निर्वाचन प्रणाली परिवर्तन गर्न आवश्यकः नेता रिजाल

काठमाडौँ, फागुन ३ गते । नेपाली कांग्रेसका नेता डा.मिनेन्द्र रिजालले निर्वाचन प्रणाली परिवर्तन गर्न आवश्यक भएको बताउनुभएको छ । शनिबार ललितपुरमा आयोजित एक कार्यक्रममा डा. रिजालले समावेशीतालाई बलियो बनाउने गरी निर्वाचन प्रणाली बदल्नुपर्ने बताउनुभएको हो ।

उहाँले कुनै पनि पार्टीको बहुमतबिना राजनीतिक स्थायित्व र उत्तरदायित्वको कल्पना गर्न नसकिने बताउनुभयो । निर्वाचन प्रणालीकै कारण ७४ को निर्वाचनमा कांग्रेसले ३३ प्रतिशत मत पाए पनि जम्मा २३  सिट जितेको जिकिर गर्नुभयो । उहाँले ७८ को निर्वाचनमा २६ प्रतिशत मत पाए पनि गठबन्धन गरेको कारण प्रत्यक्षमा ५७ सिट जितेको तर्क गर्नुभयो ।

‘‘कुनै पनि पार्टीको बहुमतबिना स्थायित्वको कल्पना गर्न सकिँदैन, उत्तरदायित्वको कल्पना गर्न सकिँदैन । त्यसैले निर्वाचन प्रणाली के हुनुपर्‍याे । भने मेरो पार्टी ७४ को चुनावमा हामीले प्रत्यक्षमा गठबन्धनका कारण पाएको मत सबै आफ्नो भन्न मिलेन । समानुपातिकमा हामीले ३३ प्रतिशतभन्दा बढी मत पायौँ तर प्रत्यक्षमा हामीले २३ सिट जित्यौँ । अहिले हाम्रो सात प्रतिशतले मत घटेको छ ।,’’ नेता रिजालले भन्नुभययो, ‘‘२६ प्रतिशत मत छ, सिट जित्यो ५७, किन ? गठबन्धन गरेर । ओली र हाम्रो ७४ को चुनावमा मुस्किलले आधि प्रतिशतको फरक थियो । उहाँले ८० सिट र हामीले २३ सिट जित्यौँ किन भन्दा उहाँले गठबन्धन गर्नुभएको थियो ।’’

२०१५ सालदेखि कुनै पनि पार्टीले ३८ प्रतिशतभन्दा बढी मत नल्याएको भन्दै बढी मत आएन भन्दैमा स्थिरता हुँदैन भन्ने तर्क गर्न नहुने बताउनुभयो । उहाँले १६५ निर्वाचन क्षेत्र कायम गर्दा ६० सिट समानुपातिक प्रणालीका लागि छुट्याउनु पर्नेमा जोड दिनुभयो ।

नेता रिजालले सजिलै निर्वाचन जितेर आउनेलाई समानुपातिकमा ल्याउन नहुने बताउनुभयो । उहाँले निर्वाचन जित्न कठिन हुने समुदायलाई संसदमा आउने बाटोका लागि समानुपातिक प्रणाली आवश्यक भएको तर्क गर्नुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘‘१५ सालदेखि आजसम्मको निर्वाचनमा कुनै पनि पार्टीले साढे ३८ प्रतिशतभन्दा बढी मत ल्याएको छैन । बढी मत नल्याएपछि बहुमत भए पनि स्थिरता हुँदैन भन्ने तर्क गर्नुभएन । सरकार उत्तरदायी नहुने समस्या त भयो नि । कांग्रेस पूर्ण प्रत्यक्ष निर्वाचन प्रणालीमा हुनुपर्छ भन्ने पक्षमा होइन । १६५ निर्वाचान क्षेत्र कायम गर्दा ६० क्षेत्र समानुपातिक गरौँ । सजिलै चुनाव जितेर आउने मान्छेलाई समानुपातिकमा ल्याउनु हुँदैन । जसलाई निर्वाचन जित्नलाई कठिनाइ छ त्यो समुदाय आउने बाटो बन्द हुँदैन ।’’

नेता डा. रिजालले ०७२ देखि तीन नेता पालैसँग प्रधानमन्त्री भएर तीन नेता एउटा पार्टी र बाँकी अर्को पार्टी जस्तो भएको व्यङ्ग्य गर्नुभयो । उहाँले यस्तो अवस्था आउनुमा को जिम्मेवार छ भन्ने टुङ्गो लगाउन पनि निर्वाचन प्रणालीमा परिवर्तन आवश्यक भएको जिकिर गर्नुभयो ।