सरकारको ध्यान ठुला कृषि परियोजनामा

केदार तिमल्सिना 

बनेपा, मङ्सिर २८ गते । काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लाको पाँचखाल नगरपालिका–७, होक्सेमा पहिलो ‘महिला उद्यमी हरित औद्योगिक पार्क’ निर्माणले मूर्त रूप लिएको छ । दक्षिण एसियाली महिला विकास मञ्च र पाँचखाल नगरपालिकाको संयुक्त आयोजनामा बुधबार प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ ले पार्कको शिलान्यास गर्नुभयो । 

शिलान्यास समारोहलाई सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री प्रचण्डले सरकारले ठुला कृषि परियोजनाको सञ्चालन र उत्पादनमा आधारित अनुदानमा जोड दिँदै आएको बताउनुभयो । 

उहाँले मलखाद र बिउबिजनको सहज उपलब्धता, सिँचाइको व्यवस्था, बजारीकरण, व्यावसायिक कृषिमा समेत सरकारले जोड दिँदै आएको बताउनुभयो । 

उहाँले आउँदो वर्षको नीति र कार्यक्रमबारे संसद्मा र जनस्तरसम्मै बृहत् रूपमा छलफल गरेर सरकारले केही नयाँ कार्यक्रम ल्याउने गरिरहेको बताउँदै आगामी वर्षको नीति, कार्यक्रम तथा बजेटमा उत्पादन र निर्माणका केही ठुला, केही नयाँ र गुणात्मक प्रकृतिका योजनाहरू अगाडि बढाउने र त्यसले कृषिमा आधारित सयौँ उद्योग स्थापना गर्न मद्दत पुग्ने बताउनुभयो । सरकारको जोड जलविद्युत् क्षेत्रमा रहेको बताउँदै उहाँले भारतलाई १० वर्षभित्र १० हजार मेगावाट बिजुली बेच्ने र चीन तथा बङ्गलादेशसम्म पनि नेपालको बिजुली बेच्ने सहमति भइसकेको उल्लेख गर्नुभयो । उहाँले देशभित्र विद्युत् खपत बढाउने, उद्योगहरू स्थापना गर्ने र केही ठुला परियोजना अघि बढाउन सके नेपाल बन्न धेरै समय कुर्नु नपर्ने दाबी गर्नुभयो । 

प्रधानमन्त्रीले देशको अर्थतन्त्रको मूल आधारका रूपमा रहेको कृषि उत्पादनका लागि जोड दिने सरकारले नीति लिएको अवस्थामा पाँचखालमा निर्माण हुने हरित महिला औद्योगिक ग्राम स्थापनाले त्यसमा टेवा पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । “पछिल्ला वर्षहरूमा गाउँ गाउँबाट युवा जनशक्ति अध्ययन वा रोजगारीका नाममा विदेश जाने क्रम बढ्दो छ, यसको असरका रूपमा गाउँका खेतीयोग्य जमिन बाँझो हुँदै जाने समस्या थपिएको छ,” प्रधानमन्त्री प्रचण्डले थप्नुभयो । उहाँले अरनिको राजमार्गको धुलिखेल–खावा सडक खण्ड विस्तारको काम अहिलेसम्म पनि सम्पन्न हुन नसकेको विषयमा निर्माण व्यवसायीसँग स्पष्टीकरण सोधिने र सरकारका तर्फबाट कुनै कुरा सच्याउनुपर्ने भए सच्याउने र व्यवसायीका कमजोरी देखिएमा कारबाही गरिने प्रतिबद्धता जनाउनुभयो । 

अर्थमन्त्री डा. प्रकाशशरण महतले पाँचखालमा निर्माण हुने हरित महिला औद्योगिक ग्रामले नेपालमा नै फरक किसिमका उद्योग सञ्चालन गरेर काम गर्नुपर्ने बताउनुभयो । उहाँले महिलालाई राजनीतिका साथै आर्थिक रूपमा पनि सशक्तीकरण गर्नुपर्ने भएकाले औद्योगिक ग्रामले महत्वपूर्ण योगदान गर्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । सरकारसँग बजेटको सीमितता रहे पनि औद्योगिक ग्रामलाई बहुवर्षीय योजनाका रूपमा समावेश गर्दै सम्पन्न गराउने कुरामा सरकारको पूर्ण सहयोग हुने प्रतिबद्धता उहाँले जनाउनुभयो । 

