सनम महर्जन
मिथिला कला र सिर्जना
मौलिकता, समाजको परम्परासँग जोड्ने धरातलको कलालाई मिथिला कला भनिन्छ।
कलाकारमा निर्वाचन मोह, देश विकास गर्ने प्रतिबद्धता
आगामी मङ्सिर ४ गते हुने प्रतिनिधि तथा प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचनका लागि गत आइतबार उम्मेदवारी दर्ता भएको छ । निर्वाचनरुपी महाकुम्भ मेलामा भाग लिन कलाकारमा पनि होडबाजी देखियो । निर्वाचन आकर्षणले कलाकारलाई अछुतो राखेन । त्यही भएर कलाकारले पनि उम्मेदवारी दर्ता गराउनुभयो ।
शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी आइसियुमा
ललितपुर, असोज २४ गते । संस्कृतिविद् एवम् वाङ्गमय शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशीको स्वास्थ्यमा सुधार नभएपछि आइसियुमा सारिएको छ । ललितपुरको ग्वार्कोस्थित किष्ट मेडिकल कलेजले जोशीको स्वास्थ्यबारे बुलेटिन जारी गर्दै उहाँलाई आइसियुमा राखेर उपचार थालिएको जानकारी दिएको हो ।प्रतिष्ठानमा उपचाररत १०३ वर्षीय जोशीलाई गत असोज २३ गतेदेखि छातीमा निमोनिया सङ्क्रमण भएकोले यान्टिबायोटिक सुरु गरिएको हो । यसबाहेक जोशीको मुटुको चाल सम्बन्धी समस्यासमेत देखा परेकोले यसको नियन्त्रणका लागि आइसियुमा राखी उपचार गरिएको जोशीका सहयोगी तेजकुमार महर्जनले गोरखापत्र अनलाइनलाई जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार जोशी अस्पताल भर्ना भएपछिको केही दिनसम्म स्वास्थ्य अवस्था सामान्य भएपनि केही दिनदेखि खानामा अरुचि बढ्दै गएको हो ।शताब्दी पुरुष जोशीलाई शनिबार नै आइसियुमा राखी उपचार सुरु गरिएको महर्जनले जानकारी दिनुभयो । जोशीको स्वास्थ्य अवस्था गम्भीर रहेको महर्जनले बताउनुभयो ।
यस्तो छ महत्व : दशैं सकियो, तिहार सुरु भयो
दशैं सकिने पूर्णिमाको रातलाई कोजाग्रत पूर्णिमा भन्ने गरिन्छ । आश्विन शुक्ल प्रतिपदा (घटस्थापना) का दिनदेखि सुरु भएको दशैं पर्व कोजाग्रत पूर्णिमाका दिन सम्पन्न हुन्छ । कोजाग्रत पूर्णिमाको दिन देवी महालक्ष्मीको पूजा आराधना गरी रातभरी जाग्राम बसेर पूर्णिमाको दिन समापन गर्ने परम्परा पुरानै हो ।
मान सम्मान र शिष्टाचारका लागि हो, विकृतिका लागि होइन
दशैं, दशहरा, विजयादशमी नवरात्र आयुध–पूजा सबैको एउटै अर्थ लाग्ने नेपालीको राष्ट्रिय चाड हो । आश्विन महिनाको शुक्ल प्रतिपदाका दिनदेखि नवमीसम्म (नवरात्रभर) शक्तिको आराधना गरी दशौं दिन विहान दशमीका दिन आफूभन्दा ठूला मान्यजनको हातबाट टीका–प्रसाद ग्रहण गरेर विशेष रूपमा पूर्णिमासम्म (प्रसाद ग्रहणका लागि) मनाउने गरिन्छ ।
पिङ, चङ्गा उमङ्ग र खुसीको प्रतीक
दशैं सुरु भएलगत्तै आकाशमा विभिन्न रङ्गका चङ्गा हावामा उडिरहेको देख्न सकिन्छ। बाटो छेउमा पनि थरिथरि रङ्गका बेच्न राखिएका चङ्गा किन्नका लागि मानिसहरूको भीड लाग्ने गरेको छ।
