गोरखापत्र अनलाइन
ठाडो भाकाको इतिहासमा लालबहादुर
‘ठाडो’ शब्दले नेपाली जनमानसमा त्यति राम्रो अर्थ बोक्दैन । जब ठाडो भाकाको कुरा आउँछ यसले ‘ठाडो’का सबै दुर्गण बिर्साउँछ । अर्थात् नाउँ ‘ठाडो’बाट सुरु भए पनि यसले एउटा सुललित लोकलयको स्मरण गराउँछ । गण्डक क्षेत्र नेपाली लोकगीत र साहित्यको क्षेत्रमा गण्डकीको जल जत्तिक्कै पवित्र छ । यहाँको लोकलयमा कठोर हृदयलाई पनि पगाल्न सक्ने सामथ्र्य छ । सालैजो, कौरा, चुड्का, रोइला, घाटु, बालुन आदिको पङ्क्तिमा ठाडो भाका पनि दर्बिलो उपस्थिति लिएर उभिएको छ । यसै सन्दर्भमा ‘ठाडो भाकाको लोक–सांस्कृतिक इतिहास’ नामक पुस्तक लिएर अनुस
लोकसेवामार्फत विज्ञापन खुलाउन मुख्यमन्त्रीसमक्ष ज्ञापनपत्र
मधेश प्रदेशमा करार पदपूर्ति बन्द गर्नुपर्ने माग राख्दै कम्प्युटर अपरेटरका विद्यार्थीहरूले ज्ञापनपत्र बुझाएका छन् ।
दुई सय ५० जनाको निःशुल्क स्वास्थ्य जाँच गरी औषधि वितरण
लाइन्स क्लब अफ बुटवलले मङ्गलबार निःशुल्क स्वास्थ्य शिविर सञ्चालन गरेको छ । शिविरमा दुई सय ५० जनाको निशुल्क स्वास्थ्य जाँच गरी औषधी वितरण गरिएको छ । मधुमेह र प्रेसरका विरामीहरुको चेकजाँच पछि आवश्यक निशुल्क औषधि वितरण पनि गरिएको छ ।
भेडाबारीको एक किलोमिटर सडकखण्ड कालोपत्रे
पूर्व–पश्चिम राजमार्गअन्तर्गत बुटवल–नारायणगढ सडकखण्डको कामले तीव्रता पाएसँगै भेडाबारी सडकखण्डको एक किलोमिटर सडक परीक्षणका रूपमा कालोपत्रे गरिएको छ । कालोपत्रे गरिएको सो सडकको नमुना परीक्षणसमेत सफल भएको छ । अब सडक कालोपत्रेको काम अघि बढाइने बुटवल–नारायणगढ सडकखण्डको ठेकेदार कम्पनी चाइना कन्स्ट्रक्सनका इन्जिनियर रोकश झाले बताउनुभयो ।
पार्किङ व्यवस्थापनमा पोखरा महानगर
पोखराको मुख्य सडकमा हुने अव्यवस्थित पार्किङ निषेध गर्ने निर्णय कार्यान्वयन छोडेर महानगरपालिकाले वैकल्पिक व्यवस्थापनको खोजी सुरु गरेको छ । पोखराको चिप्लेढुङ्गा, न्युरोड, सभागृह चोक, पृथ्वी चोक र नयाँबजार क्षेत्रलाई महानगरले केन्द्रमा राखी उक्त स्थानमा पार्किङ निषेध गराउने निर्णय गरेको थियो । सो निर्णयलाई पोखरा उद्योग वाणिज्य सङ्घलगायतका व्यवसायीले विरोध गरेपछि महानगरले पार्किङ व्यवस्थापनमा जोड दिएको छ । तत्काल सडकबाट पार्किङ नहटाए दीर्घकालीन रूपमा हटाउनै पर्ने बाध्यता रहेको महानगरका प्रवक्ता मोतीराज तिमिल्सिनाले जानकारी दिनुभयो ।
संरक्षणको पर्खाइमा घाँसीकुवा
