उम्मेदवार नहुने घोषणा
लोकतान्त्रिक प्रणालीमा जनादेश प्राप्त गर्ने मुख्य माध्यम नै आवधिक निर्वाचन हो । यसलाई लोकतान्त्रिक प्रणालीको सुन्दर पक्ष भन्ने गरिन्छ । आफूले छानेका प्रतिनिधिले कानुन निर्माण तथा शासन गर्ने भएर पनि आवधिक निर्वाचनलाई लोकतन्त्रको सुन्दर पक्ष भनेको हुनु पर्छ । लोकतान्त्रिक प्रणालीमा कतिपय निर्वाचन समयतालिकाका आधारमा आउँछन् भने कतिपय अप्रत्याशित । आगामी फागुन २१ गते हुन लागेको प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन नियमित कार्यतालिकामा हुने निर्वाचन होइन । यो अप्रत्याशित हो । गत भदौ २३ र २४ गते भएको नवपुस्ता अर्थात् जेनजी विद्रोहले तत्कालीन केपी ओलीको सरकार विस्थापन ग¥यो । नयाँ
सहकारीपीडितलाई न्याय
नेपालको संविधानले खुला, उदारवादी र समाजवादोन्मुख अर्थतन्त्रको परिकल्पना गरेको छ । अर्थतन्त्रका तीन खम्बाका रूपमा सार्वजनिक, निजी र सहकारी क्षेत्रलाई लिइएको छ । सहकारीको मूल्यमान्यता र सिद्धान्त भनेको न्यून आय एवं सीमान्तकृत समुदाय वा सर्वसाधारण उपभोक्तामाझ छरिएर रहेको पुँजीलाई एकीकृत गर्दै सदस्यको आर्थिक उन्नयनलाई प्राथमिकता दिनु हो । यस्तो महत्वपूर्ण वित्तीय प्रणालीको खम्बा मानिएको
ठुला भ्रष्टाचारका मुद्दा
नेपाल भ्रष्टाचार हुने मुलुकमै पर्छ । सुशासन मापन गर्ने विश्वका अनेक संस्थाले निकाल्ने प्रतिवेदनमा नेपालको सुनाम आउन सकेको छैन । समयमा काम नहुने ठुलै व्यथा छ । ठुला आयोजना निर्धारित समयमा सम्पन्न हुँदैनन् । निरन्तर लागत बढाइरहने गरिन्छ ।
ऐतिहासिक सम्झौता
तीन महिनाअघि भदौ २३ र २४ गते नेपालमा भएको दुईदिने युवापुस्ता (जेनजी) को आन्दोलनले वैधता पाएको छ । जेनजी आन्दोलनको जगमा बनेको वर्तमान सरकार र जेनजी प्रतिनिधिबिच भएको १० बुँदे ऐतिहासिक सम्झौतासँगै नेपाल नयाँ चरणमा प्रवेश गरेको छ । प्रधानमन्त्री कार्यालय सिंहदरबारमा बुधबार प्रधानमन्त्री सुशीला कार्की र जेनजी अभियानका तर्फबाट सहिद परिवारका सदस्य
मानव अधिकारको मर्म
पृथ्वीका प्रत्येक वस्तुको आफ्नो अस्तित्व छ । पारस्परिक अस्तित्व र उपयोगले नै संसार चलेको छ । जीवको उत्पत्ति र विकासव्रmमले अनेक सभ्यताको विकास गर्न सम्भव भयो । सभ्यताको विकाससँगै
स्वास्थ्य सेवाका वाहक
गाँस, बास र कपाससँगै स्वास्थ्य सेवा मानिसको अपरिहार्य आधारभूत आवश्यकता हुन् । जीवन चलाउने यी आधारभूत आवश्यकता पूर्तिका लागि राज्यको भूमिका महत्वपूर्ण हुन्छ । राज्यबिना यी आवश्यकताको जोहो गर्न कठिन हुन्छ । नेपालको आधारभूत स्वास्थ्य सेवालाई सर्वसाधारणको पहुँचमा पु¥याउने महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाले महìवपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै आएका छन् । उनीहरूकै परामर्श सेवा अनि सङ्कलन हुने सूचनाका कारण हजारौँ आमा तथा शिशुको जीवन रक्षा हुन सकेको छ । साथै राज्यको स्वास्थ्यसम्बन्धी सन्देश प्रवाह र
भ्रष्टाचारको ठुलो अभियोग
नेपालको विकास नहुनुको मुख्य कारण भ्रष्टाचार नै मानिएको छ । विश्वव्यापी भ्रष्टाचार मापन गर्ने संस्थाको प्रतिवेदनमा पनि नेपालमा सुशासनको चरम अभाव देखाएको छ । कानुनबमोजिम काम नगरी निजी स्वार्थका निम्ति सरकारी सम्पत्ति दुरुपयोग गर्नु भ्रष्टाचार हो । राजधानीको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा अधिक चाप भएपछि विकल्पका रूपमा राजधानीबाहिर पनि विमानस्थल बनाउने योजना स्वा
उपत्यकामा ढुङ्गेधारा संस्कृति
