![सपनाको पदचाप [निबन्ध]](https://gorkhapatraonline.com/storage/media/268643/33.jpg)
सपनाको पदचाप [निबन्ध]
रात हरायो सपना हरायो सपनाको रङ्गीन कथा हरायो ।
हृदयचन्द्रको ‘कलाको मूल्य’
हृदयचन्द्रसिंह प्रधान (१९७२–२०१६) ले साहित्यका प्रमुख सबै विधा आख्यान, (कथा, उपन्यास) कविता, नाटक, (एकाङ्की एवं पूर्णाङ्की, निबन्ध–समालोचना, भाषा–व्याकरण मा कलम चलाएका छन् । काठमाडौँको मरुटोलका रैथाने प्रधान बहुमुखी प्रतिभासम्पन्न उच्च मानवतावादी जनपक्षीय साहित्यकार हुन् ।
चन्दनबारी चियाउँदै गोसाइँकुण्ड
चिसो बिहानीमा सिमसिम पानी पर्दै थियो । २०८१ साल असोज २९ गते गोसाइँकुण्डतर्फ हिँड्ने बेलामा कान्छी छोरीले भनी, “मामु छिट्टै आउनु है !”
शिक्षाद्वारा जातीय एकता सुदृढीकरण
पछिल्ला केही दशकमा, विशेष गरी दुर्गम र जातीय अल्पसङ्ख्यक क्षेत्रमा निरन्तर सुधार र लगानीमार्फत चीनले व्यापक र सन्तुलित शैक्षिक विकास हासिल गरेको छ ।
लाहुरे दाइको रेलिमै फेसनै राम्रो
अब त जाउँ कान्छी घर बाटो छ उकाली ओराली... रेडियो नेपाल स्थापना हुनुअघि नै रेडियो सेटमा गुन्जिएको गीत हो, यो । नेपालका हुनेखाने र लाहुरेका रेडियोमा हुन् या भारतमा रहेका नेपाली लोकगीतप्रेमीको ओठमा गुन्जिरहने, झ्याउरे लयको यो गीत नेपाली भाषामा रेकर्ड भएको पहि
इन्द्रेनी (कथा)
हामी नदीका दुई किनारा हाम्रो सङ्गम असम्भव छ तापनि मिलनको आसमा जीवन गुमाउन मञ्जुर छ । रितेश घर जान
आयामिक बिस्काजात्राका रौनक आख्यान
मध्यकालीन नेपालको सांस्कृतिक सम्पदा बनेको बिस्काजात्राको रौनक युगीन आयाम बोक्छ । सांस्कृतिक सम्पदा रहेका चाडपर्वका धरोहर आफैँ स्थानीय जनजीवन रहे, बनेको हुन्छ । जहाँ युगीन जीवन छ, त्यहाँ युगीन संस्कार हुन्छ । जहाँ
मेरो मन (कविता)
मलाई बादल बनेर माथि, धेरै माथि उड्न मन छ किनकि आकाश शान्त छ, सुनसान ।
कसरी रिझाऊँ तिम्लाई (कविता)
कसरी रिझाऊँ तिम्लाई मेरो मात्र हुने गरी । कस्तो गीत लेखौँ म तिम्रो मन छुने गरी । हिमाल झैँ फैलिएको मेरो माया तिम्लाई
अध्यात्मको मार्गमा आह्वान
नेपाली साहित्यजगत्मा भर्खर जुर्मुराएका नवीन स्रष्टा हुन्, ऋषिराम पाण्डेय । सरकारी सेवामा कार्यरत पाण्डेयले ‘सकारात्मक जीवन प्रसङ्ग’ कृतिपछि ‘आत्माको अदालतमा’ दोस्रो औपन्यासिक कृति पाठकसमक्ष ल्याउनुभएको छ ।आध्यात्मिक चिन्तन आजको आवश्यकता हो । आध्यात्मिक ज्ञानले नै मानवीय जीवनलाई सार्थक बनाउन सकिन्छ । सत्यको ज्ञानपश्चात् नै अज्ञानतारूपी कालो बादल चिर्दै प्रेम, सद्भाव र शान्ति जस्ता शुद्ध भावसहितको व्यवहार गर्न स
पानसुपारी दिएर प्रेम प्रस्ताव
सर्वो सायो सायो... सर्वो सायो झापा र मोरङ जिल्लामा फैलिएका धिमाल बसोबास क्षेत्रमा यतिबेला धिमाल लोकभाका गुन्जिरहेका छन् । लोकसंस्कृतिलाई असाध्यै माया गर्ने धिमाल जाति आफ्नो प्रमुख पर्वका रूपमा जातिरी (सरिजात) मनाउन मग्न छन् । मोरङको लेटाङ–१, भो
रुकुमका रमाइला ती दिन
तुवाँलोले ढाकेको बस्ती जस्तै छपक्क छोपिएको मौसम । छ÷छ दिनसम्म एउटै उद्देश्यका लागि दिनुपर्ने समय, लामो यात्रा । त्यसमा पनि राजमार्गको भनेपछि सोच्नुपर्ने अवस्थाका बाटो तय गर्नुपर्ने चुनौती अनि आन्दोलन । कुन बेला