भानुभक्त आचार्यलाई आदिकवि बनाउने प्रमुख प्रेरणास्थल घाँसीकुवाको अस्तित्व जोखिममा परेको छ । पृथ्वी राजमार्गको मुग्लिन–पोखरा सडकखण्ड विस्तार भइरहेकाले घाँसीकुवामा रहेको कुवा र उद्यान सडक विस्तारसँगै मासिने जोखिम बढेको छ ।
हात्तीपाइलेको जोखिम कायमै
दाङमा अझै पनि हात्तीपाइले रोगको उच्च जोखिम कायमै रहेको छ। विगत १२ वर्षदेखि हात्तीपाइले रोगविरुद्धको औषधि सेवन अभियान सञ्चालन हुँदै आए पनि जिल्ला हात्तीपाइले रोगको जोखिमबाट मुक्त हुन सकेको छैन। नागरिकको लापरबाही र औषधि सेवनका बारेमा गलत सूचना प्रवाहका कारण यो रोग निवारणमा चुनौती देखिएको स्वास्थ्यकर्मी बताउछन्। गत वर्षको सर्वेक्षणअनुसार ४२९ जनामा हात्तीपाइले र एक हजार ६१४ जनामा हाइड्रोसिल गरी कुल दुई हजार ४४ जनामा हात्तीपाइले रोगको समस्या देखिएको छ। सन् २०११ मा पहिलो पटक गरिएको परीक्षणमा जिल्लामा ८७ प्रतिशतमा रोग नियन्त्रणका लागि पहल गरिएको थियो तर पछिल्ला वर्षमा रोग नियन्त्रणको दर घट्दै जाँदा समस्या थपिएको भनाइ स्वास्थ्यकर्मीको छ। पछिल्लो तीन वर्षको अवस्था विश्लेषण गर्दा रोग नियन्त्रणमा ल्याउन चुनौती देखिएको छ। सन् २०२० मा जिल्लामा ६५ प्रतिशतमा झरेको सङ्क्रमण दर सन् २०२१ मा बढेर ६७ प्रतिशत हुँदै अघिल्लो वर्ष सन् २०२२ मा ६८ प्रतिशतमा पुगेको छ। हात्तीपाइले रोगको सङ्क्रमण दर २ प्रतिशतभन्दा कम हुनुपर्ने भए पनि अहिले जिल्लामा बढी रहेको स्वास्थ्य कार्यालय दाङका निमि
जीर्ण पुलको मर्मत थालियो
देउखुरी उपत्यकालाई जोड्ने राप्ती नदीमा बनेको पक्की पुल जीर्ण हुँदै गएपछि मर्मतको काम थालिएको छ। लामो समयसम्म पुल मर्मतको काम नहुँदा दुर्घटनाको जोखिम बढेको थियो। पुल निर्माण भएप्छि देउखुरी उपत्यकाको राप्तीपारि–वारिको क्षेत्रलाई आवतजावतमा सहज भए पनि निर्माण भएको लामो समयसम्म पुलको मर्मत हुन सकेको थिएन। २०५६ सालमा राप्ती नदीमा पक्की पुलको शिलान्यास भएर निर्माणको काम सुरु भई २०५९ मा निर्माण कार्य सकिएको थियो। फलामे पुलमा खिया लागेको थियो।
पाँचथरमा दुई जनाको मृत्यु
भीर र रुखबाट लड्दा एकै दिन पाँचथरको फिदिम नगरपालिकाका २ जनाको ज्यान गएको छ ।
खटाइए वनरक्षक
सुदूरपश्चिम प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा वनरक्षक खटिन थालेका छन्। कैलालीको पहलमानपुर डिभिजन वनअन्तर्गतका १० वटा सबडिभिजन कार्यालयमा सोमबारदेखि उनीहरू हाजिर भएर वनरक्षकका रूपमा खटिन थालेका हुन्। डिभिजन वन कार्यालय पहलमानपुरका प्रमुख गोकुलप्रसाद रिजालका अनुसार सुखड, साँडेपानी, बौनिया, लम्की, भजनी, टीकापुर, फलेबिसौनालगायत १० वटा सबडिभिजन कार्यालयमा ३१ जना वनरक्षक सोमबारदेखि हाजिर भएर कार्यक्षेत्रमा खटिएका छन्।
