रवीन्द्र उप्रेती
बर्दिबास, मङ्सिर ८ गते । ‘बालविवाहको अन्त्य, समृद्ध समाजको गन्तव्य’ भन्ने मूल नाराका साथ बर्दिबास नगरपालिका–७ बालविवाहमुक्त वडा घोषित भएको छ । वडाको प्रेमनगरस्थित शिव मन्दिर परिसरमा आयोजित ‘घोषणा सभा–२०८२’ मा सामूहिक हस्ताक्षरसहित साझा प्रतिबद्धता पत्र सार्वजनिक गर्दै बालविवाहमुक्त वडा घोषणा गरिएको हो ।
१४ वटा वडा रहेको बर्दिबास नगरपालिकामा बालविवाहमुक्त घोषणा गर्ने वडाको सङ्ख्या योसमेत अब ११ पुगेको छ ।आइतबार साँझसम्म चलेको घोषणा सभालाई सम्बोधन गर्दै नगरप्रमुख प्रहलाद क्षेत्रीले बालविवाहलाई कानुनी अपराध, सामाजिक अभिसाप र बालअधिकार हनन भएको व्याख्या गर्दै बर्दिबासलाई महोत्तरीकै पहिलो बालविवाहमुक्त नगरपालिका घोषणा गर्ने लक्ष्य रहेको बताउनुभयो ।
नगरप्रमुख क्षेत्रीले भन्नुभयो, ‘‘बालविवाह मुक्त भएको घोषणा गरेर मात्र पुग्दैन । आफ्ना सन्ततिको भविष्यका लागि बालविवाहविरुद्ध समाज र परिवार कठोर हुनैपर्छ ।’’
उपप्रमुख तारादेवी महतोले समाजमा गहिरो जरा गाडेको बालविवाह उन्मूलन चुनौतीपूर्ण रहेको बताउनुभयो । यद्यपि, बर्दिबास–७ ले देखाएको सक्रियता र उपलब्धि अन्य वडाका लागि पनि प्रेरणादायी बनेको उहाँको भनाइ थियो ।
वडा नं ७ का वडाध्यक्ष रामसोगारथ यादव भोरिलका अनुसार आदीवासी, जनजाती, दलित लगायत तीन हजार ४५८ जनसङ्ख्या बसोबास गर्ने यस वडामा दुई वर्षअघि गरिएको एक सर्वेअनुसार बालविाह दर ५० प्रतिसत थियो ।
सर्वेले वडाको अवस्था भयावह र चुनौतिपूर्ण देखाएपछि वडाध्यक्ष भोरिलकै नेतृत्वमा बालविवाहविरुद्ध सचेतीकरण अभियान सुरु भयो । तीन वटा विद्यालयमा गठन भएका वडा
वडाध्यक्ष भोरिलले भन्नुभयो, ‘‘वडाका चार वटा टोल र तीन वटा विद्यालयमा गठन भएका ‘वडा बाल समिति’ र बाल क्लवले गरेका सडक नाटक, घर–दैलो अभिमुखीकरण, कानूनी जानकारी र सामाजिक दबाबका कारण अभियान प्रभावकारी बन्दै गयो ।’’
अभियानलाई सेभ द चिल्ड्रेन, सामुदायिक विकाश पैरवी मञ्च जस्ता संघसंस्थाले साथ दिए । वडा सदस्य रामशंकर कापरको संयोजकत्वमा गठित ‘प्रभावशाली समिति’ को प्रभाव परिवार र समुदायमा पर्न थाल्यो । वडा प्रहरी, स्वास्थ्य चौकी, नागरिक समाज, आमा समूह पनि कार्यक्रममा जुट्दै गए ।
डेढ वर्षपछि वडा र अभियानकर्ता संघसंस्थाले दोश्रो सर्वे गर्दा बालविवाह दर झण्डै ९२ प्रतिसमा झरेको देखाएपछि वडालाई बालविवाह मुक्त घोषणा गरिएको वडाध्यक्ष भोरिलले बताउनुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, ‘‘यो सफलता वडावासीका लागि विजय उत्सवसरह हो । बाँकी रहेको ८ प्रतिशतलाई पनि शून्यमा झार्न अभियान जारी छ ।’’
नगरपालिका महिला शाखा प्रमुख सुष्मा थापाका अनुसार बालविवाहमुक्त घोषणा गर्न निर्धारित १३ वटा सूचकमा ९० प्रतिशतभन्दा बढी अंक हासिल हुनुपर्छ । पछिल्लो सर्वेक्षणले बर्दीबास–७ ले सबै मापदण्ड पूरा गरेको देखाएपछि ‘बालविवाहमुक्त वडा’ घोषणा गरिएको हो ।
घोषणा सभामा प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत राममणी अधिकारीले बालविवाह उन्मूलनलाई नगरपालिकाले नीतिगत रूपमा अघि बढाएको बताउदै यसलाई सफल बनाउन समाजका सबै क्षेत्रलाई सहयोग र सहकायका लागि आग्रह गर्नुभयो ।
सामुदायिक विकास पैरवी मञ्चका अभियानकर्मी सोमबहादुर कार्कीले २० वर्षभन्दा कम उमेरमा विवाह गर्न नपाइने कानुनी व्यवस्था अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिवद्धतासमेत रहेको स्मरण गराउँदै नगरका बाँकी ३ वडालाई पनि बालविवाहमुक्त बनाउन निरन्तर सहकार्यमा रहने बताउनुभयो ।
