हिउँदे अधिवेशन अन्त्य, विधायिकी कार्य सुस्त

काठमाडौँ, चैत २० गते । ६१ दिन चलेको सङ्घीय संसद्को हिउँदे अधिवेशनबाट नौ वटा कानुन पारित र प्रमाणीकरणको प्रक्रिया पूरा भएको छ । विधेयक अधिवेशनका रूपमा चिनिने हिउँदे अधिवेशन विधायिकी कार्यमा अघिल्लो पटकको तुलनामा सफल भए पनि अपेक्षित भने हुन सकेन । संसद्को अघिल्लो हिउँदे अधिवेशनमा तीन वटा मात्र विधेयक पारित भएका थिए । सङ्ख्यात्मक हिसाबले यो पटक केही सुधार भएको हो । 

अधिवेशन प्रारम्भबाटै अध्यादेशको विषयले राजनीतिक विवाद लिएको थियो । अधिवेशन अन्त्यअघिका लगातारका चार बैठक पनि अवरुद्ध भए । यो अधिवेशनले २०७६ सालदेखि विचाराधीन भ्रष्टाचार निवारण ऐन संशोधन विधेयक पारित गरेको छ । चालु अधिवेशनमा दर्ता भएका अध्यादेश प्रतिस्थापनबाहेकका अन्य विधेयक पारित भएनन् । 

सङ्घीयता कार्यान्वयनका दृष्टिले महत्वपूर्ण मानिएका विधेयक चालु अधिवेशनबाट पनि पारित भएनन् । विद्यालय शिक्षा, सङ्घीय निजामती सेवा, नेपाल प्रहरी तथा सशस्त्र प्रहरीका विधेयक समितिमा नै विचाराधीन छन् । लगानी सहजीकरण र सुशासन प्रवर्धनसँग सम्बन्धित अध्यादेश प्रतिस्थापन विधेयक भने पारित र प्रमाणीकरण भएका छन् । 

सङ्घीय संसद्का प्रवक्ता एकराम गिरीले दुवै सदनबाट पारित विधेयक सङ्ख्या नौ रहेको जानकारी दिनुभयो । गिरीले भन्नुभयो, “दुवै सदनबाट पारित र प्रमाणीकरणसमेत भएका विधेयक सङ्ख्या नौ पुगेको छ । केही विधेयक एउटा सदनबाट पारित भई अर्कोमा विचाराधीन छन् । अहिलेसम्म सङ्घीय संसद्ले २६ विधेयक पारित गरेको छ ।”

माघ १८ गतेबाट सुरु भएको अधिवेशनले प्रतिनिधि सभामा उत्पत्ति भएका पाँच र राष्ट्रिय सभामा उत्पत्ति भएका चार विधेयक पारित गरेको छ । प्रतिनिधि सभामा उत्पत्ति भएका सुशासन प्रवर्धन तथा सार्वजनिक सेवा प्रवाहसम्बन्धी केही नेपाल ऐनलाई संशोधन गर्ने विधेयक, सहकारीसम्बन्धी केही नेपाल ऐनलाई संशोधन गर्ने विधेयक, आर्थिक कार्यविधि तथा वित्तीय उत्तरदायित्व (पहिलो संशोधन) विधेयक, आर्थिक तथा व्यावसायिक वातावरण सुधार र लगानी अभिवृद्धिसम्बन्धी केही नेपाल ऐनलाई संशोधन गर्न बनेको विधेयक र निजीकरण (पहिलो संशोधन) विधेयक पारित भएका छन् । 

यस्तै राष्ट्रिय सभामा उत्पत्ति भएका विधायनसम्बन्धी विधेयक, विद्युतीय व्यापार सम्बन्धमा व्यवस्था गर्न बनेको विधेयक, सुरक्षित कारोबार विधेयक र भ्रष्टाचार निवारण ऐन संशोधन विधेयक पारित भएका छन् । यसबिचमा प्रतिनिधि सभाबाट पारित भई माथिल्लो सभा पठाइएका दुई विधेयक विचाराधीन छन् । यस्तै राष्ट्रिय सभाले पारित गरी पठाएका चार विधेयक प्रतिनिधि सभामा विचाराधीन अवस्थामा छन् । 