क्यान्डीमा बुद्धको दाँत खोज्दै
श्रीलङ्काका मुख्य सहरहरू हुन्– कोलम्बो, क्यान्डी, नेगोम्बो, गाल, अनुराधापुरा, जाफ्ना र वहिकोला । यिनमा पनि क्यान्डी सन् १८१८ सम्म श्रीलङ्काको राजधानी नै थियो । श्रीलङ्काको वर्तमान प्रादेशिक विभाजनमा पनि मध्य प्रदेशको केन्द्र हो– क्यान्डी ।
जात्रा पर्वमा लिङ्गो ठड्याउने परम्परा
लिङ्गो ठड्याएपछि टोखामा पाहाँचरे जात्रा सुरु हुन्छ । वसन्तपुरको हनुमानढोका अघिल्तिर ३२ हातको लिङ्गो ठड्याएपछि इन्द्रजात्रा सुरु हुन्छ । येँ या पुन्ही अर्थात् इन्द्रध्वजा (लिङ्गो स्थापना) गरेसँगै थानकोट, तकिबुँ त्वाः (टेकानपुर) मा इन्द्रजात्रा थालनी भएको मानिन्छ । भक्तपुरको प्रसिद्ध बिस्काः (बिस्केट) जात्राको अन्तिम दिन तालाक्वस्थित कुम्हाले टोलमा ‘ल्हा
श्रापित भूमि (कथा)
एउटा सानो गल्तीको यति भयङ्कर परिणाम आउँदो रहेछ, अहिले उमालाई बारम्बार लागिरहन्छ । त्यो दिन समाजमा उभिएर मनमा लागेको कुरा निर्धक्क भन्न सकेको भए पनि आज यस्ता
छुटेको रोम
स्विट्जरल्यान्डको जुरिचस्थित एक होटेलमा ब्रेकफास्ट लिँदै माउन्ट टिटलिस घुम्ने योजना बनाइरहेका बेला नेपालमा ठुलो भुइँचालो गएको खबर थाहा पाइयो । २०७२ वैशाख १२ गतेको भुईंचा
निर्लज्जता
पापदेखि डराउने मान्छे लाज हुने काम गर्दैनन् । लाज हुने काम निर्धक्क गर्ने मान्छे पापदेखि डराउँदैनन् । यो शाश्वत हो । होइन त ? आउनुहोस् न एक पटक चिन्तन गरौँ । आगो
सृष्टि ! एउटा गीत (कविता)
सृष्टि ! एउटा गीत हो जीवन त्यसको गायक, जगत् नै हो प्रकृति प्रकृतिमा मिठो लय हुन्छ
दिव्य श्लोक (कविता)
तिम्रो अस्तित्व मेरो क्षितिजको अनन्त विस्तार हो, जहाँ हरपल नवीन सूर्योदयको आभास हुन्छ । तिम्रा अधरहरू मौनताका दिव्य श्लोक हुन्
विद्रोहको शालीन विम्ब
अभय श्रेष्ठ नेपाली साहित्यका पाठकमाझ बागी कविका रूपमा स्थापित हुनुहुन्छ । शालीन र कलात्मक भाषामा विद्रोहको गहिरो अभिव्यक्ति दिने कवि अभयले बुकहिलबाट प्रकाशित
एकासीलाई यसरी सम्झिने
२०८१ सालको पात्रो थन्काउँदै गर्दा बित्दै गरेको वर्षले केही आशा, अवसर र सङ्कटको मिश्रित अनुभव छाडेको छ । नेपाली राजनीतिमा देखा परेको सङ्कटलाई निकास दिन मुख्य दुई राजनीतिक शक्ति सहकार्य गर्न पुगेको यस दुर्लभ अवस्थाले केही आशाको सङ्केत गरेको छ ।
थामी–नेवारको जात्रा मनाइन्न ‘हिपाथामी’
ऐतिहासिक तथा सांस्कृतिक सहर दोलखामा थामी र नेवार जातिले संयुक्त रूपमा मनाइने जात्रा छ, जसलाई ‘हिपाथामी’ भनिन्छ । दोलखाको भीमसेन मन्दिरमा थामी र नेवार समुदायले संयु
जरो खोज्दै दैलेख र अछाम
धनञ्जय गोत्री रिजाल बन्धुहरूले दैलेखमा राखेको पूजा र बन्धुमिलन कार्यक्रममा सहभागी हुन निम्तो आएपछि मनमा एकखालको कौतूहल, उत्साह र अनेकथरी जिज्ञासा उम्लन थाले ।
सुदूरपश्चिमको खबर ‘घटको रैबार’
विस्तारित आयाममा कलम चलाउने कथाकार शिवप्रसाद जैशी खतिवडाको कथासङ्ग्रह ‘घटको रैबार’ बजारमा आएको छ । भुँडीपुराण प्रकाशनमार्फत बजारमा आएको यस कथास
एउटा चित्र अनेकौँ भाव
चित्र एक निर्जीव रचना हो । यो आफैँभित्र नयाँ जीवन, नवीन भावना र नौलो अर्थ बोकेर उभिन्छ । त्यो शब्दका माध्यमले मात्र व्यक्त गर्न कठिन हुन्छ । चित्र अनेकौँ रङको संयोजन वा आ