काठमाडौँ उपत्यका मौलिक कला र संस्कृतिले धनी छ । उपत्यकाभित्रका काठमाडौँ, ललितपुर र भक्तपुर जिल्लामा कला र संस्कृतिमा विविधताका साथै एकता पनि कायम छ । पछिल्लो कालखण्डमा उपत्यका घनाबस्तीले भरिँदा य
ताजा जनादेशको सुनिश्चितता
राजनीतिक विकासक्रम सरल रेखामा मात्र विचरण गर्दैन । यसले कहिलेकाहीँ कठिन मोड र घुम्ती पनि पार गर्नु पर्छ । त्यसले धमिलिएको राजनीतिक प्रवाहलाई शुद्धीकरण गर्ने छ । विकास र समृद्धिमा मार्ग पहिल्याउने छ ।
सार्क सक्रिय बनाऔँ
दक्षिण एसियाली क्षेत्रीय सहयोग सङ्गठन (सार्क) दक्षिण एसियाका आठ मुलुकको साझा मञ्च हो । सार्कमा भारत, पाकिस्तान, अफगानिस्तान, नेपाल, बङ्गलादेश, भुटान, श्रीलङ्का र माल्दिभ्स सदस्य छन् । यसका
सुशासनको दिशा
विश्वभरिकै सरकार यताका वर्षमा जनचाहनाको खरो परीक्षामा छन् । प्रत्येक मुलुकका नागरिकको चाहना आफ्नो सरकारले जनहितलाई प्राथमिकता दिन सकोस् भन्ने रहेको हुन्छ । अझ लोकतान्त्रिक व्यवस्थामा जनचाहनाबिनाको सरकार लामो समय टिक्न नसक्ने अनेक उदाहरण ताजै छन् । सत्तामा नपुग्दा जनचाहनाका बहुरङ्गी सपना देखाए पनि सरकारमा पुगेपछि जनताका चाहनालाई वास्ता नगर्ने प्रवृत्ति पनि छ । सत्ताबाहिर रहँदा सुशासनको अनेक मिठा सपना देखाउने सरकारमा पुगेपछि वाचा चटक्कै बिर्सने गरेको पनि पाइन्छ । जननिर्वाचित
जेनजी सहिद दिवस
गोली निलेका सहिदका प्यारा ती लासले धिक्कार्ला धर्तीले मुख लाजले छोप्ला, आकाशले धिक्कार्ला सहिद रोलान् हामीले उन्नति गरेर नगए । – कवि भूपि शेरचन
शिक्षक अभावको पीडा
अन्धकारबाट उज्यालोतिर लैजाने सबैभन्दा सशक्त माध्यम नै शिक्षा हो । शिक्षा देश र समाजको भविष्य हो । हरेक बालबालिकाका निम्ति शिक्षा जीवनको तयारी हो । विद्यालय शिक्षा सबैभन्दा महत्वपूर्ण हुन्छ ।
स्तरोन्नतिको तयारीमा नेपाल
गरिबी विश्वकै लागि अभिशाप हो । मागेर खानुपर्ने, मागरै देश चलाउनुपर्ने अवस्था कदापि राम्रो होइन । आजको विकसित विज्ञान र प्रविधिको यो युगमा पनि विश्वका ४६ वटा मुलुक गरिब छन्, गरिबीको पीडा भोगिरहेका छन् ।
विप्रेषणभित्रको व्यथा
पछिल्ला दशकमा नेपाली अर्थतन्त्रको मियो विप्रेषण नै भएको छ । देशको सीमाबाहिर गएर आर्जन गरेको रकम स्वदेशमा पठाएपछि त्यसलाई विप्रेषण अर्थात् रेमिट्यान्स भन्ने गरिन्छ । नेपालको वार्षिक बजेटकै हाराहारी विप्रेषण औपचारिक रूपमा आउने गरेको छ । नेपाली श्रमिकले बाहिर गएर आर्जन गरेको पैसा नेपाल पठाउँछन् । विदेशी मुद्रामै पठाएको पैसा नेपाली घरपरिवारले भने नेपाली रुपियाँ हात पार्छन् ।
सामाजिक सुरक्षाको आयाम
लोकतान्त्रिक राज्य प्रणाली लोककल्याणमा आधारित हुन्छ/हुनु पर्छ । नागरिकको सुविधा र सुरक्षाको प्रत्याभूतिले मात्र राज्य लोककल्याणकारी हुन सक्छ । विश्वका लोकतान्त्रिक प्रणालीमा नागरिकको स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगारी, अवकाशपछिको आर्थिक तथा सामाजिक जीवनमा विशेष ध्यान दिइएको हुन्छ । नेपालमा तीन दशकअघि वृद्धवृद्धालाई सामान्य मासिक भत्ताको सु
लैङ्गिक हिंसाको चिन्ता
लैङ्गिक हिंसा विश्वकै समस्या हो । यो हिंसा विभिन्न रूपमा देखा परेको छ । धनी तथा गरिब सबै मुलुकका लागि समस्या बनेको लैङ्गिक हिंसा कम गर्न विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालित छन् । शारीरिक, मानसिक, सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक तथा यौनिक रूपमा असर पर्ने गरी हुने हिंसालाई लैङ्गिक हिंसा भनिन्छ । स्रोतसाधन, अवसर, जिम्मेवारी तथा हक, अधिकारको असमान वितरण, सा