पाँचखाल नगरपालिकाका नगरप्रमुख महेश खरेलले महिलालाई आर्थिक रूपमा सशक्तीकरण गराई उद्योगपति बनाउने योजना अनुरूप हरित महिला औद्योगिक ग्राम निर्माणको काम सुरु गरिएको बताउनुभयो । उहाँले ग्राममा उत्पादन भएको १२ किसिमका सामग्री भारत निर्यात गरिने बताउनुभयो । दक्षिण एसियाली महिला विकास मञ्चका अध्यक्ष प्रमिला आचार्य रिजालको सभापतित्वमा सो समारोह भएको थियो । 

यस्तो छ पार्कको संरचना 

वातावरणीय चुनौतीलाई सम्बोधन गर्न र हरित अर्थतन्त्र प्रवर्धन गर्ने उद्देश्यले नेपालकै पहिलो महिला उद्यमी हरित औद्योगिक पार्क निर्माण सुरु गरिएको मञ्चका अध्यक्ष प्रमिला आचार्य रिजालले जानकारी दिनुभयो । उहाँले दक्षिण एसियाली महिला विकास मञ्च, उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालय र पाँचखाल नगरपालिकाको संयुक्त लगानीमा सरकारी निजी साझेदारी कार्यक्रम अन्तर्गत पार्क निर्माण सुरु गरिएको बताउनुभयो । महिला उद्यमी हरित औद्योगिक पार्क नेपालमा पहिलो र दक्षिण एसियामा दोस्रो परियोजना हो । 

पार्कभित्र महिलाद्वारा सञ्चालित ५० वटा लघु, साना र मझौला उद्योग स्थापना हुने छन् । नेपाली महिला उद्यमीलाई सहयोग र सशक्तीकरण गर्दै नयाँ प्रविधिसाथ हरित अर्थ व्यवस्थालाई बढावा दिने परियोजनाको मुख्य उद्देश्य रहेको छ । यो परियोजना लागु भएपछि महिला उद्यमशीलताको विकास हुनुका साथै र महिलाको आर्थिक सशक्तीकरणमा महत्वपूर्ण योगदान पुग्ने मञ्चले जनाएको छ । 

महिला उद्यमी हरित औद्योगिक पार्क निर्माण तथा सञ्चालनका लागि पाँचखाल नगरपालिकाले २५ वर्षका लागि एक सय रोपनी जग्गा भाडामा उपलब्ध गराएको हो । उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले पूर्वाधार निर्माणका लागि दुई करोड, नगरपालिकाले पार्कको गुरुयोजना निर्माण र वातावरणीय प्रभाव मूल्याङ्कन, पार्क निर्माण हुने स्थानमा घेराबार तथा सडक पु¥याउने काम गरेको छ । पार्क निर्माणका लागि कुल ९६ करोड रुपियाँ खर्च हुने र यस वर्ष ४० करोड रुपियाँको काम हुने मञ्चले जनाएको छ । 

पार्कभित्र निर्माण हुने संरचनाहरू स्थानीय रूपमा पाइने सामग्रीहरूको प्रयोग गरी भूकम्प प्रतिरोधी बनाउने, उद्योगका लागि पार्कभित्र सेवा केन्द्र, प्रशिक्षण केन्द्र, गोदाम, शीत भण्डार, मार्केटिङ प्लेटफर्म, कृषि उत्पादनको प्याकेजिङ, प्रशोधन, सुकाउने र ग्रेडिङसँग सम्बन्धित मेसिनरी साझा रहने मञ्चले जनाएको छ । पार्कभित्र वर्षाको पानी सङ्कलन गर्ने, फोहोर व्यवस्थापन, पानीको पुनः प्रयोग गर्न मिल्ने प्रविधिसमेत जडान हुने छ भने पार्कभित्र सडक बत्तीसमेत नवीकरणीय (सौर्य) ऊर्जा प्रयोग हुने छ ।