प्राथमिकतामा नपरेका शिक्षक
वि.सं. २०३७ मा भएको जनमत सङ्ग्रहको नतिजाले सुधारिएको पञ्चायती व्यवस्थाको घोषणा गरे पनि शिक्षकको सेवा, सुविधा र अवस्थामा कुनै सुधार हुन सकेन । शिक्षकको सेवा सर्त र सुविधा विद्यालय र स्थानीय तहमा निहीत थियो, कतै एकरूपता थिएन ।
वायु प्रदूषणको जोखिममा बालबालिका
विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनद्वारा ‘एयर पोलुसन एन्ड चाइल्ड हेल्थ प्रेस्क्राइबिङ क्लिन एयर’ शीर्षकबाट वायु प्रदूषण एवं बाल स्वास्थ्यबारे तय गरी जारी गरिएको प्रतिवेदन हो । वैश्विक स्तरमा १५ वर्षभन्दा कम उमेरका लगभग ९३ प्रतिशत केटाकेटी प्रत्येक दिन यस्तो हावामा सास फेर्छन्, जुन प्रदूषित हुने गर्छ । यस्तो प्रदूषित वायुले बालबालिकाको स्वास्थ्य एवं विकासमा गम्भीर प्रभाव पार्छ । जसका कारण कैयौँ बालबालिकाको मृत्युसमेत हुने गर्छ । विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको अनुमानअनुसार सन् २०१८ मा छ लाख बालबालिकाको प्रदूषित वायुका कारण हुने सङ्क्रमणका कारण मृत्यु भएको थियो ।
बहुपति प्रथा घट्दै
बहुविवाह त सबैले सुनेकै शब्द हो तर धेरैलाई बहुपति प्रथाका बारेमा ज्ञान नहुन पनि सक्छ । यो एक प्रकारको विवाह गर्ने प्रथा हो । हिमाली जिल्लामा लामा समुदायले धेरै पहिलेदेखि नै यो चलनलाई अनुसरण गर्दै आएका छन् । हुम्लामा अहिलेको ११औँ पुस्ताअघिदेखि बहुपति प्रथा
गठबन्धन भत्काउने एमाले अभियान
राजनीतिमा जबजब परिस्थिति फेरिन्छ, नेताहरूका रणनीति पनि बदलिने गर्छन् । स्थानीय तह निर्वाचन परिणामले राजनीतिक दलको हैसियत र परिस्थितिमा बदलाव आएको प्रतीत हुन्छ । हिजो सहज अवस्थामा रहेका दल आज पीडादायी अवस्था भोग्दैछन् भने दुःखी भएकाहरू बौरिने अवस्था निर्माण भएको छ ।
बजेटमा कृषिलाई प्राथमिकता
विभिन्न आन्तरिक तथा बाह्य कारणले विगत केही समयदेखि मुलुकका प्रमुख आर्थिक परिसूचक सन्तोषजनक अवस्थामा नरहेको तथ्याङ्क प्रकाशित भएका छन् । वर्तमान आर्थिक अवस्थासँग सम्बन्धित मुद्दामा छलफल हुने क्रममा विभिन्न प्रश्न पनि उब्जिने गरेका छन् ।
समृद्धिका लागि जलकूटनीति
परम्परागत दृष्टिकोणबाट विश्लेषण गर्ने हो भने कूटनीतिलाई शाब्दिक र पेसागत रूपमा उति सारो प्रिय सकारात्मक नलाग्न पनि सक्छ । हाम्रा धार्मिक र पौराणिक कथामा पनि कूटनीतिलाई फरक समूह वा राज्यबीच अभ्यास गरिने एक किसिमको छलछाम वा कुटिल दाउपेचकै श्रेणीमा राखेर सोहीअनुसार यसको औचित्य पुष्टि गर्न खोजिएको छनक पाइन्छ । तथापि आजको आधुनिक विश्वसमुदायमा कूटनीतिलाई अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धको एक अभिन्न र अपरिहार्य गरिमापूर्ण पेसाका रूपमा हरेकजसो मुलुकले अवलम्बन गर्दै आएको पाइन्छ । मुलुकको राष्ट्रिय हित र सरोकारलाई केन्द्रमा राखेर छिमेकी वा सरोकारवाला मुलुकसँग चातुर्यतापूर्ण र विशिष्ट सीप र कौशलका साथ प्रस्तुत गरिने व्यवहारका रूपमा कूटनीतिको दायरा फराकिलो र मर्यादित हुँदै गएको छ ।
उपलब्धिमूलक सहकार्यको यात्रा
प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा नेतृत्वको पाँचदलीय गठबन्धनले स्थानीय तह निर्वाचन शान्तिपूर्ण र निष्पक्ष रूपमा सफलतापूर्वक सम्पन्न गरेको छ । देशभरि कोभिडविरुद्ध भ्याक्सिनको वितरणपछि कोरोनाको जोखिम केही कम भएको मौका पारेर देशका ७५३ स्थानीय तहमा एकै दिनमा सम्पन्न भएको निर्वाचनमा जनताको उत्साहजनक सहभागिता रहेको पाइयो । यो लोकतन्त्रको स्वास्थ्यका लागि हितकर छ ।
स्थानीय नेतृत्वको जिम्मेवारी
गणतन्त्र संस्थागत भएपछि दोस्रो पटक स्थानीय तहको निर्वाचन सम्पन्न भएको छ । केही छिटफुट घटनाबाहेक सौहार्दपूर्ण रूपमा निर्वाचन समापन हुनु सुखद पक्ष हो । ७५३ तहमा एकै चरण भएको निर्वाचनको अन्तिम नतिजासमेत सार्वजनिक भएका छन् । निर्वाचित जनप्रतिनिधिहरूले आफ्नो पदवहाली गरी कार्य थालनी भइसकेको छ । निर्वाचन स्थानीय भए पनि यसको महìव र सन्देशचाहिँ राष्ट्रिय राजनीतिमा निकै अनुपम अनि औलिकक थिए । यसपछिका जिम्मेवारी भने अझै उच्च र स्वतः बढी ओझपूर्ण छन् ।
मोदीको लुम्बिनी भ्रमणको अन्तर्य
भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले बुद्धजयन्तीका दिन लुम्बिनीमा सम्बोधनका क्रममा भन्नुभएको थियो, “नेपाल आउँदा मलाई कुनै राजनीतिक भ्रमणभन्दा पनि छुट्टै आध्यात्मिक अनुभूति हुन्छ । भारत र भारतीय जनताले नेपाललाई यही दृष्टि र आशाले हेरेका छन् ।” प्रधानमन्त्री मोदी बुद्धजयन्तीको अवसर