अमरगढी समाचारदाता
डडेलधुरा, मङ्सिर १३ गते । डडेलधुरामा आलुलगायत अन्य खाद्यबालीको बिउ ठुलो मात्रामा उत्पादन गरी बेचबिखन हुँदै आए पनि हालसम्म गुणस्तरीय र प्रमाणीकरण गरिएको छैन । कानुनी रूपमा बिउको गुणस्तर, प्रमाणीकरण गरेर मात्रै बेच्नुपर्ने भए पनि त्यसो हुन सकेको छैन ।
हालसम्म गैरकानुनी रूपमा प्राविधिकको रोहवरमा व्यावहारिक तौर तरिकाले बिउ बिक्रीवितरण हुँदै आएको राष्ट्रिय कृषि आधुनिकीकरण कार्यक्रम, कार्यक्रम कार्यान्वयन एकाइ डडेलधुराका कार्यालय प्रमुख वरिष्ठ कृषि अधिकृत पीताम्बर बस्नेतले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार खाद्यबालीको बिउमा प्रमाणीकरण ट्याग, गुणस्तरसँगै बेच्ने व्यवसायीको प्रमाणपत्र अनिवार्य हुनु पर्छ । त्यसैले बिउ उत्पादन एवं प्रमाणीकरण गरी बिक्रीका लागि किसान र व्यापारीलाई आवश्यक तालिमसहित जाँच लिएर मात्र प्रमाणपत्र दिने तयारी छ ।
पछिल्ला वर्षमा डडेलधुराबाट आलुको बिउ निर्यात हुँदै आएको छ तर कानुनी प्रावधानविपरीत प्राविधिकको रहोबरमा स्थानीय उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्न व्यावहारिक रूपमा बिउ बिक्रीवितरण हुँदै आएको छ । उहाँले भन्नुभयो, “हामीले बिउ खरिद गर्दा पनि गुणस्तर, प्रमाणीकरण र व्यवसायीले आवश्यक तालिम लिई प्रमाणपत्र अनिवार्य हुनु पर्छ । यसो हुन नसकेकोमा हाल किसान र व्यवसायीलाई डडेलधुरामा बिउ उत्पादन तथा व्यवस्थापनका लागि तीन दिने तालिम सञ्चालन गरिएको छ ।”
तालिममा सहभागीलाई तालिमपछि परीक्षा सञ्चालन गरी ४० अङ्क ल्याई पास भएपछि मात्र प्रमाणपत्र दिइने उहाँले जानकारी दिनुभयो । नेपाल सरकार कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालय, बिउबिजन गुणस्तर नियन्त्रण केन्द्र र बिउबिजन प्रयोगशाला कञ्चनपुरसँगको समन्वयमा कार्यक्रम कार्यान्वयन एकाइ डडेलधुराको आयोजनामा तालिम सञ्चालन गरिने उहाँले बताउनुभयो ।
सुदूरपश्चिमका विभिन्न जिल्लालगायत रुपन्देही, गोर्खा जिल्लाबाट समेत आलुको बिउको माग आउने गरेको उल्लेख गर्दै उहाँले गुणस्तर र प्रमाणीकरण नगरिँदा बिउ निर्यात गर्न कठिनाइ हुने गरेको बताउनुभयो । यहाँ उत्पादित आलुको बिउको गुणस्तर, प्रमाणीकरणसँगै ट्याग लगाउन सके बिउ सजिलै निर्यात गर्न सकिने उहाँको भनाइ छ ।
यहाँका किसानले उत्पादन गरेको आलुको बिउ छ महिना शीतभण्डारमा भण्डारण गरी बिउका रूपमा बिक्री गरिँदै आएको भए पनि प्रमाणीकरण नहुँदा कानुनविपरीतको कार्य भइरहेको उहाँले बताउनुभयो । डडेलधुरामा उत्पादित आलुको बिउको मूल्य प्रतिकेजी ६५ रुपियाँ तोके थियौँ ।
उहाँले भन्नुभयो, “गुणस्तरीय बिउका लागि तिनै तहका सरकारसँग समन्वय सहकार्य पनि गरिरहेका छौँ । हालसम्म प्रमाणीकरण गर्न सकेका छैनौँ । हामीले ५० प्रतिशत अनुदान दिँदा पनि बजारमा प्रतिकेजी २५–३० रुपियाँमा आलु बिक्री गरिँदा किसान मर्कामा परेका छन् ।”
डडेलधुरामा साधारणतया गुणस्तरीय र राम्रो आलु उत्पादन गरि निर्यात गरिँदै आए पनि निरीक्षण, परीक्षण गर्न नसकिएको बिउबिजन प्रयोगशाला कञ्चनपुरका कृषि अधिकृत एवं निरीक्षक दीपकराज ओझाले बताउनुभयो । प्रशिक्षकका रूपमा रहनुभएका ओझाले कानुनी प्रक्रिया र ऐन नियमविपरीत बिउ निर्यात हुँदै गरेको भए पनि भविष्यमा चुनौती हुने जानकारी दिँदै किसानलाई व्यावसायिक बनाउन प्रमाणीकरण गरी ट्याग लगाउन अनिवार्य र पहिचान हुने बताउनुभयो ।
गत वर्ष डडेलधुरामा एक हजार २२२ हेक्टर क्षेत्रफलमा लगाइएको आलुको उत्पादनपछिको मूल्य ७१ करोड रुपियाँभन्दा बढी पुगेको थियो । बर्खे र हिउँदे गरी डडेलधुरामा दुई सिजनमा आलु खेती गरिन्छ । बर्खे आलु चार सय हेक्टर र हिउँदे आलु ७२२ हेक्टर क्षेत्रफलमा लगाइने गरेको तथ्याङ्क राष्ट्रिय कृषि आधुनिकीरण परियोजना कार्यान्वयन एकाइ डडेलधुराको छ ।
