बाबुराम कार्की
वराहक्षेत्र, चैत २३ गते । चकमन्न मध्यरातमा घर घर पुगेर फेरी लगाउने परम्परा घट्दै गएको छ । विशेष गरी कात्तिक र चैतमा जोगी समुदायले फेरी लगाउने चलनप्रति युवापुस्ताको आकर्षण नहुँदा यो चलन घट्दै गएको हो । परम्परागत विश्वास अनुसार भुतप्रेत भगाउन घर घर डुलेर पुस्तौँदेखि फेरी लगाउँदै आएका जोगी समुदायका युवापुस्तामा फेरी लगाउने पेसाप्रतिको उदासीनले पेसा नै सङ्कटमा परेको जोगीहरूको भनाइ छ । ११ वर्षको उमेरदेखि फेरी लगाउँदै आएका दमक नगरपालिका–२ का ४८ वर्षीय देवीबहादुर जोगी भन्नुहुन्छ, “अरू मस्त निद्रामा हुँदा आफू जागेर घर घर डुल्दै फेरी लगाउँदै हिँड्नु त्यति सजिलो छैन । नयाँ पुस्ताले यसमा पटक्कै रुचि देखाउँदैनन् ।”
फेरी लगाउनेले एक हातमा लौरो, लाइट र बजाउने सामग्री बराठको सिङ बोकेर रातभरि घर घर डुलेर फेरी लगाएपछि बिहान पुनः त्यही घरमा पुगेर सिधा र भेटी उठाउने गर्छन् । त्यसैबाट वर्षदिनभरिको गुजारा गर्ने गरेको जोगीको भनाइ छ ।
वर्षमा चैत र कात्तिकको काम गराइले आफू र परिवार पाल्नुपर्ने भएकाले नयाँ पुस्ता फेरी लगाउने चलनप्रति उदासीन भएको उहाँको भनाइ छ । फागुन अन्तिम हप्ता फेरी लगाउनकै लागि भmापादेखि सुनसरी आएका देवीबहादुर चैतभरि सुनसरीकै विभिन्न गाउँमा फेरी लगाउने योजनामा हुनुहुन्छ ।
चैत र कात्तिकमा सिधा दान गरे आफ्नो ग्रहदशा हटेर जाने र जीवनमा सुख शान्ति छाउने आममान्यता छ । फेरी लगाउने जोगीलाई सिधा दान गर्दा चामल, दाल, तरकारी तेललगायतका सामग्री टपरी, दुनामा हालेर दिने चलन रहिआएको छ । पछिल्लो समयका पुस्तामा सिधा दानको खासै जानकारी र महìव नहुँदा रातभरि दुःख गरेर बजाउँदै फेरी लगाएर उठाएको सिधाले घर चलाउन मुस्किल हुने देवीबहादुर बताउनुहुन्छ । बाबुबाजेले गरिल्याएको पेसा चटक्कै छोड्न पनि नसकिने हुँदा फेरी लगाउने गरेको देवीबहादुर गिरीको भनाइ छ ।
फेरी लगाउने काम पेसासँग मात्र सम्बद्ध नभई गाउँबस्तीको विश्वाससँग जोडिएको वराहक्षेत्र–१० का राम योगी बताउनुहुन्छ । उहाँ भन्नुहुन्छ, “फेरीको आवाज सुनेपछि हामीलाई मनोवैज्ञानिक रूपमा सकारात्मक प्रभाव पर्ने र शान्ति महसुस हुन्छ ।” घर गृहमा राम्रो होस्, वायु, नरपिशाच, भुतप्रेतले घर र परिसरमा दुःख हटोस् भन्ने मान्यता अनुसार मध्यरातमा बज्ने फेरीको धुन र मन्त्र आउँदा पुस्तामाझ लैजान यो पेसाको संरक्षण गर्नुपर्ने उहाँ बताउनुहुन्छ । यो पेसालाई लोप हुन नदिन र पुस्ता हस्तान्तरण गर्न राज्यले सहयोग गर्नुपर्ने उहाँको भनाइ छ ।
