१. नेपालमा बनेको विद्युतीय मोटरसाइकल कहिलेदेखि दर्ता गर्न थालिएको हो ?
विसं २०८० जेठ १
– यातायात व्यवस्था कार्यालयले यात्री पी–१ मोटरसाइकल दर्ता गरेको ।
– यात्री मोटरसाइकलका अनुसार यातायात व्यवस्था कार्यालय, गुर्जुधारामा पी–१ को ‘बागमती प्रदेश ०२ बा ४३ प ८६५०’ नम्बरको बाइक पूर्ण रूपमा नेपालमा उत्पादित पहिलो सवारीका रूपमा दर्ता भएको ।
– विद्युतीय मोटरसाइकल बागमती प्रदेशका विभिन्न जिल्लामा रहेका प्रदेश सरकार मातहतको चार वटा (हेटौँडा, भरतपुर, खुर्कोट एवं गुर्जुधारा) यातायात कार्यालयमा दर्ता गर्न सकिने ।
२. सरकारले २०६२/६३ को जनआन्दोलनका घाइते मुकेश कायस्थलाई राष्ट्रिय सहिद घोषणा कहिले गरेको हो ?
विसं २०८० जेठ २
– मन्त्रीपरिषद्को जेठ २ को बैठकले कायस्थलाई सहिद घोषणा गर्ने निर्णय गरेको ।
– जनआन्दोलन २०६२/६३ मा प्रहरीको गोली लागेर घाइते भई १७ वर्ष एक महिना अचेत अवस्थामा रहेका कायस्थको २०८० वैशाख २८ गते निधन भएको हो ।
– कायस्थलाई ‘लोकतन्त्र योद्धा सम्मान’ प्रदान गरिएको ।
३. विश्व चर्चित ‘युएन ह्युमन राइट्स प्राइज, २०२३’ बाट सम्मानित हुने नेपाली संस्था कुन हो ?
मानव सेवा आश्रम (केन्द्रीय कार्यालय : हेटौँडा)
४. नेपाललाई कहिलेसम्म सहयोगापेक्षी सडक मानवरहित नेपाल घोषणा गर्ने लक्ष्य लिइएको छ ?
विसं २०८२
५. सगरमाथाको सर्वाधिक आरोहण गरी विश्व कीर्तिमान कायम गर्ने आरोही को हुन् ?
कामिरिता शेर्पा
– उनले विसं २०८० जेठ ९ (सन् २०२३ मे २३) मा २८ औँ पटक आरोहण गरी आफ्नै रेकर्ड तोडेका ।
– उनले विसं २०८० जेठ ३ (सन् २०२३ मे १७) मा २७ औँ पटक आरोहण गरेका ।
– सोलुखुम्बुको थामेमा सन् १९७० मा जन्मिएका कामिरिताले पहिलो पटक सन् १९९४ मे १३ मा सगरमाथा आरोहण गरेका ।
– विसं २०८० जेठ ८ मा अर्का आरोही ४६ वर्षीय पासाङ दावा शेर्पाले २७ औँ पटक सगरमाथाको आरोहण गर्न सफल भएका ।
६. श्रीलङ्काका पूर्वप्रधानमन्त्री महिन्दा राजपाक्षेमाथि लगाइएको विदेश यात्राको प्रतिबन्ध कहिले खारेज गरिएको हो ?
सन् २०२३ मे १७
– (गत वर्षको मे ९ मा कोलम्बोमा सरकारविरुद्ध भएको शान्तिपूर्ण विरोध प्रदर्शनमा घातक हमला गराएको अभियोगको अनुसन्धानलाई दृष्टिगत गरी राजपाक्षेसहित अन्य व्यक्तिमाथि विदेश यात्राको प्रतिबन्ध
लगाइएको थियो ।)
७. विसं २०८० जेठमा सम्पन्न मिस्टर एन्ड मिस नेसनल नेपाल २०२३ को उपाधि जित्ने प्रतिभा को हुन् ?
शिशिर वाग्ले र समा पराजुली
– उपाधि विजेताले मिस्टर एन्ड मिस सुप्रानेसनलमा नेपालको प्रतिनिधित्व गर्ने अवसर प्राप्त गरेका ।
– प्रतियोगितामा रोशनी चन्द मिस ग्लोब नेपाल २०२३ र प्रज्वल ताम्राकार मिस्टर इन्टरनेसनल नेपाल २०२३ घोषित भएका ।
८. फिफा विश्वकप २०२६ को लोगो कहिले सार्वजनिक भएको हो ?
