.jpg)
कोकिला ढकाल
इलाम, साउन १३ गते । निर्यात व्यापारमार्फत वदेशी मुद्रा आर्जनमा एक हिस्सा ओगटेको नेपाली अलैँचीले यतिबेला निकै उत्साह थपेको छ । पहाडी जिल्लाका किसानका लागि आम्दानीको मुख्य स्रोत बन्न थालेको अलैँचीलाई किसानले पछिल्लो समय निकै महत्व दिन थालेका छन् ।
प्रतिमन ९० देखि ९५ हजार रुपियाँमा कारोबार भइरहेको अलैँचीको अहिले बिरुवा लगाउने सिजन पनि हो । फल्न थालेको अलैँचीको गोडमेल गर्ने, बगान सरसफाइ गर्ने र फूल लागेका दानाको सुरक्षा गर्ने समय रहेको अलैँची किसान बताउँछन् ।
१० वर्षयताकै राम्रो मूल्य भएकाले यो साल किसानले अलैँचीमा उत्साह देखाएको इलाम उद्योग वाणिज्य सङ्घका अध्यक्ष कृष्ण पौड्याल बताउनुहुन्छ । “१० वर्षअघि प्रतिमन एक लाख रुपियाँमा कारोबार भएको थियो । त्यसपछि
२०७९ सालमा प्रतिमन ३२ हजार रुपियाँमा कारोबार भएको थियो,” अध्यक्ष पौड्यालले भन्नुभयो, “गत मङ्सिर, पुसतिर प्रतिमन एक लाख १० हजार रुपियाँसम्म किनबेच भयो, अहिले ९०–९५ हजार रुपियाँमा कारोबार भइरहेको छ । यो मूल्य
त्यति कम होइन ।” पौड्यालका अनुसार इलामबाट मात्रै वार्षिक तीन अर्ब रुपियाँको अलैँची निकासी हुने गरेको छ ।
अलैँचीलाई कम लागतमा बढी मूल्य लिन सक्ने नगदेबालीका रूपमा लिन सकिने सन्दकपुर गाउँपालिका–२ का किसान गिरिराज खनाल बताउनुहुन्छ । ४५ रोपनी जमिनमा अलैँची लगाएका खनालले यस वर्ष गत वर्षभन्दा दोब्बर आम्दानी भएको बताउनुभयो । १० वर्ष वैदेशिक रोजगारी गरेर घर फर्किएपछि अलैँची खेती सुरु गरेका खनालले युवालाई स्वदेशमै स्वरोजगार गराउन अलैँची खेती एउटा माध्यम बन्न सक्ने सम्भावना
रहेको बताउनुभयो ।
“मैले बर्सैभर दैनिक दुई जनालाई रोजगारी दिएको छु, सिजनमा पाँच सय जनाले रोजगारी पाएका छन्,” उहाँले भन्नुभयो । २०७४ सालको स्थानीय तह निर्वाचनमा निर्वाचित सन्दकपुर–२ का वडाध्यक्षसमेत रहेका खनालले हरेक तीन वर्षमा नयाँ बिरुवा विस्तार गर्न भने ध्यान दिनुपर्ने बताउनुभयो । “एकातिर रोग लाग्छ र मर्न थाल्छ, अर्कातिर बिरुवा लगाउँदै जानु पर्छ । किसानले यो कुरामा ध्यान दिन सक्दा थोरै लगानीमा राम्रो आम्दानी लिन सकिन्छ,” उहाँले भन्नुभयो ।
त्यसो त खनाल इलामका अलैँची किसानमध्ये एक उदाहरण मात्रै हो । नेपाली किसानले देशका ५४ जिल्लामा अलैँची खेती गर्दै आएका छन् । देशको १४ हजार ३८३.५ हेक्टर जमिनमा अलैँची खेती विस्तार रहेको अलैँची विकास केन्द्रले जनाएको छ । विशेष गरी इलाम, पाँचथर, ताप्लेजुङ, तेह्रथुम, सङ्खुवासभा, भोजपुर, धनकुटालगायतका कोशी प्रदेशका पहाडी जिल्लामा अलैँची सबैभन्दा बढी उत्पादन हुने गरेको केन्द्र प्रमुख राजन परियार बताउनुहुन्छ । अलैँची खेती गर्ने किसानको यकिन सङ्ख्या भने नभएको परियारले बताउनुभयो ।
गत वर्ष निकासी भएको अलैँचीको हिस्सा पनि निर्यात वस्तुमध्ये राम्रो रहेको छ । मेची भन्सार कार्यालय झापाका अनुसार गएको आर्थिक वर्ष २०८१/८२ मा सात अर्ब ६७ करोड ४० लाख ३६ हजार रुपियाँ बराबरको अलैँची निर्यात भएको छ । गत वर्ष ४२ लाख ९४ हजार ५५० किलो अलैँची निर्यात भएको भन्सार कार्यालयको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।