विजय प्रतीकको पर्व ‘मोहनी नख’
‘मोहनी नख’ अर्थात् दशैं। नेवार समुदायमा दशैंलाई मोहनी नख भन्ने चलन छ। नेवार समुदायले ठूलो महत्त्वका साथ मनाउने अन्य पर्वबाहेक मोहनी नख पनि एक हो। सामान्य भाषामा मोहनी भन्नाले मोहनी लगाउनु, मन्त्रमुग्ध बनाउनु वा आफ्नो बनाउनु भन्ने बुझिन्छ। संस्कृतिविद् पुरुषोत्तम श्रेष्ठका अनुसार नेवा धार्मिक सांस्कृतिक जीवनमा दशैंलाई मोहनी नख भन्ने गरिन्छ। जस
नारी शक्ति दर्साउने ‘मालश्री’ धुन
नेपालीको महान् चाड विजया दशमीको आगमनसँगै मन्दिर लगायत घरघरमा मालश्री धुन गुन्जिरहेको छ।
'प्रेमगीत-३' ले तीन दिनमा ५ करोड बढी कमायो
काठमाडौं, असोज १० गते । चलचित्र 'प्रेमगीत-३' विश्वका विभिन्न सिनेमा हलमा प्रदर्शन भइरहेको छ । विभिन्न विवादमा घेरिएको यस चलचित्रले नेपाल लगायत विदेशमा पनि दर्शकको मन जित्न सफल भएको छ । 'प्रेमगीत-३' का निर्माण पक्षका अनुसार 'प्रेमगीत ३'ले नेपालमा पहिलो दिन अर्थात् शुक्रबार दुई करोड ५० हजार रुपियाँ कमाएको छ । र दोस्रो दिन शनिबार दुई करोड २२ लाख रुपियाँ कमाएको हो । हिन्दी संस्करण रिलिजको समयमा विवाद उत्पन्न भएपनि भारतमा पनि चलचित्रले राम्रो व्यापार गरिरहेको छ । प्रदर्शन भएको मितिदेखि नै सफल व्यापार गरिरहेको यस चलचित्रले नेपालमा आइतबार भने ९० लाख ५० हजार कमाएको वितरक गोविन्द शाहीले गोरखापत्र अनलाइनलाई जानकारी दिनुभयो । भारतीय सञ्चार माध्यमका अनुसार भारतमा ‘प्रेमगीत-३’ को हिन्दी संस्करणले शनिबार भारतमा कुल ८३ करोड भारु कमाएको छ भने शुक्रबार फिल्मको कमाई १.१२ करोड क्रस हो ।भारतमा पनि सीमित सो मात्रै पाएको छ, 'प्रेमगीत-३'ले दर्शकहरूबाट राम्रो प्रतिक्रिया पाइरहेको छ ।सन्तोष सेनको निर्माण तथा निर्देशनमा बनेको यस चलचित्रलाई लिएर विवाद चर्किएको थियो । चलचित्रको बारेमा चलचित्र विकास बोर्डसँगै कलाकार दीपक राज गिरी, सरोज खनाल र प्रेमगीतका टिम र सदाबहार नायिका करिश्मा मानन्धरसमेत आफ्नो प्रतिक्रिया राख्नुभएको हो । यस्तै, चलचित्रको हिन्दी संस्करणमा पनि आजबाट रिलिज भएको छ । चलचित्रको हिन्दी संस्करण शुक्रबार नै रिलिज गर्ने भनिए पनि विभिन्न कारणले रिलिज केही दिन ढिला भएको हो ।
यसपालिको दशैँ भव्यरूपमा मनाइन्छ
गीतले दशैँमा थप नयाँ जोश, उमङ्ग र ऊर्जा थप्ने काम गरेको छ ।युवामाझ चर्चित सन् २०१८ मा सार्वजनिक भएको गायक सुगम पोखरेलको गीत आज पनि दशैँ नजिकिँदै गर्दा सुन्दा रमाइलो लाग्छ ।
'प्रेमगीत ३' देखि 'महापुरुष'सम्म प्रदर्शनमा आउँदै
हिन्दु नेपालीको महान चाड वडा दशैंको रौनक सुरु भइसकेको छ । दशैंमा चलचित्र क्षेत्र र कलाकारमा पनि छुट्टै रौनक छाउने गर्छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण कला प्रदर्शनी सुरु