सन् २०२३ मे १८
– विश्व फुटबलको सर्वोच्च निकाय (फिफा) का अध्यक्ष जियानी इन्फान्टिनोद्वारा एक समारोहबिच सो लोगो अनावरण गरिएको ।
– लोगो सरल डिजाइनको रहेको ।
– आगामी संस्करणको विश्वकपमा पहिलो पटक ४८ टिमले प्रतिस्पर्धा गर्ने ।
– खेल अमेरिका, क्यानडा र मेक्सिकोमा संयुक्त रूपमा आयोजना हुने ।
९. राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलद्वारा आर्थिक वर्ष २०८०/८१ को नीति तथा कार्यक्रम सङ्घीय संसद्समक्ष कहिले प्रस्तुत गरिएको हो ?
विसं २०८० जेठ ५
– अर्थतन्त्रको संरचनात्मक सुधार, सार्वजनिक खर्चमा मितव्ययिता, पुँजीगत खर्च वृद्धि र गुणस्तरीय पूर्वाधार निर्माण प्रमुख प्राथमिकतासहित सरकारले आव २०८०/८१ को नीति तथा कार्यक्रम ल्याएकोे ।
– १८८ बुँदामा समेटिएको नीति तथा कार्यक्रममा समाजवाद उन्मुख अर्थतन्त्र र समावेशी शासन प्रणाली संस्थागत गर्नु सरकारको प्रमुख कार्यभार रहेको उल्लेख ।
– सरकारले उत्पादन र रोजगारी वृद्धि, हरित अर्थतन्त्रको विकास, पर्यावरणीय सन्तुलन, आर्थिक–सामाजिक विभेदको अन्त्य, गरिबी निवारणलाई पनि प्राथमिकतामा राखेको ।
– नीति तथा कार्यक्रममा मानव विकास सूचकाङ्कमा पछि परेका कर्णाली प्रदेश, सुदूरपश्चिम प्रदेश र मधेश प्रदेशलाई विशेष प्राथमिकतामा राखी सोही अनुसार स्रोतसाधन परिचालन गर्ने उल्लेख ।
नीति तथा कार्यक्रमका प्रमुख विशेषता
– ‘युवासँग सरकार, हुने छैनन् बेरोजगार’ आभियान अन्तर्गत आगामी दुई वर्षभित्र पाँच लाख आन्तरिक रोजगारी थप गर्ने ।
– २०८० को दशकलाई पर्यटन दशक र सन् २०२५ लाई विशेष पर्यटन वर्षका रूपमा मनाउने नीति ।
– आव २०८१/८२ देखि कार्यान्वयनमा आउने गरी सामाजिक र आर्थिक रूपान्तरणका लागि समतामूलक एवं समाजवाद उन्मुख अर्थतन्त्र निर्माण गर्ने ढाँचामा १६ औँ आवधिक योजना तर्जुमा गरिने ।
– राष्ट्रिय राजमार्गमा पर्ने ठुला नदीमा आवश्यकता अनुसार सिग्नेचर ब्रिज निर्माण गर्ने ।
– हरिण, मृग, बँदेल, कालिजहरूको व्यावसायिक पालन,
– तिलगङ्गा आँखा अस्पतालबाट उत्पादित लेन्स विश्व बजारमा ब्रान्डिङ,
– ‘मेक इन नेपाल’ र ‘मेड इन नेपाल’ अभियानलाई सहयोग,
– २० प्रतिशतसम्म महँगो भए पनि स्वदेशी वस्तु खरिद,
– वर्षायाममा मासिक ५० र हिउँदमा ३० युनिटसम्म विद्युत् खपत गर्नेलाई निःशुल्क,
– प्रत्येक दुई जिल्लामा एयर एम्बुलेन्स सेवा,
– दुई वर्षभित्र सबैको घरमा बिजुली,
– हरेक स्थानीय तहमा स्मार्ट विद्यालय,
– स्वचालित ज्याला प्रणाली लागु गर्ने,
– एक टोल, एक सामूहिक कृषि उत्पादन, एक वडा एक विशेष उत्पादन र एक पालिका एक उत्पादन क्षेत्रको नीति,
– हेटौँडा कपडा उद्योग, गोरखकाली रबर उद्योग र बुटवल धागो कारखानालाई सञ्चालनमा ल्याइने,
– दोधारा–चादँनी सुक्खा बन्दरगाह तीन वर्षभित्र,
– चार ठुला नदीमा जल यातायात,
– आविष्कार कोष स्थापना,
– मुटुरोग तथा क्यान्सर निदान गर्न सबै प्रदेशमा ‘सुपर स्पेसियालिटी’ अस्पताल,
– जग्गाधनी प्रमाण पुर्जा, बैङ्क खाता, स्थायी लेखा
नम्बर र सवारीचालक अनुमतिपत्र लिँदा राष्ट्रिय परिचयपत्र अनिवार्य,
– नयाँ हिमाल आरोहणका लागि खुला गर्ने,
– विदेशस्थित कूटनीतिक नियोगबाट पनि व्यक्तिगत घटना दर्ता सुरु गरिने ।
१०. भारतीय रिजर्व बैङ्कले चलनचल्तीमा रहेको दुई हजारको नोटलाई बजारबाट हटाउने निर्णय कहिले गरेको हो ?
