नेपालको प्रसारण इतिहासको पहिलो संस्था रेडियो नेपालको ७५ औँ वार्षिकोत्सव एवं हीरक महोत्सवको गौरवमय क्षणमा म रेडियो नेपालमा कार्यरत पत्रकार, पदाधिकारी, कर्मचारी एवं शुभेच्छुकसहित सबैलाई हार्दिक बधाइ तथा शुभकामना दिन चाहन्छु ।
२००७ सालको जनक्रान्ति र रेडियो नेपाल नेपालको इतिहासमा दुई जुम्ल्याहा घटना हुन् । २००७ सालको जनक्रान्तिको युगान्तकारी सन्देशलाई गाउँ गाउँ र जनजनमा पु¥याउन रेडियो नेपालले महìवपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको हो । आजको दिनमा म यसका संस्थापक तारिणीप्रसाद कोइरालालाई यसको स्थापनामा खेल्नुभएको विशिष्ट योगदानको स्मरण गर्दै उहाँप्रति भावपूर्ण श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्दछु ।
यो मुलुकमा प्रजातन्त्र स्थापनाको ऐतिहासिक घटनाव्रmमसँग जोडिएको मात्र होइन देश प्रसारण माध्यमको युग प्रवेशको प्रस्थान विन्दु पनि थियो । राणा शासन अन्त्य गरी प्रजातन्त्र स्थापनाको व्रmान्तिलाई सघाउन मुक्ति सेनाले चलाएको ‘प्रजातन्त्र नेपाल रेडियो’ प्रजातन्त्रको उदयसँगै आजका दिन रेडियो नेपाल हुनुमा कोइरालाको लोकतान्त्रिक चेत र मूल्यमान्यता यसको मुख्य कारण थियो । खासमा, २००७ सालको क्रान्तिको सैद्धान्तिक र वैचारिक धरातलको निर्माण नै रेडियो नेपालले गरेको हो भन्ने म ठान्दछु ।
मुलुककै प्रमुख आमसञ्चार माध्यमका रूपमा साढे सात दशकदेखि अनवरत सत्यतथ्य सूचना, सन्देश र मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रम सम्प्रेषण गर्दै आएको रेडियो नेपाल सार्वजनिक सेवा प्रसारण संस्थामा रूपान्तरण भएको थाहा पाउँदा मलाई खुसी लागेको छ । सार्वजनिक सेवा प्रसारणको मर्म, भावना र उद्देश्य अनुसार यसले आगामी दिनमा प्रभावकारी तवरले काम गर्नुपर्ने चुनौती तपाईंहरूसामु छ । स्वतन्त्र, स्वायत्त संस्थाका रूपमा सार्वजनिक प्रसारण माध्यमको विकास भएको हो । त्यसैले, लोकतान्त्रिक मूल्य मान्यता, स्वतन्त्र व्यावसायिक पत्रकारिताको धर्म अनुरूप स्वच्छ, निष्पक्ष र जनताप्रति उत्तरदायी भएर नागरिकलाई सुसूचित गर्न सार्वजनिक सेवा प्रसारणका सम्बन्धमा विश्वले स्वीकारेका आधारभूत मान्यतालाई आत्मसात् गर्ने मैले विश्वास लिएको छु ।
म र हाम्रो पुस्ता रेडियो नेपाल सुन्दै हुर्किएको पुस्ता हो । समाचार र कैयौँ शिक्षा, जनचेतना, मनोरञ्जनात्मकलगायतका कार्यव्रmम हाम्रा स्मृतिमा आजपर्यन्त मिठो सम्झना बनेर झञ्कृत हुन्छन् । लोकतन्त्र स्थापनासँगै मुलुकमा आमसञ्चार माध्यमको विकास र विस्तारले गति लिएको विदितै छ । संविधानले व्यवस्था गरेको नागरिकको सूचनाको हक प्रत्याभूत गर्न रेडियो नेपालले नेपाली समाजको समावेशी चरित्रको संरक्षण र प्रवर्धनमा महìवपूर्ण योगदान पु¥याएको छ । सबै जातजाति, भाषाभाषीको अधिकार संरक्षण गर्ने बहुलवादमा आधारित लोकतन्त्रको सुदृढीकरणलाई आफ्नो धर्म मानेर काम गर्दा नै संस्थाको खास लक्ष्य पूरा हुन्छ । सञ्चार माध्यम विपत्का बेला आमनागरिकको भरोसाको केन्द्र हुन्छ भन्ने प्रमाण २०७२ को भूकम्प र कोरोना महामारीलगायतका विपत्तिका बेलामा रेडियो नेपालसहितका सञ्चार माध्यमले गरेको योगदानबाट पुष्टि भएको छ ।
