क्रान्तिका निष्ठावान् व्यक्तित्व
नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनको सूत्रपात गर्ने गोरखाका लखन थापा मगर, शुकदेव गुरुङ र सुपति गुरूङ हुँदै सिन्धुलीका कृष्णप्रसाद कोइराला (बीपी कोइरालाका पिताजी) र कविवर धरणीधर कोइरालासम्मको जागरण अभियानले निरङ्कुश राणा शासक चन्द्र शमशेरको मथिङ्गल खल्बलाइदिएको थियो । यो जागरण अभियानलाई भारतको अङ्ग्रेजी पल्टनका जमदार केशरसिंह गुरू
दसैँले सम्झाएको गाउँ
अब त गाउँ सम्झन दसैँ आउनुपर्ने भएछ । हो, मलाई पनि यस्तै अनुभूति भइरहेछ । दसैँ आउँछ, गाउँ भरिन्छ, गाउँ साँच्चिकै गाउँ जस्तो देखिन्छ । भुरुरुरु उडेर वा मोटरमा गुडेर आएका चार दिने गाउँका पाहुनाहरू त्यसै गरी उडेर वा गुडेर जान्छन् । गाउँ पूर्ववत् शून्य हुन्छ । गाउँ यथार्थमा गाउँ जस्तो रहन्न । गाउँको वर्तमान अवस्था यस्तै छ । दिन दुगुना, रात चौगुना गाउँको रूपरङ्ग यसै गरी बदलिएको छ । पोहोर साल जस्तै मलाई यस पाला पनि दसैँले गाउँ सम्झायो । मातापिताले दसनङ्ग्रा खियाएर आर्जेको भूमिको सम्झना गरायो । उहाँहरूका पौरखले ठड्याएको तीनतले घरले मोहित तुल्यायो । आफैँले चहारेको खेतबारी, पाखोप
देउसीभैलोको त्यो रमाइलो
दसैँपछिको दोस्रो ठुलो चाड तिहार, उज्यालोको पर्व ! पशुपन्छी, प्रकृति र दाजुभाइ पूजा गरिने चाड हो– तिहार । वर्षमा एक पटक खेलिने देउसीभैलो जसको तिहारमा विशेष महत्व रहनु स्वाभाविक हो । संस्कृति धान्न वा मनोरञ्जन गर्न खेलिने देउसीभैलोको तौरतरिका समय अनुकूल बदलिँदै जान थालेको छ । सारङ्गी, मादल, डम्फु र बाँसुरीका साथै हारमोनियमका धुनमा ताल सुर मिलाएर इतिहास र पुराणका कथा सुनाउँदै देउसी खेल्ने पुरानो प्रचलन अहिले धेरै कम देख्न पाइन्छ । आजभोलि ठाउँ अनुसार सबै कुरा परिवर्तित हुँदै गइरहेका छन् । देउसीभैलो भट्याउने भाकाहरू धेरै बदलिएका छन् ।
पश्चिम एसिया अशान्त असर सर्वत्र
पश्चिमी जगत्ले ‘मध्यपूर्व’ भन्ने गरेको भूखण्ड पश्चिम एसिया असोज २० गते (७ अक्टोबर) यता निकै अशान्त छ । सीमावर्ती देश इजरायलका यहुदी बस्तीमा प्यालेष्टाइन इलाकाबाट ‘हमास’ नामक विद्रोही जत्थाले एक्कासि सशस्त्र आव्रmमण गर्दा एक हजार चार सयभन्दा बढी गैरसैनिक (निर्दोष) नर–नारी र बाल–बालिकाको ज्यान लिएपछि प्रति
बनाएँ घर
“बनाएँ घर ! चारतले बिल्डिङ बनाएँ । घुस खाएर लक्कु थुपारेको थिएँ नि !” यो मेरो जवाफ थियो । काका निलो, कालो हुनुभयो । बोल्नुभएन । उहाँका र बाका आँखा एकआपसमा जुधे । काकाको आँखामा के कस्तो भाव उत्पन्न भइरहे, मलाई वास्ता भएन । म त्यसपछि त्यहाँ बसिराखिनँ । उठेँ र भनेँ, “मलाई भरे भात पकाउनु पर्दैन । हिँडेँ । भोलि मात्र आउँला !”
मुक्तक
गोधूलिको रमणीय कथा लेख्न सक्दैन मान्छे अन्धकारको दुष्प्रभाव छेक्न सक्दैन मान्छे झमक्क साँझ पर्दा नपर्दै मुख छोपेर सुत्यो भने आकाशमा चम्किने तारा पनि देख्न सक्दैन मान्छे ।
गीत
मन पराउनेको भीडमा छु फेरि पनि एक्लो छु बने पनि हजार टुक्रा त्यही ऐनाभित्र सग्लो छु । क्षितिज पारी पुग्यो पक्षी खबर केही ल्याउँछ कि उडी गयो फिजाई पङ्ख सम्झना बोकी आउँछ कि
स्वतन्त्रताका कविता
समकालीन नेपाली कविताको मूल स्वर विद्रोही छ । त्यसो त आधुनिक नेपाली कविताको प्रमुख धारा परम्परागत मूल्यहरूमा रहेका विभाजन र विभेदकारी पुरातन व्यवस्था तथा वर्तमानको पश्चगामी अवस्थाप्रति कविता सदैव मुखर प्रतिक्रियात्मक बनेको देखिन्छ । कविता हेतुका सम्बन्धमा स्थापित शास्त्रार्थहरूलाई एकछिन बिर्सेर आजको युगमा कविता लेख्नु
मुक्तिनाथमा उडेका पाइला
मुक्तिनाथ जाने हो ? जाने भए जाउँ । सिट खाली छन् । तिहारको पूर्वसन्ध्यामा आफन्तले मुक्तिनाथ यात्राको प्रस्ताव लिएर आउँदा उत्साहित हुँदै भनेकी थिएँ– आहा ! त्यत्रो तीर्थ जान पाए किन नजानु । धेरै अघि मुक्तिनाथ जान मन लागेपनि योजना नै बुनेकी त थिइनँ । समयले खटाएपछि योजना आफैँ बन्दो रहेछ ।