गोरखापत्र अनलाइन
निर्वाचन संहिताको आवश्यकता
आवधिक निर्वाचनलाई लोकतन्त्रको मेरुदण्ड मानिन्छ निर्वाचन स्वतन्त्र, स्वच्छ, पारदर्शी र भयरहित रूपमा सम्पन्न भएमा मात्र लोकतन्त्र बलियो भई जनमुखी शासन व्यवस्था कायम रहन सक्छ । यसका लागि जनताको चाहना, समाजको माग एवं आवश्यकता र नवीनतम प्रविधिलाई सम्बोधन गर्न नीतिगत रूपमा, कानुनी रूपमा र व्यवस्थापकीय रूपमा परिवर्तन र सुधार भइरहनु पर्दछ । शाब्दिक अर्थमा निर्वाचन भनेको प्रजातान्त्रिक मुलुकको विधायिकाका विभिन्न निकायमा प्रतिनिधित्व गर्ने व्यक्ति वा व्यक्तिलाई त्यसै मुलुकका आम बालिग जनताले मतदानद्वारा चुन्ने काम हो ।
विद्यार्थीलाई दण्ड सजाय
केही समयअघि ललितपुरको एक विद्यालयका शिक्षकले कक्षा पाँचमा पढ्ने ११ वर्षीय विद्यार्थीलाई निर्घात कुटपिट गरेको घटना बाहिरियो । पीडकलाई सजाय गर्न अभिभावक विद्यालय पुगे पनि विद्यार्थीलाई १२ कक्षासम्म निःशुल्क पढाइदिने सर्तमा घटना सामसुम बनाइयो । निजी विद्यालयमा नियुक्त गरिने अनुशासन इञ्चार्ज अर्थात् डीआई भन्ने वित्तिकै विद्यार्थी थर्थर भए पनि डीआईको आँखा छलेर विद्यार्थीबाट सामान्य गल्ती बदमासी भइरहेका हुन्छन् । यसैको निहुँमा विद्यालयका डीआईले सामान्य गल्तीमा पनि कठोर दण्ड सजाय र चरम यातना दिएका घटना बारम्बार बाहिरिइरहेका छन् । लाजिम्पाटको एक कलेजका विद्यार्थी डीआईले दिएको यातना सहन नसकेर आत्महत्या गरेको घटना बाहिरियो । सबैजसो निजी विद्यालयले डीआई नियुक्त गरी विद्यार्थीलाई तर्साउने वा दण्ड सजाय दिने कार्यले विद्यार्थीमा शारीरिक मात्र नभई मानसिक असरसमेत परेको देख्न सकिन्छ । केही वर्ष अघिसम्म डीआईको काम प्रधानाध्यापकले नै गर्दथे । प्रधानाध्यापकले विद्यालयको चौरमा विद्यार्थीलाई लाइन लगाएर वा आफ्नै कार्यकक्षमा बोलाएर निलडाम बस्ने गरी विद्यार्थीलाई हिर्काउनसम्म हिर्काउँथे । हाल केही अभिभावकको विरोधको आवाज विद्यालयसम्म पुग्न थालेपछि भने निजी विद्यालयका प्रधानाध्यापकले शिक्षकमध्येका खाइलाग्दा र जाइलाग्दा व्यक्तिलाई डीआईको पद र पावर थमाउने गरेका छन् ।
नजाने गाउँको बाटो सोध्नु किन ?
दुई वर्षअघि संसार कोभिड–१९ को महामारीसँग जुध्दै थियो । नेपाल पनि त्यस सङ्क्रामक रोगबाट अछुतो थिएन । त्यसैताका सङ्क्रामक रोग फैलिएजसरी नै सामाजिक सञ्जालमा एउटा फोटो छरपस्ट भयो अर्थात् ‘भाइरल’ भयो । ‘भाइरल’ भएको फोटो कुनै विदेशी उडानबाट त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा ओर्लिएका एक जनाले नेपाली भूमिमा पाइला राख्दै गर्दा नेपाल आमालाई शिर निहुराएर ढोग्दै गरेको थियो । त्यस्ता फोेटा अरू पनि आउने गर्छन् । तिनको अर्थ र सन्देश गहिरो छ । ‘भाइरल’ सामाजिक सञ्जालको विशिष्ट शब्द हो ।
कृषि अनुसन्धानमा चासो
संयुक्त राज्य अमेरिकाले एउटा नयाँ प्रजातिको स्याउ निकालेको छ । यसको नाम हो, क्रिम्सन क्रिस्प । वासिङ्टन स्टेट युनिभर्सिटीका प्राध्यापकद्वय ब्रुस ब्यारिट र केट इभान्सले यसका लागि अनवरत अनुसन्धान गर्नुभएको थियो । अनुसन्धानको अन्त्यतिर अथवा प्रतिफल आउनुअघि नै ब्यारिट सेवा निवृत्त हुनुभयो तर अनुसन्धान जारी राख्नुभयो ।
खुला कारागार अवधारणा, कार्यान्वयन होला त विधेयक ?
