विजयकुमार साह
ढल्केवर, बैशाख १२ गते । धनुषाको मिथिला नगरपालिकाले परम्परागत अन्न बाली कोदो खेती प्रवर्द्धनका लागि किसानलाई शतप्रतिशत अनुदानमा कोदोको बिउँ वितरण गर्न थालेको छ । लोप हुन लागेको कोदो खेतीतर्फ किसानलाई प्रोत्साहन गर्न शतप्रतिशत अनुदानमा कोदोको बिउँ वितरण गर्न थालेको हो ।
मिथिला नगरपालिकाका नगरप्रमुख महेन्द्र महतोले रैथाने बाली प्रवर्द्धन कार्यक्रमअन्तर्गत यहाँका किसानलाई कोदोको बिउँ वितरण गरिरहेको बताउनुभयो । १०–१२ वर्ष अघिसम्म यहाँका किसानले प्रशस्त मात्रामा कोदो उत्पादन गर्दथ्यो ।
पौष्टिक तत्त्वले समेत भरिपूर्ण कोदो बाली उत्पादनप्रति किसानको आकर्षण घट्दै गएपछि उत्पादनमा वृद्धि ल्याउन अनुदानको कार्यक्रम ल्याइएको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।
नगरप्रमुख महतोले अन्न बालीको उत्पादन बढाउन कोदो, गहुँ, मकै, चैते धान, मौसमी धानका बीउ बिजनलगायत कृषि उपकरण किसानलाई अनुदानमा उपलब्ध गराउँदै आएको बताउनुभयो ।
मिथिला नगरपालिका कृषि शाखाका प्रमुख सञ्जयकुमार महतोले डल्ले–१ प्रजातिको तीन क्विन्टल कोदोको बिउँ वितरण गरिने बताउनुभयो । एक किलो बिउँबाट तीनदेखि चार कट्ठा क्षेत्रफलका लागि बिरुवा उत्पादन गर्न सकिने बताउँदै उहाँले सो बिउँबाट एक हजार दुई सय कठ्ठामा कोदो उत्पादन हुने जानकारी दिनुभयो ।
यस कार्यक्रमले कोदो खेती गर्दै आएका किसानलाई हौसला मिलेको कृषि प्राविधिक उमेश महतोको भनाइ छ । किसानलाई कोदो खेतीतर्फ आकर्षित गर्न ल्याइएको कोदो संरक्षण गर्न नीति तथा अनुदान कार्यक्रमले रैथाने बाली कोदोको प्रवर्द्धन एवम् उत्पादनमा वृद्धि आउने उहाँले बताउनुभयो ।
विगतमा गरिब र निम्न वर्गका मान्छेले मात्रै खाने खानाको रूपमा लिइने कोदोको ढिँडोलगायतका परिकार यति बेला सहरका हुनेखानेको राम्रो खानाको रूपमा परेपछि कोदोको माग बढ्दै गएको छ ।
पहिला–पहिला भातपछि कोदो, मकै र गहुँलाई सहायक खानाको रूपमा प्रयोग गर्दथ्यो । कोदोको परिकार पनि अधिक रुचाउँथ्यो । तराईका मानिस नियमित बिहानको खाजा र रातीको खानाको रूपमा कोदोकै रोटी तथा ढिँडो खानुहुन्थ्यो । तर, बिस्तारै कोदोको परिकारदेखि मुख मोडेपछि यसको उत्पादनमा समेत कमी आएको कृषि प्राविधिक उमेशको भनाइ छ ।
