भजनी, असोज १२ गते । यही असोज १ गतेको बाढी र डुबानका कारण कैलालीको भजनीका अधिकांश नागरिक विस्थापित हुनुपर्यो । केही पूर्णरुपमा विस्थापित भए भने केही आंशिक रूपमा । पूर्ण रूपमा विस्थापित भएका यतिबेला भत्केको घर निर्माणमा जुटेका छन् भने आंशिक रूपमा विस्थापित भएका राहतका लागि नगरपालिका धाउनमै व्यस्त छन् ।
चाडपर्व आएसँगै भजनीका अधिकांशको घरमा यतिबेला अन्न छैन । बाढीले क्षति पुर्याएका स्थानमा कयौँको घरमा भएको अन्नपात बाढीमै बग्यो भने कयौँको बाढीले भिजेर पूर्ण रूपमा नष्ट भयो । भजनी नगरपालिका–५ लालभोजीमा तुलाराम चौधरी मङ्गलबार नगरपालिका पुग्नुभएको थियो ।
बाढीका कारण विस्थापित हुनुभएका उहाँ राहतका लागि नगरपालिका पुग्नुभएको हो । घरमा भएको सबै अन्नपात बाढीले बगाएपछि खानका लागि घरमा केही नहुँदा त्यसैको जोहोका लागि नगरपालिका पुग्नुभएका उहाँ चाडपर्वको समयमा भएको विपत्तिले निकै अप्ठ्यारोमा पारेको सुनाउनुहुन्छ । “छ जनाको परिवार छ । घरमा खानका लागि केही छैन ।“ उहाँ भन्नुहुन्छ, “के खाने, के लगाउने निकै समस्या छ । परिवार पाल्नुछ । खेती पाक्न अझै महिना दिन लाग्छ ।”
सोही ठाउँका रामबहादुर चौधरी पनि बाढीका कारण विस्थापित हुनुभयो । घरको अन्नपात बग्यो । खेतमा लगाएको धानबाली नष्ट भयो । शरीरमा लगाएको एक जोर लुगाभन्दा केही पनि बचाउन नसकेका रामबहादुरलाई पनि खानको निकै समस्या भएको छ । नगरपालिकाले दिएको राहतले एक दुई छाक टार्न भ्याए पनि अरु दिनको जोहो कसरी गर्ने भन्ने चिन्तामा उहाँ हुनुहुन्छ । “घरमा खानलाई केही छैन । लगाउनलाई न त लुगा ।“ उहाँ भन्नुहुन्छ, “चाडपर्व आए, आफूहरू त जसोतसो चुप बसौँला, तर बालबालिकालाई कसरी मनाउने भन्ने पिर छ ।”
उहाँ गाउँघरमा अरूको देखासिकी बढी चल्ने गरेको बताउँदै अर्कोले खाएको र लगाएको बालबालिकालाई जसरी पनि पुर्याउनुपर्ने बाध्यता जस्तै बन्ने गरेको बताउनुहुन्छ । “हामी पीडित छौँ । चाडपर्वमा रमाइलो नगर भन्नुभएन । आफूसँग अरूले गरेजस्तो गर्न स्रोत छैन ।“ उहाँ भन्नुहुन्छ, “नगरपालिकाले २५ केजी चामल उपलब्ध गराएको छ । त्यही चामलले हामीले दशैँ मनाउनु छ । के बालबालिकाको इच्छा पूरा होला, चाडबाडमा के हाम्रो पेट भरिएला ?”
