बोमलाल गिरी
नवलपुर, असोज १० गते । नवलपुरले दुध र अण्डामा आत्मनिर्भर भएको छ । माछा र मासुमा भने आत्ममनिर्भरउन्मुृख भएको बताइएको छ । जनसंख्याका आधारमा हरेक व्यक्तिलाई वार्षिक ९१ लिटर दुध आवश्यक पर्छ । यहाँ एकसय ३२ लिटर दुध उत्पादन हुनेगरेको छ ।
त्यस्तै अण्डा वार्षिक प्रतिव्यक्ति ४७ गोटा आवश्क पर्नेमा एकसय ८६ गोटा उत्पादन हुनेगरेको भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवाविज्ञ केन्द नवलपुरले जनाएको छ ।
कार्यालय प्रमुख डा. शर्मिला कुमालका अनुसार प्रतिव्यक्ति वार्षिक १४ किलो माछा र मासु आवश्यक पर्नेमा हाल १२ दशमलव ५७ किलो उत्पादन हुने गरेको छ । उपलब्धता र आवश्यकताका हिसावले माछा र मासुमा झण्डै डेढ किलो अपुग रहेको डा. कुमालले बताउनुभयो ।
हरेक वर्ष माछा मासुको उत्पादन बढिरहेकाले माछा मासुमा पनि आत्मनिर्भर हुन धेरै समय नलाग्ने उहाँको भनाइ छ । यो वर्ष माछा उत्पादनमा ह्रास आएको छ । मत्स्यपालन व्यवसाय तुलनात्मक रुपमा व्यवस्थापन गर्न सजिलो हुने र कृषकले पनि राम्रो आयआर्जन गरिरहेको भए पनि यो वर्ष धेरै माछा पोखरीमा बाढीले असर गरेको किसान कृष्णप्रसाद गुरौले बताउनुभयो ।
अघिल्लो आर्थिक वर्षमा नौसय ४१ मेट्रिक टन माछा उत्पादन भएकोमा यो वर्ष घटेर नौसय ६ मेट्रिक टन मात्र उत्पादन भएको मत्स्य व्यवसायी संघका अध्यक्ष इन्द्रमणि भुसालले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार यहाँ वार्षिक २३ करोड रुपियाँ बराबरको माछाको कारोवार हुनेगरेको छ ।
माछा पालक किसानले यति ठुलो आम्दानी हुँदा पनि अझै आफूहरु समस्याबाट मुक्त हुन नसकेको गुनासो गरेका छन् । बजार व्यवस्थापन, जीवित माछा ढुवानी, सहुलियतपूर्ण ऋण र व्यावसायिक सीपको अभावका कारण धेरै कठिनाइ भोग्नुपरेको कावासोती –१३ का माछा पालक किसान भुपराज श्रेष्ठले गुनासो गर्नुभयो ।
माछा पालनका लागि नवलपुर गण्डकीकै उत्कृष्ट जिल्लामा पर्छ । मत्स्य पालन र पोखरी सबैभन्दा बढी भएको जिल्ला पनि नवलपुर हो । यहाँ १८ सय ४ रोपनी जलासय क्षेत्रमा १५ सय ७४ वटा माछा पोखरी रहेको पशु सेवा विज्ञ केन्दका अधिकारीहरुको भनाइ छ ।
संघका अध्यक्ष इन्द्रमणि भुसालले माछा पालक किसानहरूको जीवनस्तर उकास्न राज्यबाट पर्याप्त सहयोग नभएका कारण समस्या समाधानमा ढिलाइ भएको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “हामीसँग उत्पादन गर्ने क्षमता छ, तर पूँजीको कमी, व्यावसायिक सीप र भारतबाट आयात हुने गुणस्तरहीन माछाका कारण समस्या भएको छ ।’’
भेटेरिनरी अस्पताल तथा पशु सेवा सेवा केन्द्रकी प्रमुख डा. कुमालले किसानका लागि तालिम तथा राहत वितरण हुँदैआएको र आगामी दिनमा क्वारेन्टाइन व्यवस्थापन र बजार अनुगमनलाई अझ प्रभावकारी बनाउन कार्यालय लागिपर्ने बताउनुभयो ।
उहाँले भारतबाट मरेको माछालाई प्याक गरेर ल्याउने गरेको, स्वास्थ्यका लागि हानिकारण फर्मालिन केमिकल हालिएको माछा आउने भएकाले केही महँगो परे पनि नेपाली माछा प्रयोग गर्न आग्रह गर्नुभयो । यहाँ उत्पादित माछा जिल्लाभित्र मात्र नभई चितवन, रुपन्देही हुँदै काठमाडौं उपत्यकासम्म आपूर्ति हुँदै आएको उहाँले बताउनुभयो ।