काठमाडौं, असोज ६ गते । 'नेपाल मिथिला येँ आर्ट ग्यालरी'मा अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण कला प्रदर्शनी सुरु भएको छ । बङ्गलादेशी आर्टशाला केन्द्रको कलाकार समूहले गिरिजाप्रसाद कोइराला फाउण्डेशन, कला तथा संस्कृति विभागको सहकार्यमा तीन दिने अन्तर्राष्ट्रिय मैत्रीपूर्ण कला प्रदर्शनी सुरु भएको हो ।प्रदर्शनीमा नेपाल, बेलायत, बङ्गलादेश र डेनमार्कका गरी ५४ जना कलाकारले कोर्नुभएका कला प्रदर्शनीमा राखिएका छन् । तीमध्ये २ जना नेपाली कलाकार, १ जना बेलायतका कलाकार, ५० जना बंग्लादेश र डेनर्माकका १ जना कलाकार हुनुहुन्छ । प्रदर्शनीमा विभिन्न शैलीका 'वाटर कलर', 'एब्स्ट्रयाक्ट फम', 'कोलाज पेन्टिङ' लगायत फरक देशका कलाहरू राखिएका छन्। बंग्लादेशको ‘आर्टशाला’ ग्यालरीको नेपालमा यो पहिलो कला प्रदर्शनी हो । ‘आर्टशाला’ ग्यालरीसँग मिलेर कलालाई विश्वभरि चिनाउने नै यस कला प्रदर्शनीको उद्देश्य रहेको जिपी कोइराला फाउन्डेशन, आर्ट एन्ड कल्चरका संयोजक तथा मिथिला येँ ग्यालरीका सञ्चालक श्यामसुन्दर यादवले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार जसरी नेपालमा विभिन्न देशका कलाकारहरूको कला प्रदर्शनमा राखिन्छ, त्यसरी नै बंग्लादेशमा पनि नेपाली कला प्रदर्शन गरिने तयारी हुँदै छ । “कला प्रदर्शनी भनेको आर्ट टु आर्ट एक्सचेन्ज गर्नको लागि हो र हामी कलामार्फत विभिन्न देशलाई जोड्छौँ,” यादव भन्नुहुन्छ, “कलाकारलाई कलामार्फत जोड्नका लागि यो प्रदर्शन गरिएको हो, कलाकारको कला प्रदर्शनीमार्फत विश्वसामु पुग्नु नै कलाकारको ठूलो उपलब्धि हो जसले कलाकारको कलामा थप ऊर्जा थप्ने काम गर्दछ ।”बंग्लादेशका कलाकार आशिष् अचारजी भन्नुहुन्छ, “नेपाल साँच्चिकै कलाकारका लागि घुम्नै पर्ने देश रहेछ । कला र कलाकारको देश हो नेपाल । नेपालका मन्दिरमा बनाइएका बुट्टाहरू लोभ लाग्दा छन् ।” विगत १७ वर्षदेखि सञ्चालनमा रहेको ’मिथिला येँ आर्ट ग्यालरी’मा हालसम्म तीन सयभन्दा बढी स्वदेशी तथा विदेशी कला प्रदर्शन गरिसकेको उहाँको भनाइ छ ।प्रदर्शनीमा डेनमार्कका कलाकार सुसान हिर्नीसिनिमी, बङ्गलादेशका कलाकार सुभ्र तक्लुदेर, उत्तम कुमार शा चौधरी, सायद मोहम्मद सहादत हुसेन, रोमाना अख्तर, लिटोन सीर, एमडी.नाहु खानदाका, प्लोबोन चन्द्राशील, मिया होसेन हनाफी जिसु, रिजौल करिम लीउल, आशिष् अचारजी, प्रोसेनजीत अधिकारी, अजिजुल आक्यु, टेस्मिन जुइ, मोमिता दास, कनिका विद्या, मोहम्मद साहिन, सोजिव खन्दाकेर, आवाल,योउसा हुसेन, फरजाना हसन, कपिल रोवे, डा.सुजन सेन, ताहमिदा जहान, फातिमा टुई जन्नत, टोउहिद सिमुल लगायत कलाकारुहको कला राखिएका छन् ।
