एउटै ढुङ्गामा बाइस ओखल
हरेक गाउँमा कुनै न कुनै विशेषता रहेको पाइन्छ । सामान्यतया त्यही विशेष अवस्थाले त्यस ठाउँको नामकरण भएको हुन्छ । नाउँ अरू नै भनिए पनि विशेष महत्त्वका कारणले त्यो स्थानको पहिचान निर्माण भएको हुन्छ ।
शारदीय दुर्गापूजा बडादसैँ
परब्रह्मस्थानीय उपास्यका रूपमा देवी या पराशक्तिलाई ग्रहण गर्नु र देवी वा मातृशक्तिलाई विश्वब्रह्माण्डको एक मात्र परम कारण मान्दै उनलाई नित्य, शाश्वत तत्वका रूपमा उपासना गर्नु शक्ति उपासनाको मुख्य विशेषता हो ।
प्वाँख (कथा)
“के गर्दै छौ त घट्टे दाइ ?” पिठो पिस्ने पानीघट्ट चलाएकाले हामी उनलाई घट्टे दाइ भन्थ्यौँ ।
समय बदलिएछ ... (कविता)
सम्झेर भन्छु अझै पाप चाहिँ के हो केही भन्नु छैन अब देशभित्र सरकार
चिनियाँ साहित्य नियाल्ने कृति
नेपाल–चीन मैत्री सम्बन्ध निकै पुरानो हो । चीनको स्वशासित क्षेत्र तिब्बतसँग नेपालका हिमाली क्षेत्रको सभ्यता, संस्कृति, जनजीवन र व्यापारको लामो शृङ्खला छ । यस्ता सम्बन्ध राज्यस्तरमा मात्र होइन, नागरिक र सामाजिकस्तरमा समेत रहेको छ ।
![यात्राको साथी ! [निबन्ध]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/219860/conversions/5541-original-thumb.jpg)
यात्राको साथी ! [निबन्ध]
तपाईं साइत, दिशा जुराएर कतै पैदलयात्रामा निस्कँदै हुनुहुन्छ भने सकभर दुईखुट्टे दोस्रो प्राणी साथ नलिनु बेस । यदि बेस काम नभए पनि गरेरै छोड्छु भन्नुहुन्छ या तपाईं साथीबेगर घरबाट निस्कनै सक्नुहुन्न भने आफैँलाई साथ लिएर निस्कनुहोला ।
आध्यात्मिक शक्ति पलाञ्चोक भगवती
समृद्ध सांस्कृतिक र आध्यात्मिक इतिहासका लागि परिचित राष्ट्र नेपालमा असङ्ख्य मन्दिर, तीर्थस्थल र धार्मिक स्थल छन् । यिनले जनविश्वास र अभ्यासलाई आकार दिन महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन् ।
शक्तिपीठ मत्सरी दुर्गा मन्दिर
मिथिलामा शक्तिको महत्त्व बढी छ । सम्भवतः माता जानकीको माइती भएका कारणले पनि यस्तो हुन सक्छ ।
शताब्दी पुराना घन्टलेख
मधेश प्रदेशको विभिन्न पालिकामा रहेका पुराना मठमन्दिरमा मकवानी तथा शाहवंशीय राजाले प्रदान गरेका ताम्रपत्रको चर्चा हुने गर्छ । कयौँ मठमन्दिरमा यस्ता ताम्रपत्र अझैसम्म सुरक्षित राखिएका छन् ।
जैमिनिको महिमा
कालीगण्डकीको किनारा प्राचीनकालदेखि नै चिन्तनहरूको उर्वर भूमि भएको मानिन्छ ।
मिर्मिरे (निबन्ध)
‘मिर्मिरे’ शब्दले एकाबिहानै छ्याङ्ग उज्यालो हुनुभन्दा अगाडिको समय जनाउँछ ।
उमेर होइन खुसी (कविता)
उमेर होइन खुसी हरदिन, लानु पर्छ बढाउँदै जिउनु पर्छ जिन्दगी यो, हाँस्दै खेल्दै रमाउँदै ।।१।। सप्तरङ्गी सैयौँ सपना, आँखाभरि सजाउँला दुःख पीडा व्यथा बिर्सी, आफ्नै धुनमा रमाउँला ।
