रियाद, फागुन ६ गते । अमेरिका र रुसका उच्चस्तरीय कूटनीतिज्ञहरू मङ्गलबार साउदी अरबमा भेट्दैछन् । त्यहाँ उनीहरूका बिग्रेका सम्बन्धहरू पुनःस्थापित गर्ने र युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्ने प्रयासको सुरुआत गर्ने वार्ता हुँदैछ ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पदभार सम्हालेपछि दुई देशबिचको पहिलो उच्चस्तरीय बैठकबाट कुनै ठोस परिणाम निस्किने सम्भावनालाई दुवै पक्षले कम आँकेका छन् ।
तैपनि वार्ताहरू भइरहेको तथ्यले क्रेमलिनप्रति संयुक्त राज्य अमेरिकाको हालैको पहलपछि युक्रेन र युरोपमा चिन्ता उत्पन्न गरेको छ । साउदी राजधानीको दिरियाह दरबारमा बिहान अमेरिका र रुसी कूटनीतिज्ञहरूबीच बैठक सुरु भएको रियादका पत्रकारहरूले बताएका छन् ।
युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीले रियादमा भएका छलफलहरूमा किएभलाई निमन्त्रणा नगरिएको बताउनुभयो । युरोपेली नेताहरू नयाँ ट्रम्प प्रशासनको नाटकीय मोडलाई कसरी प्रतिक्रिया दिने भन्ने आपत्कालीन छलफलका लागि सोमबार पेरिसमा भेटेका थिए ।
ट्रम्प र रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनबीचको सम्भावित शिखर सम्मेलनको तयारी पनि कार्यसूचीमा पर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
ट्रम्पले युक्रेनमा तीन वर्ष लामो सङ्घर्षको द्रुत समाधानका लागि दबाब दिइरहनुभएको छ भने रुसले उहाँको पहललाई छुट प्राप्त गर्ने अवसरका रूपमा हेरिरहेको छ ।
युक्रेनी समाचार एजेन्सीहरूका अनुसार जेलेन्स्कीले किएभलाई रियादमा भएको वार्ताको बारेमा ‘केही थाहा थिएन’ र यसले ‘हामीबिना हाम्रो बारेमा कुनै निर्णय वा सम्झौतालाई मान्यता दिन सक्दैनौँ’ भन्नुभयो ।
उहाँले सामाजिक सञ्जालमा कुनै पनि शान्ति सम्झौतामा ‘बलियो र विश्वसनीय’ सुरक्षा प्रत्याभूति समावेश हुनुपर्ने बताउनुभयो । शान्ति सम्झौतामा ‘बलियो र विश्वसनीय’ सुरक्षा प्रत्याभूतिका लागि फ्रान्स र बेलायतले आह्वान गरेका छन् तर सबै युरोपेली शक्तिहरूले समर्थन गरेका छैनन् ।
बेइजिङमा चिनियाँ विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता गुओ जियाकुनले युक्रेनमा ‘शान्तितर्फका प्रयासहरू’ लाई स्वागत गर्दै ‘एकै समयमा, हामी सबै पक्ष र सरोकारवालाहरूले वार्तामा भाग लिनसक्ने आशा गर्दछौँ’ भन्नुभयो ।
बैठकअघि रुसले पुटिन र ट्रम्प ‘असामान्य सम्बन्ध’ बाट अगाडि बढ्न चाहेको र युरोपेलीहरूलाई कुनै पनि वार्ताको टेबलमा बस्न ठाउँ नभएको बताएको थियो ।
रुसका विदेशमन्त्री सर्गेई लाभरोभ र पुटिनका वरिष्ठ सहयोगी युरी उसाकोभले अमेरिकी विदेशमन्त्री मार्को रुबियो, राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकार माइक वाल्ट्ज र मध्यपूर्वका दूत स्टिभ विटकोफसँग भेटवार्ता गर्नुहुनेछ ।
सम्भावित ट्रम्प–पुटिन शिखर सम्मेलन