प्रतिनिधि सभामा यस अवधिमा १२ सरकारी र एक गैरसरकारी विधेयक दर्ता भएकोमा पाँच वटा पारित र प्रमाणीकरण भएका छन् । चार विधेयक समिति र तीन विधेयक सभामा प्रस्तुत मात्र भएका छन् । प्रतिनिधि सभामा राष्ट्रिय सभाले पारित गरी पठाएका चारमध्ये दुई विधेयक समितिमा र दुई सभामा प्रस्तुत भएका अवस्थामा छन् । अघिल्लो अधिवेशनमा आएका सातमध्ये चार विधेयक पारितको प्रक्रिया पूरा भई फिर्ता पठाइएका छन् । 

सङ्घीय संसद्का दुवै सदनमा विभिन्न चरणमा २० भन्दा बढी विधेयक विचाराधीन छन् । जसमध्ये तीन गैरसरकारी विधेयक छन् । प्रतिनिधि सभाका समितिमा १५ र राष्ट्रिय सभामा दुई विधेयक समितिमा विचाराधीन छन् । 

संसद्को चालु अधिवेशनमा प्रतिनिधि सभामा दुई पटक प्रधानमन्त्रीसँग प्रश्नोत्तर भएको छ । यस्तै आकस्मिक, शून्य र विशेष समयमा उठाइएका प्रश्नको मन्त्रीहरूले जवाफ दिएका छन् । सङ्घीय संसद्मा दुई सार्वजनिक महत्व र एक सङ्कल्प प्रस्तावमा छलफल भएको छ । सदनले उठाएका विषयमा दुवै सभामा प्रधानमन्त्रीले जवाफ दिनुभएको छ । 

फरारको बिरामी बिदा

यस्तै अधिवेशनभर १० वटाभन्दा बढी बैठकमा अनुपस्थित सात सांसदको बिदा सभाले स्वीकृत गरेको छ । सभाले प्रहरीको फरार सूचीमा रहनुभएकी राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीकी सांसद गीता बस्नेतको पनि बिदा स्वीकृत गरेको छ । स्वास्थ्य उपचार बिदा भनेर सभाले बिदा स्वीकृत गरेको हो । 

नवलपुर कावासोतीको छिपछिपे उपभोक्ता सहकारीको बचत रकम हिनामिनामा बस्नेतविरुद्ध प्रक्राउ पुर्जी जारी छ । पुर्जी जारीसँगै फरार बस्नेतले संसद्मा भने स्वास्थ्य उपचार बिदा पठाउनुभएको हो । सोही अनुसार सभाले स्वीकृत गरेको छ । बिनाजानकारी १० भन्दा बढी बैठक अनुपस्थित भए पद रिक्त हुने व्यवस्था छ । 

यसअघि एमाले सांसद् लक्ष्मी महतो कोइरीको पनि फरार रहेको अवस्थामा बिदा स्वीकृत भएपछि संसद्मा प्रतिपक्षी दलले आलोचना गरेको थियो तर बस्नेतको हकमा भने सर्वसम्मत रूपमा बिदा स्वीकृत भएको हो । १० भन्दा बढी बैठकमा अनुपस्थित हुने अन्य सांसदमा मनोरमा शेरचन, लीलादेवी बोखिम, सरस्वती बजिमय, रमेश रिजाल र शेरबहादुर देउवा हुनुहुन्छ । 

शोक प्रस्ताव पारित

यस्तै सभाले प्रतिनिधि सभा सदस्य दीपक बोहराको निधनमा शोक प्रस्ताव पारित गरेको छ । बोहरा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीबाट रुपन्देही ३ बाट निर्वाचित हुनुभएको थियो । अब उक्त स्थानमा उपनिर्वाचन हुने छ । आठ पटक मन्त्री हुनुभएका ७४ वर्षीय बोहराको मङ्गलबार बिहान ओम अस्पतालमा निधन भएको थियो । शोक प्रस्ताव पारितपछि सोमबार राति १२ बजेदेखि लागु हुने गरी अधिवेशन अन्त्य गरिएको हो ।