कसले बनायो मलाई म (कविता)
कसले बनायो मलाई म जीवनमा कैयौँ पटक उब्जिरहने प्रश्न पुनः दोहोरिइरहन्छ सृष्टि–सम्पत्ति आमाबुवाको
गाउँ फर्किने चाहना
साहित्यको सबैभन्दा उर्वर विधा हो कविता । विश्वमा सबैभन्दा बढी लेखिने विधा हो कविता तर त्यही कविता भने लेख्न त्यति सजिलो छैन ।
कैलाश नियाल्दा
सबैभन्दा पहिले मैले कैलाशलाई मानसरोवर पुग्नुअघि होर्चुको हाइटबाट देखेँ । त्यहीँबाट मैले कैलाशको फेदीदेखि मान्धाता पर्वतको फेदीसम्म लमतन्न सुतेको मानसरोवरलाई पनि देखेँ र त्यहीँबाट नमन गरेँ, शिवपार्वतीको निवास कैलाश र सतीदेवीको दाहिने हात पतन भएको मानसरोवर ताललाई ।
विशिष्ट धार्मिक सहिष्णुता
नेपाल अपूर्व धार्मिक सहिष्णुता भएको मुलुक हो । यहाँ धर्म र जातका नाममा विश्वका अन्य मुलुकमा जस्तो द्वन्द्व भएन ।
सधैँ निगरानी
जर्ज अर्वेलले सन् १९४९ मै ‘नाइन्टिन एटिफोर’ आख्यानमा भनेका थिए, “बिग ब्रदर इज वाचिङ यु” अर्थात् ठुल्दाइले तिमीलाई निगरानी गरिरहेको छ ।
आयो दसैँ
वर्षायामको अविरल झरी, चारैतिर हिलो र किसान वर्गका लागि कृषि पेसामा अहोरात्र खट्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्यसँगै शरद ऋतुमा हरेक वर्ष आउने दसैँको महत्व हिन्दुका लागि ठुलो छ ।
बाघ व्यवस्थापन चुनौती
छ दशक उमेर पार गरिरहेका पशुपति श्रेष्ठ सधै झैँ गत साउन २० गते पनि ‘मर्निङवाक’ का लागि बिहान ५ नबज्दै घरबाट निस्कनुभयो ।
![सोह्रश्राद्ध [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/216344/conversions/story-original-thumb.jpg)
सोह्रश्राद्ध [कथा]
केही दिनदेखि कैलाश बसेको सहरको बाटोमा हिँड्दा पहेँलो केसरीको टीका लगाएका मानिसहरू प्रशस्त देखिन्थे ।
दादनी (कविता)
गरिबलाई रुवाउने रैछ दादनी जिन्दगीभर घुमाउने रैछ फनफनी गयो घरबारी, भयो उठिबास
गजल
आकाशको जून टिपी दिन्छु भन्न जान्दिनँ म स्वतन्त्र छ माया मेरो कसमले बान्दिनँ म ।
संवेदनाका अनेक छाल
समालोचकका रूपमा स्थापित एवं निबन्धकार ज्ञानु अधिकारीको ‘संवेदनाको समायोग’ (२०८०) पढ्दै जाँदा सर्वप्रथम नारीवादी भावना चेतनाले समृद्ध निबन्धसङ्ग्रह लाग्यो । यसमा रहेका ३७ वटै निबन्धले पुस्तकको मूल शीर्षकलाई सम्बोधन गरेको देखिन्छ र यी निबन्धमा सङ्कीर्ण संस्कार र परम्पराका विरोधमा संवेदनाका अनेक छालको समायोग भएको पाइन्छ ।
मराई घरको फन्को (नियात्रा)
“रहर गरेको ठाउँ त पुग्नै पर्यो !” आफू भनिरहेको हुन्थेँ । अनि बेलाबखत गोपाल पौडेललाई पनि सुनाउँथेँ । न्युजिल्यान्ड पुगेदेखि नै यो रहर थियो मेरो ।
मिथिला लोकसंस्कृति ‘कजरी’
साउनको सुन्दर महिना अनि मैदानमा विभिन्न हरिया घाँसको मखमली बिछ्यौना ।