इन्टरनेट र सूचना प्रविधिको विकासले समाचारको विषयवस्तु, सञ्चार माध्यम र सूचना सम्प्रेषणमा आएको परिवर्तन उल्लेखनीय छ । प्रविधिको विकाससँगै सामाजिक सञ्जाल र प्रसारणका अनेक माध्यम भित्रिएको छ । यसमा नागरिक पत्रकारिताको पक्ष पनि उत्तिकै सबल बनेको छ । यस्तो अवस्थामा सहजै उपलब्ध प्रविधिको दुरुपयोग गरेर भ्रम, मिथ्या एवं संशयपूर्ण सूचना सम्प्रेषणबाट जनतालाई दिग्भ्रमित पार्न सक्ने खतराबाट जोगाउनु जिम्मेवार आमसञ्चार माध्यमको दायित्व हो ।
सञ्चार जगत्को यो महìवपूर्ण र गम्भीर जिम्मेवारीलाई बोध गरेर नै संविधानमा पूर्ण प्रेस स्वतन्त्रताको ग्यारेन्टी गरिएको हो । लामो सङ्घर्ष, त्याग र बलिदानबाट जनता आफँैले बनाएको संविधानले प्रत्येक नागरिकलाई आफ्नो असहमति राख्ने अधिकार प्रदान गरेको छ । सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको यो सर्वाधिक सुन्दर पक्ष हो तर संविधानले प्रदान गरेको यो अधिकार प्रयोग गर्दा हामी कति जिम्मेवार हुनु पर्छ भन्ने कुरा पनि त्यत्तिकै महìवपूर्ण छ ।
नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनमा पत्रकार र सञ्चार माध्यमको महìवपूर्ण भूमिका रहेको छ । केही दिनअगाडि काठमाडौँमा भएको घटनाको व्रmममा जनधनको जुन क्षति भएको छ, त्यसप्रति म गहिरो दुःख व्यक्त गर्दछु । एक होनाहार पत्रकार र एक नागरिकको मृत्यु हुनु दुःखद हो । नेपालको संविधानले नागरिकलाई आफ्नो विचार अभिव्यक्त गर्ने निर्बाध स्वतन्त्रता प्रदान गरेको छ तर स्वतन्त्रताको नाममा हिंसा, आगजनी, लुटपाट र तोडफोड गर्ने कार्य सर्वदा निषेधित छ । यस्तो प्रकृतिको घटना हुन नदिन सबै गम्भीर बन्नुहुने छ भन्ने मैले विश्वास लिएको छु ।
संविधानले दिएको हाम्रो अधिकार प्रयोग गर्दा हाम्रै संविधानले एउटा लोकतान्त्रिक संस्कृति र संस्कारको अपेक्षा गरेको छ भन्ने पनि हामीले बिर्सन हुन्न र लोकतन्त्रमा जनताको अभिमत सबैभन्दा ठुलो हो । संविधानको यो व्यवस्था, मर्म र भावना हामीले भुल्यौँ भने नेपाली जनतालाई स्वीकार्य हुने छैन ।
अन्त्यमा राष्ट्रिय एकता र समग्र विकासका लागि विश्वसनीय, गुणस्तरीय, अग्रणी राष्ट्रिय प्रसारण माध्यमका रूपमा रेडियो नेपालले आगामी दिनमा अझै प्रभावकारी तवरले काम गर्ने नै छ भन्ने विश्वासका साथ संस्थाको उत्तरोत्तर प्रगतिको कामना गर्दछु ।
जय नेपाल !
(सम्माननीय राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलले रेडियो नेपालको हीरक महोत्सवका अवसरमा चैत २० गते गर्नुभएको सम्बोधनको पूर्ण पाठ)