खुला कारागारको अवधारणा कार्यान्वयनको कानुन बनेको चार वर्षपछि प्रतिनिधि सभाले पुनः उक्त अवधारणा कार्यान्वयनको नयाँ विधेयक पारित गरेको छ। फौजदारी कसुर (सजाय निर्धारण तथा कार्यान्वयन) ऐनमै खुला कारागारको अवधारणा भए पनि हालसम्म कार्यान्वयनमा आएको छैन।
निरन्तर श्रमदानमा धरानवासी
धरानमा विकास निर्माणका सन्दर्भमा श्रमदानबाट काम गर्ने अभियान बढिरहेको छ। केही समयअगाडि पकुवा खोलामा दुईवटा खानेपानी ट्याङ्कीको निर्माण कार्य पनि श्रमदानबाट नै गरिएको थियो।
उपचार नपाउँदा साङ्लोमा
उपचार गर्ने खर्च अभावमा शिवसताक्षी नगरपालिकामा–१०, दोमुखाकी ३७ वर्षीया अम्बिका ढकाल तीन वर्षदेखि साङ्लोमा बाँधिन बाध्य हुुनुुुहुुुन्छ । ढकाल घर छोडेर हिँड्ने भयले परिवारका सदस्यले साङ्लोले बाँधेर राखेको पारिवारिक सदस्यले बताउनुुभएको छ ।
थामी समुदायका विद्यार्थी मावि पुग्नै मुस्किल
दोलखाको कालिञ्चोक गाउँपालिका–१, उत्तरीगाउँका सीमान्तकृत थामी समुदायका बालबालिकाले बीचमै विद्यालय छाड्ने गरेका छन् । थामी समुदायको बाहुल्य रहेको क्याम्पल, बेगुम्पा, तारेभिरका बालबालिका आधारभूत तहसम्म मुस्किलले रहे पनि कम मात्रै माध्यमिक तहमा पुग्ने गरेका अभिभावक बुधवीर थामीले बताउनुभयो ।
श्रीलङ्काका पूर्व राष्ट्रपतिलाई युद्ध अपराध अभियोग लगाउन सिंगापुरसँग आग्रह
श्रीलङ्काको दशकौं लामो गृहयुद्धका क्रममा मानवताविरुद्ध अपराध गरेको आरोपमा पूर्व राष्ट्रपति गोटाबाया राजपाक्षविरूद्ध अभियोग दर्ता गर्न एक अन्तर्राष्ट्रिय मानवअधिकार समूहले सिंगापुरसँग औपचारिक रूपमा आग्रह गरेको अधिकारीहरूले सोमबार बताएका छन् ।
डुम्रे बेँसीसहर सडक खण्डमा खसेको पहिराे
लमजुङ, साउन १० गते । डुम्रे बेँसीसहर सडकखण्डअन्तर्गत बेँसीसहर नगरपालिका वडा नं १ र २ को सिमानामा मङ्गलबार साँझ पहिरा खसेर अवरुद्ध बनाएको सडक ।
२० वर्षपछि आफ्नो ठाउँमा फर्किए राउटे (फोटो फिचर)
दैलेख जिल्ला भगवतीमाई गाँउपालिका वडा नं ४ राउटे चौरमा राउटे समुदायको बस्ती । कम्तिमा पनि १२ वर्षपछि पुरानै ठाँउ फर्कने गरेका राउटे समुदाय यस स्थानमा २० बर्षपछि फर्किएका हुन् ।
यसरी हेर्न सकिन्छ एसईईको नतिजा
गत २०७८ सालको माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसईई) को नतिजा बुधबार सार्वजनिक हुने भएको छ । परीक्षा नियन्त्रक अर्जुनबहादुर रायमाझीले भन्नुभयो, “सकभर त्रुटि कम होस् भन्ने चाहेका छौँ । त्यसमा व्यस्त भएकाले साउन ११ गतेमात्र नतिजा सार्वजनिक गर्ने भएका हौँ ।”
नयाँ उद्योग स्थापना नगरे देश विकास सम्भव छैन : मन्त्री बडु
देश विकासका लागि नयाँ उद्योग स्थापना गर्न जरुरी रहेको उद्योग बाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्री दिलेन्द्रप्रसाद बडुले बताउनु भएको छ । मन्त्री बडुले धरान औधोगिक क्षेत्र निरीक्षण भ्रमणको कार्यक्रममा उक्त कुरा बताउनुभएको हो ।
शैक्षिक बेरोजगारी अन्त्य नभएसम्म विकास सम्भव छैन : मन्त्री कार्की
