हराउँदै पिङ खेल्ने संस्कृति

कविराज घिमिरे 

हिले, कात्तिक ४ गते । दसैं र तिहार लक्षित गरी लगाइने पिङ एक दशक अघिसम्म धनकुटामा जताजतै देख्न पाइन्थ्यो । धनकुटाका गाउँमा लिङ्गे र रोटे गरी दुईखाले पिङ खेल्ने प्रचलन थियो । तर अहिले दसैं आउँदा पनि पिङ खेल्ने संस्कृति हराइसकेको छ । 

गाउँभरीका गाउँले भेला भएर स्थानीय बाबियो, बाँस आदिवाट लिङ्गेपिङ तयार पारिन्थ्यो । त्यस्तै, खयर सल्लोलगायतको काठबाट रोटेपिङ्ग तयार हुन्थ्यो । दसैंमा मान्यजनबाट टीका, जमरा र आशीर्बाद लिइसकेपछि एक पटक धर्ती छाड्नै पर्छ भन्ने मान्यताको आधारमा खेलिने पिङ दसैंमा नौरथा लागेसँगै लगाइन्थ्यो र तिहारसम्म खेल्ने गरिन्थ्यो । 

त्यो बेला दसैं–तिहारको मुख्य मनोरन्जनको साधनको रुपमा पिङ्गलाई लिइने गरिन्थ्यो । त्यस्तै, दसैंमा टीका लगाइसकेपछि धर्ती छाड्दा गति परिन्छ भन्ने मान्यताको आधारमा परापूर्वकालदेखि पिङ्ग खेल्ने प्रचलन रहेको धनकुटा नगरपालिका १ का विश्वनाथ दाहालको भनाइ छ । 

“पिङ्ग त्यो बेलाको दसैं–तिहारको एक मात्र मनोरन्जको साधन थियो, टीका लगाएर वा सबै भेला भएर के गर्नेभन्दा पहिले पिङ लगाउने र खेल्ने कुरो हुन्थ्यो” दाहालले भन्नुभयो । 

मनोरन्जका साधनसहित सहर बजारमा मेलामा लगाइने रोटे पिङ्गका कारण काठका रोटे पिङ्ग लोप हुँदैगएको तथा गाउँमा युवापुस्ता नहुँदा पिङ्ग लोप हुदैगएको धनकुटा नगरपालिका माधव गुरागाईको भनाइ छ । 

पछिल्लो समय नेपाल प्रहरी, सशस्त्र, नेपाली सेनालगायतले पिङ्ग लगाउने गरेका छन् । त्यो बाहेक निक्कै कम मात्रामा पिङ्ग देख्न पाइन्छ ।