'प्रेमगीत–३’ बारे कलाकार पक्ष विपक्षमा
सन्तोष सेनको निर्माण तथा निर्देशनमा बनेको चलचित्र प्रेमगीत–३ लाई लिएर विवाद चर्किदैगएको छ । चलचित्र प्रेमगीत ३ को बारेमा चलचित्रकर्मी, कलाकारलगायत चलचित्र विकास बोर्डसमेत बहसमा तानिएको छ ।
विभिन्न मानपदवी, अलङ्कार र पदक पाउने कलाकारहरु
काठमाडौं, असोज ३ गते । संविधान दिवसका अवसरमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले कलाकार, चलचित्रकर्मी, गीतकार तथा संगीतकारहरुलाई विभिन्न विधाका विभूषण प्रदान गर्ने घोषणा गर्नुभएको छ । राष्ट्रपति भण्डारीले नेपाल सरकार, मन्त्रिपरिषद्को सिफारिसमा संविधान दिवस, २०७९ तथा राष्ट्रिय दिवसका अवसरमा नौ सय ९८ जनालाई विभिन्न मानपदवी, अलङ्कार र पदकबाट विभूषित गर्ने घोषणा गर्नुभएको हो । नेपालको संविधानको धारा २७७ को उपधारा ९१० बमोजिम २०७९ भदौ ३१ गतेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकको निर्णय र सिफारिसमा विभूषण प्राप्त गर्ने व्यक्तिको नामावली सार्वजानिक गरिएको हो। विभूषित हुने व्यक्तित्वहरुमा -सुर्कीर्तिमय राष्ट्रदीपनीर शाह – वरिष्ठ कलाकारराजेश हमाल – कलाकारमदन कृष्ण श्रेष्ठ – कलाकारहरिवंश आचार्य – कलाकारनन्द कृष्ण जोशी – गायकसुप्रबल जनसेवा श्री शम्भु राई (कुथुमी) गायक र सङ्गीतकारप्रदीप लाल श्रेष्ठ - चलचित्र निर्देशकअशोक शर्मा - अभिनेता र निर्देशकदीपक राज गिरी – अभिनेता र निर्देशकअर्जुन श्रेष्ठ – अभिनेताज्ञानु राणा – गायिकाआलोक श्री (सूर्य कुमार खाती) - संङ्गीतकारदीपक जंगम संङ्गीतकारआनन्द कार्की - गायककीर्तिमय राष्ट्रदीपकृष्ण कुमार मल्ल – अभिनेता र निर्देशकमिथिला शर्मा - कलाकारप्रबल जनसेवा श्रीमिलन मोक्तान - संङ्गीतकारडा धर्मराज उपाध्याय – गीतकारसिताराम पोखरेल – गाउकजीत बहादुर देउवा – नाट्यकर्मी निर्मल शर्मा - अभिनेता र निर्देशकनिरुता सिंह – कलाकारभोजराज भट्ट – चलचित्र अभिनेतादयाहाङ राई - कलाकार चेतनाथ सापकोटा - संगीतकारजनसेवा श्री बद्री पाण्डे – गीतकारप्रदिप खड्का – कलाकारकमल सुनार - गायक / संङ्गीतकारसन्तोष श्रेष्ठ - संङ्गीतकारमाधव राज खरेल – चलचित्र निर्देशकदिपक शर्मा - संगीतकारकुमार बस्नेत – अभिनेताकुलमान नेपाली – गायकसुनिता दुलाल – लोक गायिकाम्नोशर सुनाम परियार - कलाकारनेपाल सेवा प्रवीणप्रभाकर शर्मा - कलाकारसानुकान्छा शाही – कलाकारइन्द्र बहादुर खत्री – कलाकारनविन पौडेल - गायककिरण गजमेर - गायक
जहाँ छ्याङ खान महिलाको भीड लाग्छ
आज इन्द्रजात्राको अन्तिम दिन 'नानीचा : या' जात्रा गरेर महिलाहरू रथ तान्ने चलन छ। संयोजक छोरी डंगोलका अनुसार विगत नौ वर्षदेखि इन्द्रजात्राको आठौं दिन अर्थात् अन्तिम दिन महिलाले रथ तान्ने चलन सुरु भएको हो।
