सुस्तामा तटबन्ध निर्माणका लागि स्थानीयको सरकारलाई हारगुहार

पुरुषोत्तम सुबेदी
पश्चिम नवलपरासी, मङ्सिर १४ गते । ऐतिहासिक भूमि सुस्ताका बासिन्दाहरूले नारायणी नदीको बढ्दो कटान र बहाव परिवर्तनका कारण आफ्नो बस्ती बचाउनका लागि सरकारसँग तत्काल तटबन्ध निर्माण गर्न हारगुहार गरेका छन् ।  

पश्चिम नवलपरासीको सुस्ता गाउँपालिकाअन्तर्गत वडा न. ४ सुस्ता  गाउँमा नारायणी  नदीको बहाव सिधै गाउँतर्फ फर्केपछि सुस्ताको अस्तित्व नै खतरामा परेको भन्दै स्थानीयहरू चिन्तित बनेका छन् ।

बहाव परिवर्तनले बढायो जोखिम
विगतमा नारायणी नदीको बहाव पश्चिम तर्फ रहे पनि अहिले नदीले बहाव परिवर्तन गरेर पूर्वतर्फ अर्थात् सिधै सुस्ता बस्तीतर्फ सारेको छ । एल आकारमा रहेको सुस्ता गाउँ अहिले नदीले पूरै घेरेको छ । गएको वर्ष नदीको बाढीले बाँध कटान गरी सुस्ता गाउँ डुबाउने खतरा बढेको थियो, जसले गर्दा स्थानीयहरू झस्किएका थिए ।

“नदीको मुल धार सुस्ता बस्ती तर्फ फर्केपछि तटबन्ध बाकी रहेको बाँधमा बाढी ठोकिएर बाँध फुटने जोखिममा थियो । तत्काल स्थानीयले रुख ढालेर र बोरामा बालुवा भरेर कटान रोक्न सफल भए पनि यो अस्थायी समाधान मात्र हो,’’ सुस्ता बचाउ अभियानका प्रवक्ता रबिन्द्र जयसवालले भन्नुभयो ।

रोकिएको कामः २ किलोमिटर बाँकी
सुस्ताको सुरक्षाका लागि कुल पाँच किलोमिटर बाँधमा तटबन्ध र २१ वटा ठोकरहरू (स्पर्स) निर्माण गर्नुपर्ने भए पनि अहिलेसम्म तीन किलोमिटर तटबन्ध र सात वटा ठोकर मात्र निर्माण गरिएको छ । बाँकी रहेको २ किलोमिटरभन्दा बढी क्षेत्रमा व्यवस्थित तटबन्ध छैन ।

२०७० सालदेखि नारायणी नदी व्यवस्थापन आयोजना, चितवन ले बाँध निर्माण कार्य गर्दै आएको थियो, तर केही वर्षदेखि बजेटको अभाव देखाउँदै उक्त कार्य रोकिएको छ ।

यसै वर्ष तटबन्ध नबने ठुलो क्षति हुने चिन्ता
स्थानीयका अनुसार, सुस्ता गाउँपालिकाको २ बनकट्टीदेखि ५ पक्लिहवाँसम्म पश्चिम तर्फ अग्लो बाँध र ठोकरहरू निर्माण भएकै कारणले कुनै क्षति छैन, तर यता सुस्तामा भने तटबन्ध नभएका कारण बाढी बस्तीमा पस्ने र बाँध कटान हुने गरेको छ ।

सुस्ता बचाउ अभियानका कार्यबाहक अध्यक्ष आदम खानले यस वर्ष तटबन्ध निर्माण नभए नदीको बाढीले बाँध कटान भई सुस्ताबस्तीमै पुग्ने र ठुलो मानवीय तथा भौतिक क्षति हुने चिन्ता व्यक्त गर्नुभएको छ ।

“सुस्ता भुमीलाई जोगाउन एक मात्र विकल्प तटबन्धसहितको बाँध निर्माण हो । लामो समयदेखि बाढीले पीडित भएका सुस्ताबासी फेरि विस्थापित हुने चिन्तामा छन्,’’ अध्यक्ष खानले भन्नुभयो ।

स्थानीयले तटबन्ध निर्माणका लागि सङ्घीय मन्त्री, प्रदेशमन्त्री लगायतका सम्बन्धित निकायहरूको ध्यानाकर्षण गराइसकेका छन् । सुस्तामा हाल आरसीसी बाटो, बिजुली, खानेपानी, जनता आवास लगायतका विकास कार्यहरू भइरहे पनि बस्ती जोगाउन तटबन्धको कामलाई यसै वर्ष आवश्यक बजेट मार्फत तत्काल सुरु गर्नुपर्ने माग उनीहरूको छ ।