भासिने क्रम नरोकिए पछि गाउँनै जोखिममा परेको छ ।
खेतीमा आकषर्ण घटेसँगै ‘बेठी’ परम्परा लोप
हिजोआज खेतबारी अधिकांस बाँझोनै देखिन्छ । धान रोपाइँ पहिलेको तुलनामा आधाजस्तै कमी भएको पाइन्छ, जसरी पहिले हुने गर्दथे । धनकुटाका सन्तोष कार्की सानै छदाँ गैरीखेत र सीमखेतमा बेठी लगाएर रोपाइँ गरेको सम्झन्छन् । तर बेठी लगाएर रोपाइँ नगरेको करिव दुई दसक भएको उहाँ बताउनुहुन्छ । घरका सबै जना राजगारीका लागि भन्दै विदेशिए कोही शहर पसे त्यसपछि खेती गर्न छाडेपछि बेठी परम्परा पनि सँगसँगै लोप भएर गएको उहाँले बताउनुभयो ।
तरकारी खेतीबाटै जीविकोपार्जन
केही समय अघिसम्म ज्यालादारी मजदुरी गर्ने धनकुटा नगरपालिका वडा नम्बर २ गुराँसेका ५५ बर्र्षीय गोबिन्द सारु मगरको जीवन वदलिएको छ । ब्यवसायिक तरकारी खेती सुरु गरेपछि उहाँको जीवननै फेरीएको छ ।
सयौँ वर्षदेखि अझै लोकप्रिय धनकुटाका हाटबजार
ठुला बजार र मुद्रा अभावमा बस्तु विनियम प्रथालाइ सहजरुपमा सञ्चालन गर्न सयाँै वर्ष अघि गाँउघरवाट हाटबजार सुरु भएको थियो । तर बस्तु विनियम प्रथाको अन्त्य भई ठुलाठुला सहरवजारको बिकास भएपनि धनकुटामा स्थानीय स्तरमा लाग्ने हाटबजारको लोकप्रियता अहिले पनि उत्तिकै छ ।
चेफाको बाँसले धानेको जीवन
पानी सँग खेल्नु आफैमा जोखिमपूर्ण हुन्छ । सामान सँगै विनासाधन नदीमा यात्रा गर्नु त झनै जोखिमपूर्ण छ । तर जोखिमको कुनै प्रवाह नगरी सप्तकोशी नदीका सहायक नदीबाट स्थानीयले वर्षेनी पानी नै पानीको लामो यात्रा तय गरी बाँस ओसार्ने काम गरेका छन् ।