भजनी –३ का राजेन्द्र विक अझै घर फर्कनुभएको छैन । परिवारका अन्य सदस्य घर फर्किएको भए पनि आफू अझै हुलाकी सडकको त्रिपालमै बस्दै आएको उहाँ बताउनुहुन्छ । “घर लिपपोत हुँदै छ । गाईबस्तुको गोठ भत्केका कारण अन्त बाँध्ने ठाउँ नभएपछि तिनको रेखदेखको लागि हुलाकी सडकमै छु ।” उहाँ भन्नुहुन्छ, “गोठ बनेपछि घर गाईबस्तु लिएर जानुपर्ला ।” उहाँ घर पुगेर अस्तव्यस्त घरको अवस्था, हिलाम्मे आँगन, भत्केका घरका भित्ताले मन थाम्न मुस्किल हुने गरेको बताउनुहुन्छ ।
वडा नं ८ का रति ढकाल अझै घर फर्किनुभएको छैन । उहाँ हुलाकी सडकको किनारमा त्रिपालमै बस्दै आउनुभएको छ । उहाँका लागि यो पटकको दशैँले छुन सकेको छैन । दिउँसो घर पुगेर घर मर्मतको काम गरे पनि बस्नको लागि त्रिपालमै आउनुपर्ने बाध्यता रतिलाई छ । “घर छैन । जमरा राख्ने ठाउँ छैन । खानका लागि घरमा अन्न छैन । हामीलाई केको दशैँ ।” उहाँ भन्नुहुन्छ, “ज्यान बाँचेको छ । कतैबाट खाद्यान्न सहयोग भयो भने त्यसैबाट गुजारा गरेर ज्यान जोगाउने बाटो खोज्दैछौँ । यो वर्षको दसैँ त त्यस्तै भयो हाम्रा लागि ।”
भजनीका बाढी प्रभावितलाई सबैभन्दा ठूलो समस्या नै खाद्यान्नको भएको छ । घरको सबै अन्नपात केही बगेर त केही भिजेर नष्ट हुँदा यतिबेला ती पीडित परिवारलाई के खाने भन्ने चिन्ताले सताएको छ । खेतमा लगायतको धानबाली पनि कैयौँ किसानको नष्ट भएको छ । बाँकी रहेको धान भित्र्याउन पनि अझै महिना दिन लाग्ने स्थिति छ ।
यसमा नगरपालिका पनि निकै चिन्तित छ । बाढीका कारण विस्थापित भएका करिब सात हजार परिवारलाई नगरपालिकाले आवश्यक खाद्यान्न उपलब्ध गराउन सक्ने स्थिति पनि छैन । “हाम्रो चिन्ता पनि नागरिकलाई भोको हुन नदिन के गर्न सकिन्छ भन्ने नै हो ।”
नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नोखिराम ओली भन्नुहुन्छ, “घरमा भएको अन्न खाली भइसकेको छ । बाहिरको भित्र्याउन अझै एक महिना लाग्छ । अब एक महिनासम्म पुग्ने राहत नगरपालिकाको स्रोतले भ्याउन सक्दैन ।” उहाँ बाढीका कारण तीन हजार घर पूर्ण र चार हजार घरमा पानी पसेको अनुमानित तथ्याङ्क रहेको बताउँदै अझै वास्तविक तथ्याङ्क आउन समय लाग्ने बताउनुहुन्छ ।
“हामीसँग वास्तविक तथ्याङ्क आइसकेको छैन । वास्तविक तथ्याङ्क आएपछि कति क्षति भएको रहेछ थाहा हुनेछ ।” उहाँ भन्नुहुन्छ, “पानी पसेका घरमा पनि खाद्यान्न बचेको छैन । बचेको खाद्यान्न पनि काम नलाग्ने भएको हामीले देखेर आएका छौँ ।” नगर प्रमुख केवल चौधरीले विस्थापित नागरिकका लागि आवश्यक राहत सहयोगका लागि आह्वान गरिएको जनाउँदै राहत सामग्री नगरपालिकालाई उपलब्ध भए पनि विस्थापित धेरै भएका कारण पुर्याउन नसकिएको बताउनुहुन्छ ।
उहाँ बाढी आएको दिनदेखि आफूहरूले शान्तिको सास फेर्न नपाएको जनाउँदै बाढीबाट विस्थापित परिवारको अवस्था हेर्दा निकै पीडादायी रहेको र त्यो पीडालाई आफूहरूले समाधान गर्न प्रयास गरे पनि सफल हुन नसकेको बताउनुहुन्छ ।
“हामीसँग सीमित स्रोतसाधन छ । त्यो स्रोतसाधनले सबै प्रभावितको समस्या समाधान गर्न निकै कठिन छ ।” नगर प्रमुख चौधरीले भन्नुहुन्छ, “अहिले विस्थापित नगरपालिका आएर दशैँ मनाउने आधार बनाइदिनुपर्यो भन्दै आग्रह गर्नुहुन्छ । हामी एक्लैले यस्तो विपत्तिको सामना गरेर नागरिकको आवश्यकता पूरा गर्न सक्छौँ ?”