आठ वर्षसम्म पुल अलपत्र
रुकुमपश्चिमको सानीभेरी गाउँपालिका–२ र ४ जोड्ने मेघा पुलको काम सम्झौता भएको आठ वर्ष हुँदा पनि सुरु भएको छैन । दुई वर्षमै निर्माण सम्पन्न गर्ने गरी सम्झौता गरिए पनि आठ वर्षसम्म काम सुरु नै गरिएको छैन । सडक डिभिजन कार्यालय चौरजहारीमार्फत खोलिएको मेघा पुल निर्माणको ठेक्का सपना सैलुङ जेभी काठमाडौँले पाएको छ । डिभिजन कार्यालयका इन्जिनियर सुरेशकुमार बस्यालका अनुसार उक्त निर्माण कम्पनीले २०७१ साल मङ्सिर २ गते गरिएको सम्झौतामा २०७३ पुस २ मा काम सम्पन्न गर्ने सम्झौता भएको थियो । उक्त मितिमा काम नगरेकाले २०७७ पुस १३ सम्मका लागि म्याद थप गरिएको थियो । उक्त मितियता पनि काम सुरु भएको छैन । १२० मिटर लामो आरसीसी पुल निर्माणका लागि १४ करोड ७४ लाख रुपियाँमा ठेक्का सम्झौता भएको थियो ।
सुन्तला बिक्रीबाट २६ करोड आम्दानी
चालु आर्थिक वर्षमा यहाँका कृषकले सुन्तला बिक्रीबाट तनहुँमा २६ करोड आम्दानी भएको छ । जिल्लाका विभिन्न स्थानमा रहेका ब्लक र बगैँचामा उत्पादन भएको सुन्तला विक्रीबाट सो रकम आम्दानी गरेको कृषि ज्ञान केन्द्र तनहुँले जनाएको छ । तनहुँको कृषकको सुन्तला खेतीबाट आय स्तर परिवर्तन भएको छ ।
न्यायिक समितिप्रति नागरिकको विश्वास
स्थानीय तहमा गठित न्यायिक समितिप्रति नागरिकको विश्वास बढ्दै गएको पाइएको छ । कर्णालीका सातवटा जिल्लाका पालिकामा गरिएको एक अध्ययनले यस्तो देखाएको छ । संस्थागत सुुधारमार्फत न्यायमा पहँच अभिवृद्धि परियोजनाले न्याय सम्पादन प्रभावकारिताका विषयमा पालिकामा अध्ययन गरेको हो । सुर्खेत, दैलेख, जाजरकोट, रुकुमपश्चिम, मुगु, डोल्पा र सल्यानका गरी ३० वटा स्थानीय तहमा उक्त अध्ययन गरिएको जनाइएको छ ।
होरी पर्वको चहलपहल सुरु
रानाथारू समुदायको होरी पर्व सुरु भएको छ। माघ पूर्णिमाका दिन आइतबार राति होलिकाको पूजाअर्चनापछि होरी पर्व सुरु हुन्छ। रानाथारू समुदायका मानिसले एक महिना आठ दिनसम्म होरी पर्व मनाउने गर्छन्। रानाथारू समुदायसम्बन्धी जानकार नारायण रानाका अनुसार माघ पूर्णिमाको दिन आकाशमा पूर्णिमा देखिएपछि सार्वजनिक स्थानमा होलिकाको प्रतिमा स्थापना गरेर पूजा हुने गरेको छ। गाउँका भर्रा (गुरुवा)ले भलमन्सा, गाउँका युवा, बुद्धिजीवीलगायतको उपस्थितिमा होलिकाको पूजाआजा गर्ने गर्छन्। पूजाआजापछि होरीको गीत गाउँदै केहीबेर होरी खेलिन्छ। त्यसै बेलाबाट जिन्दा होरी सुरु हुने गर्छ।
