कालीकोटमा नुनको अभाव

प्रेमराज सिम्खडा  

कालीकोट, फागुन ९ गते । कालीकोटमा नुनको अभाव बढेको छ । ११ केजी नुन पाउन एक जनाले दुई हजारदेखि २५ सय रुपियाँसम्म खर्च गर्नुपर्ने अवस्था छ । 

नुन लिन नागरिकले आफ्नो नागरिकताको फोटोकपी बुझाउनुपर्ने हुन्छ । जिल्लाका स्थानीय नागरिकले ११ पाकेट नुन लिनका लागि दुई हजारदेखि दुई हजार पाँच सय खर्च गर्नुपर्छ भने साथमा नागरिक्ता अनिवार्य ल्याउनुपर्ने बाध्यता छ । 

नागरिकता नभएमा नुन नपाउने र नागरिकता भएकाले रु. एक सयको ११ के.जी नुन पाउने व्यवस्था छ । केही महिना प्रति व्यक्ति पाँच किलो अर्थात् पाँच पाकेट नुन पाउने गरेका यहाँका नागरिकले अहिले भने अलि कोटा थपेर ११ पाकेटसम्म पुगेको छ । 

कालीकोटको खाँडाचक्र नगरपालिका १० चौकीका ६२ वर्षीय जगबहादुर शाही मङ्गलबार नुन लिन मान्ममा रहेको साल्ट ट्रेडिङ् कर्पोरेशन लिमिटेडको कार्यालय पुगे । 

सामान्य नुन लिनको लागि पनि प्रमाण खोजेको देख्दा उहाँलाई अच्चम लाग्यो । डेढ घण्टा लाइनमा बस्नुभएका शाही नागरिकता नभएपछि नुन नलिई घर फर्किनुभएको थियो । शाही जस्तै धेरैले लाइनमा बसेर नागरिकता नहुँदा फर्किनुपरेको छ । 

पलाँता गाउँपालिका ५ की अस्मिता बमले दुई दिन लगाएर ११ के.जी नुन लिन सदरमुकाम मान्म आएको गुनासो गर्नुभयो । उहाँले गाडी भाडा, खान खर्च ३ हजारभन्दा बढी खर्च भएको भन्दै तीन हजार खर्च गरेर एक सयको नुन पाएको सुनाउनुभयो । मुलुकमा सुनको व्यापार खुला भइरहेका बेला कालीकोटमा नुन लिन पनि नेपाली नागरिकता अनिवार्य गर्नु दुःखद भएको सुनाउनुभयो । 

'काठमाडौंको सिंहदरबार गाउँमा पुग्यो भनेको त दैनिक उपभोग्य समानका लागि नागरिकता अनिवार्य रहेछ,' बमले गुनासो गर्नुभयो । नुनकै लागि यो सिजनमा महिलाहरु पिठ्युँमा बच्चा च्यापेर सदरमुकाम आउँछन् । श्रीमान् रोजगारीका लागि भारत जाने सिजन भएकाले प्रायः महिला नुनका साथै दैनिक उपभोग्य वस्तुका लागि धाउने गरेका छन् । 

शुभकालीका नान्द्ररा शाही काखमा बच्चा च्यापेर नुन लिन आउँदा धेरै नुन नपाएको सुनाउनुहुन्छ । "कति आग्रह गरे, घरमा कोही छैनन् गाईबस्तुसँगै घर परिवारले खाने नुन ११ पोका एक महिना पुग्दैन अलि दिनु भन्दा पनि दिनुभएन", शाहीले सुनाउनुभयो । 

नुनको कोटा कम र माग बढेपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालय कालीकोटले नुन लिन आउनेलाई नागरिकता अनिवार्य गरेको छ । साल्ट ट्रेडिङ् कर्पोरेशन लिमिटेडको मान्म डिपो प्रमुख डम्बरबहादुर वुढाले एक यस अघि एक जना एक दिनमा तीन पटक आए पनि नुन पुर्‍याइन्थ्याे । तर एउटै व्यक्तिलाई चार पटक नुन भनेर प्रचार भएको कारणले जिल्ला प्रशासन कार्यालयले नुन लिन आउनेसँग नागरिकता अनिवार्य माग्न पत्राचार गरेको सुनाउनुभयो । 

"नुनको अभाव हो, ठेकेदारले समयमा ढुवानी नगरेकाले समस्या छ । तर पनि चित्त बुझ्दो भइरहेको थियो । अहिले नागरिकता अनिवार्य गरेपछि जसले पनि ११ पाकेट पाउँछन्", बुढाले भन्नुभयो । 

जिल्लाभरका लागि तीन हजार दुई सय क्विन्टल नुनको वार्षिक कोटा तोकिएको छ । जसमध्ये रास्कोट नगरपालिकाको लागि एक हजार दुई सय क्विन्टल नुन आउँछ । अहिले रास्कोट नगरपालिकामा मात्र सिधै नुन दिने गरिएको छ । 

यो वर्षका लागि ३ हजार ५ सय ४० क्विन्टल नुन खरिदका लागि ठेक्का भएको थियो । हाल १३ सय क्विन्टल नुन गोदाममा रहेको भए पनि वितरणमा कडाइ नगर्ने हो भने वर्षातको समयमा अभाव हुने कार्यालयले जनाएकाे छ ।