शक्तिपीठ मत्सरी दुर्गा मन्दिर
मिथिलामा शक्तिको महत्त्व बढी छ । सम्भवतः माता जानकीको माइती भएका कारणले पनि यस्तो हुन सक्छ ।
शताब्दी पुराना घन्टलेख
मधेश प्रदेशको विभिन्न पालिकामा रहेका पुराना मठमन्दिरमा मकवानी तथा शाहवंशीय राजाले प्रदान गरेका ताम्रपत्रको चर्चा हुने गर्छ । कयौँ मठमन्दिरमा यस्ता ताम्रपत्र अझैसम्म सुरक्षित राखिएका छन् ।
जैमिनिको महिमा
कालीगण्डकीको किनारा प्राचीनकालदेखि नै चिन्तनहरूको उर्वर भूमि भएको मानिन्छ ।
मिर्मिरे (निबन्ध)
‘मिर्मिरे’ शब्दले एकाबिहानै छ्याङ्ग उज्यालो हुनुभन्दा अगाडिको समय जनाउँछ ।
उमेर होइन खुसी (कविता)
उमेर होइन खुसी हरदिन, लानु पर्छ बढाउँदै जिउनु पर्छ जिन्दगी यो, हाँस्दै खेल्दै रमाउँदै ।।१।। सप्तरङ्गी सैयौँ सपना, आँखाभरि सजाउँला दुःख पीडा व्यथा बिर्सी, आफ्नै धुनमा रमाउँला ।
कसले बनायो मलाई म (कविता)
कसले बनायो मलाई म जीवनमा कैयौँ पटक उब्जिरहने प्रश्न पुनः दोहोरिइरहन्छ सृष्टि–सम्पत्ति आमाबुवाको
गाउँ फर्किने चाहना
साहित्यको सबैभन्दा उर्वर विधा हो कविता । विश्वमा सबैभन्दा बढी लेखिने विधा हो कविता तर त्यही कविता भने लेख्न त्यति सजिलो छैन ।
कैलाश नियाल्दा
सबैभन्दा पहिले मैले कैलाशलाई मानसरोवर पुग्नुअघि होर्चुको हाइटबाट देखेँ । त्यहीँबाट मैले कैलाशको फेदीदेखि मान्धाता पर्वतको फेदीसम्म लमतन्न सुतेको मानसरोवरलाई पनि देखेँ र त्यहीँबाट नमन गरेँ, शिवपार्वतीको निवास कैलाश र सतीदेवीको दाहिने हात पतन भएको मानसरोवर ताललाई ।
विशिष्ट धार्मिक सहिष्णुता
नेपाल अपूर्व धार्मिक सहिष्णुता भएको मुलुक हो । यहाँ धर्म र जातका नाममा विश्वका अन्य मुलुकमा जस्तो द्वन्द्व भएन ।
सधैँ निगरानी
जर्ज अर्वेलले सन् १९४९ मै ‘नाइन्टिन एटिफोर’ आख्यानमा भनेका थिए, “बिग ब्रदर इज वाचिङ यु” अर्थात् ठुल्दाइले तिमीलाई निगरानी गरिरहेको छ ।
आयो दसैँ
वर्षायामको अविरल झरी, चारैतिर हिलो र किसान वर्गका लागि कृषि पेसामा अहोरात्र खट्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्यसँगै शरद ऋतुमा हरेक वर्ष आउने दसैँको महत्व हिन्दुका लागि ठुलो छ ।
बाघ व्यवस्थापन चुनौती
छ दशक उमेर पार गरिरहेका पशुपति श्रेष्ठ सधै झैँ गत साउन २० गते पनि ‘मर्निङवाक’ का लागि बिहान ५ नबज्दै घरबाट निस्कनुभयो ।
![सोह्रश्राद्ध [कथा]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/216344/conversions/story-original-thumb.jpg)
सोह्रश्राद्ध [कथा]