क्रेमलिनका प्रवक्ता दिमित्री पेसकोभले पत्रकारहरूलाई वार्ता ‘मुख्य रूपमा रुस–अमेरिकी सम्बन्धहरूको सम्पूर्ण संरचना पुनःस्थापना गर्नमा समर्पित’ हुने साथै ‘युक्रेनी समाधानका सम्भावित वार्ताहरू र दुई राष्ट्रपतिबिच बैठक आयोजना गर्ने’ बारे छलफल हुने बताउनुभयो ।
वर्षौंदेखि युरोपमा नाटोको उपस्थिति फिर्ता लिन खोजिरहेको मस्कोले युक्रेनको सम्भावित युद्धविराम मात्र नभई व्यापक सुरक्षा मुद्दाहरूमा अमेरिकासँग द्विपक्षीय वार्ता गर्न चाहेको स्पष्ट पारेको छ ।
सन् २०२२ फेब्रुअरीमा आक्रमण गर्नुअघि पुटिनले सैन्य गठबन्धनलाई पूर्वका धेरै सदस्य देशहरूबाट आफ्ना सैनिक, उपकरण र आधारहरू हटाउन माग गरिरहनुभएको थियो । ती मुलुक शीतयुद्धको समयमा मस्कोको प्रभाव क्षेत्रमा थिए ।
कुनै पनि वार्ताले युक्रेन युद्ध रोक्ने सम्झौतामा पुग्ने सम्भावना अस्पष्ट छ । रुस र अमेरिका दुवैले यो बैठकलाई सम्भावित रूपमा लामो प्रक्रियाको सुरुआतको रूपमा हेरेका छन् ।
“मानिसहरूले यसलाई विवरणको बारेमा वा कुनै प्रकारको वार्तामा अगाडि बढाउने कुराको रूपमा हेर्नुपर्छ भन्ने मलाई लाग्दैन”, अमेरिकी विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता टेमी ब्रुसले भन्नुभयो ।
रुसका उसाकोभले राज्य मिडियालाई वार्ताले ‘युक्रेनमा वार्ता कसरी सुरु गर्ने’ बारे छलफल गर्ने बताउनुभयो ।
युक्रेन र रुस दुवैले क्षेत्रीय छुटहरू अस्वीकार गरेका छन् र पुटिनले गतवर्ष किएभलाई अझै बढी क्षेत्रबाट आफ्ना सैनिकहरू फिर्ता लिन माग गर्नुभएको थियो ।
जेलेन्स्की मङ्गलबार राष्ट्रपति रेसेप तैयप एर्दोगनसँग द्वन्द्वबारे छलफलका लागि टर्कीमा हुनुहुन्थ्यो । उहाँ बुधबार साउदी अरब जाने कार्यक्रम छ ।
उहाँका प्रवक्ताका अनुसार उहाँले अमेरिकी वा रुसी प्रतिनिधिमण्डलसँग वार्ता गर्ने योजना बनाउनुभएको छैन ।
जेलेन्स्कीले गत हप्ता किएभ र यसका सहयोगीहरूको युद्ध अन्त्य गर्ने सामान्य स्थिति भएपछि मात्र उहाँ पुटिनलाई भेट्न तयार रहेको बताउनुभएको थियो ।
साउदी फर्कियो समूहमा
युरोपेली नेताहरू पेरिसमा आपत्कालीन सुरक्षा शिखर सम्मेलनका लागि भेला भएको बेला रुसका लाभरोभले सोमबार आफूले कुनै पनि युक्रेन वार्तामा तिनीहरूको भाग लिने कुनै अर्थ नदेखेको बताउनुभयो ।
रियादमा हुने वार्ताको महत्त्व विश्लेषकहरूले पनि बुझेका छन् । पूर्व अमेरिकी प्रशासनअन्तर्गत कूटनीतिक अछूत रहेको साउदी अरबलाई ट्रम्पको फिर्तीसँगै समूहमा फर्काइएको छ ।
“युरोप अमेरिकी र रुसीहरूका लागि परम्परागत मिलन स्थल हो तर वर्तमान वातावरणमा त्यो विकल्प होइन”, सिङ्गापुरको नेसनल युनिभर्सिटीका जेम्स डोर्सीले भन्नुभयो, “तपाईं या त एसिया जानुहुन्छ या साउदी अरब ।”
मस्को हालैका युद्धभूमिका उपलब्धिहरूबाट बलियो भएर वार्तामा प्रवेश गर्दछ भने किएभले पनि महत्त्वपूर्ण अमेरिकी सैन्य सहयोग गुमाउने सम्भावनाको सामना गर्दैछ । किएभलाई सैन्य सहयोगको ट्रम्पले लामो समयदेखि आलोचना गर्दै आउनुभएको छ । रासस/एएफपी