केदार तिमल्सिना बनेपा, साउन १० गते। सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले शिक्षित बेरोजगारीको अन्त्य नभएसम्म मुलुकको विकास सम्भव नभएको बताउनुभएको छ। काभ्रेको बेथानचोक गाउँपालिकामा रहेको पार्वती बहुमुखी क्यापसको प्रथम क्याम्पस सभामा बोल्नुहुँदै उहाँले यस्तो बताउनुभएको हो। मन्त्री कार्कीले प्रमुख चुनौतीको रुपमा रहेको शैक्षिक बेरोजगारीको अन्त्यका लागि शिक्षामा भएका विश्वव्यापी विकासलाई आत्मसात गर्दै मुलुकको शिक्षा प्रणाली पनि सोही अनुसार अघि बढाउनुपर्ने बताउनुभयो। कार्यक्रममा बोल्नुहुँदै मन्त्री कार्कीले शिक्षालाई बदलिँदो परिस्थिति अनुसार निर्माण र त्यस दिशातर्फ अघि बढाउन नसकिएको बताउँदै शिक्षा प्रमाण–पत्र प्राप्त गर्ने माध्यम मात्रै बनेको बताउनुभयो। मन्त्री कार्कीले विद्यार्थीले प्राप्त गरेको प्रमाणपत्र उसको, परिवार र समाजको लागि उपयोगी हुन नसकेको खण्डमा त्यो केवल कागजको रुपमा मात्रै परिणत हुने दाबी गर्नुभयो। उहाँले शिक्षा नै सभ्यताको जननी भएको बताउँदै शिक्षाको प्रार्दुभाव नहुने हो भने हामी सभ्य, सुन्दर र स्थानीय समाज निर्माण गर्न नसक्ने बताउनुभयो। उहाँले शिक्षा पहिलो प्राथमिकता भएको बताउँदै बत्तीले अन्धकारलाई दुर गरेजस्तै शिक्षाले समाजमा रहेको अन्धकारलाई दूर गर्ने बताउनुभयो। मुलुकमा दुई किसिमको शिक्षा भएको बताउँदै एउटा शिक्षा प्राप्त गर्ने युवा गाउँमा सामान्य शिक्षा लिएर सहर पस्ने, त्यहाँ उसका आकांक्ष पुरा नभएपछि देश छोडेर खाडी देशमा जाने र त्यहाँबाट उसले पठाएको रेमिट्यान्सले देश चल्दै आएको बताउनुभयो। उहाँले देशमा काम गरेर मासिक डेढ, दुई लाख रुपैयाँ कमाउने जनशक्ति उत्पादनतर्फ सरकारका काम अघि बढ्नुपर्ने बताउनुभयो। मन्त्री कार्कीले देशमा सूचना प्रविधिको अध्ययन गर्नतर्फ युवालाई आकर्षित गर्न सरकारले अवसर प्रदान गरेको खण्डमा देशको शैक्षिक बेरोजगारीको समस्या समाधान हुने बताउनुभयो। कार्यक्रममा नेकपा एकीकृत समाजवादीका पोलिटब्यूरो सदस्य कृष्णप्रसाद सापकोटा, नेपाली कांग्रेस काभ्रेका सभापति तीर्थ लामा, नेपाली कांग्रेस बागमती प्रदेशका महामन्त्री कञ्चनचन्द्र बादे, जिल्ला समन्वय समिति काभ्रेका प्रमुख दीपक गौतम, बेथानचोक गाउँपालिका अध्यक्ष भगवान अधिकारी, पार्वती बहुमुखी क्याम्पस व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष परशु घिमिरेलगायतले पार्वती बहुमुखी क्याम्पसले बेथानचोक तथा जिल्लाको दक्षिणी क्षेत्रको शिक्षा क्षेत्रमा पुर्याएको योगदानको चर्चा गर्नुभयो।
बाल श्रमिकबाट उद्योग सञ्चालक भएका मौर्या
कपिलवस्तु शिवराज नगरपालिका –४ का सोमनाथ मौर्या १३ वर्षको उमेरमा झोला उद्योगका श्रमिक हुनुहुन्थ्यो । विपन्न परिवारका मौर्या रोजगारको सिलसिलामा बाल श्रमिक बन्न भारत पुग्नुभएको थियो । अहिले आफ्नै उद्योगको मालिक बन्न सफल हुनुभएको छ ।