केही दिनदेखि कैलाश बसेको सहरको बाटोमा हिँड्दा पहेँलो केसरीको टीका लगाएका मानिसहरू प्रशस्त देखिन्थे ।
दादनी (कविता)
गरिबलाई रुवाउने रैछ दादनी जिन्दगीभर घुमाउने रैछ फनफनी गयो घरबारी, भयो उठिबास
गजल
आकाशको जून टिपी दिन्छु भन्न जान्दिनँ म स्वतन्त्र छ माया मेरो कसमले बान्दिनँ म ।
संवेदनाका अनेक छाल
समालोचकका रूपमा स्थापित एवं निबन्धकार ज्ञानु अधिकारीको ‘संवेदनाको समायोग’ (२०८०) पढ्दै जाँदा सर्वप्रथम नारीवादी भावना चेतनाले समृद्ध निबन्धसङ्ग्रह लाग्यो । यसमा रहेका ३७ वटै निबन्धले पुस्तकको मूल शीर्षकलाई सम्बोधन गरेको देखिन्छ र यी निबन्धमा सङ्कीर्ण संस्कार र परम्पराका विरोधमा संवेदनाका अनेक छालको समायोग भएको पाइन्छ ।
मराई घरको फन्को (नियात्रा)
“रहर गरेको ठाउँ त पुग्नै पर्यो !” आफू भनिरहेको हुन्थेँ । अनि बेलाबखत गोपाल पौडेललाई पनि सुनाउँथेँ । न्युजिल्यान्ड पुगेदेखि नै यो रहर थियो मेरो ।
मिथिला लोकसंस्कृति ‘कजरी’
साउनको सुन्दर महिना अनि मैदानमा विभिन्न हरिया घाँसको मखमली बिछ्यौना ।
खगोलीय अनुसन्धानमा चमत्कार
संसारभर कोभिड–१९ को कोलाहल मच्चिरहेको समयमा १० औँ हजार वैज्ञानिक, इन्जिनियर, प्राविधिक एउटा चामत्कारिक लाग्ने वैज्ञानिक अन्तरिक्ष अनुसन्धानको परियोजनामा जुटिरहेका थिए ।
साहित्यमा सेन्सर !
साहित्यले सबैको हित गर्नु पर्छ । त्यसैले त ‘शब्दार्थौःसहित तस्य भावः साहित्यम’ ‘हितेन सहितं तस्य भावः साहित्यम्’ साहित्य मानिएको हो ।
श्रद्धाकर्म सोह्रश्राद्ध
सनातन धर्मशास्त्रले श्राद्धसम्बद्ध विषयलाई सर्वोच्च महत्व दिएको पाइन्छ । वैदिक शास्त्रहरूमा अति विस्तारका साथ श्राद्धका अनेकौँ आयामलाई उजागर गरिएको छ ।
अदृश्य पहाड (कथा)
ज्योतिको मुहारबाट चमक हराएको छ । निविड रातमा चन्द्रमा विलुप्त भए जसरी ज्योतिको उत्साह, उमङ्ग र ऊर्जा पनि डुबेका छन् । मेरा आँखामा उसको अतीत झलमल्ल उदायो ।
हेर्दाहेर्दै (कविता)
हेर्दाहेर्दै गाउँको धुपे खोलो सुक्यो खोलासँगै गँगटा, भुरा र गँड्यौला हराए डुबुल्की मारेका दह हराए
विद्याको ज्योति छर्नुभएका गुरु
हालै लोकार्पण गरिएको भीमप्रसाद गौतम स्मृति ग्रन्थ अवलोकन गर्दा यसका महत्वपूर्ण पक्षका विषयमा केही बोध भयो । यस ग्रन्थको नाम ‘भीमप्रसाद गौतम : व्यक्ति एक दृष्टि अनेक’ रहेको छ ।
रहस्यमय गुफा ‘म्यामोथ’
गोरखाको गोरखनाथको गुफामा वर्षमा कम्तीमा एक पटक रोट चढाउने हाम्रो परिवारको परम्परा नै थियो ।