सन् २०२३ मे १९
– भारतीय रिजर्व बैङ्कले ‘क्लिन नोट’ नीति अन्तर्गत नोट फिर्ता गर्ने निर्णय गरेको जनाएको ।
– दुई हजारको नोटलाई बैङ्कमा साट्न वा आफ्नो बैङ्क खातामा जम्मा गराउन भनिएको । त्यसका लागि २३ मेबाट ३० सेप्टेम्बरसम्मको समय दिइएको ।
– एक पटकमा अधिकतम २० हजार अर्थात् दुई हजार रुपियाँका १० वटा नोट मात्रै परिवर्तन हुने । नोटहरू एकै दिनमा धेरै पटक परिवर्तन गर्न सकिने ।
– आरबिआईले मार्च २०१७ अघि दुई हजार रुपियाँका ८९ प्रतिशत नोट जारी गरेको थियो ।
– अब आरबिआईले दुई हजारको नयाँ नोट नछाप्ने वा थप बजारमा ल्याउने छैन । यद्यपि यो कानुनी टेन्डर पैसाका रूपमा जारी रहने । अर्थात् यदि कसैसँग दुई हजार रुपियाँको नोट छ भने त्यसको वैधता कायम रहने ।
– ८ नोभेम्बर, २०१६ मा ५०० र एक हजार रुपियाँका नोट बन्द गर्ने घोषणा गरिएको थियो ।
११. बुटवलदेखि पाल्पाको वसन्तपुर जोड्ने ‘लुम्बिनी केबुलकार’ को प्राविधिक परीक्षण सुरु कहिले गरियो ?
विसं २०८० जेठ ५
– बुटवल उपमहानगरपालिका–३, बमघाटमा तल्लो स्टेसन र पाल्पाको वसन्तपुरमा अन्तिम स्टेसन रहेको केबुलकारको लम्बाइ २.६ किलोमिटर रहेको ।
– लुम्बिनी केबुलकारको कुल लागत साढे तीन अर्ब रुपियाँ रहेको ।
– केबुलकार सञ्चालनसँगै वसन्तपुर डाँडामा पाँचतारे होटल, बालउद्यान, जिपलाइनलगायत संरचना निर्माण हुने ।
– वसन्तपुरमा कामाख्या देवी मन्दिर निर्माण ।
– लुम्बिनी केबुलकारमा मोनोकेबल डिट्याचेबल सिस्टम’ का २५ वटा गोन्डोला रहेका ।
– केबुलकारको तल्लो स्टेसन समुद्री सतहबाट २३० मिटर र टप स्टेसन ९४०) मिटरको उचाइमा रहेको ।
– केबुलकारको शिलान्यास तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीद्वारा २०७७ फागुन १ मा भएको थियो ।
१२. दुवै खुट्टा गुमाएका हरि बुढामगरले सगरमाथाको सफल आरोहण कहिले गरेका हुन् ?
विसं २०८० जेठ ५
– यससँगै पूर्वगोर्खा सैनिक बुढामगर सगरमाथाको चुचुरो चुम्ने पहिलो ‘डबल एम्पुटी एभोव नी’ (घुँडामाथिबाट दुवै खुट्टा विच्छेदन) व्यक्तिको विश्व रेकर्ड कायम गरेका ।
– कृत्रिम खुट्टा (प्रोस्थेटिक) को सहायताले बुढामगरले सगरमाथा आरोहण गरेका ।
– सगरमाथामा स्काइ ड्राइभ गर्ने ‘डबल एम्पुटी एभोब नी’ को रेकर्ड पनि बुढामगरले राख्न सफल भएका ।
– रोल्पाको थवाङका बुढामगरले ब्रिटिस सेनामा रहँदा अफगानिस्तानको लडाइँमा आफ्ना दुवै खुट्टा घुँडाभन्दा माथिबाट गुमाएका थिए ।
१३. ‘द भ्वाइस किड्स नेपाल सिजन २’ को उपाधि जित्ने प्रतिभा को हुन् ?
स्पन्दन सुब्बा
– (उपाधिसँगै सुब्बाले नगद १५ लाख रुपियाँसहित अन्य पुरस्कार जितेका ।)
१४. बिमा प्राधिकरणले प्रकाशन गरेको चालु आर्थिक वर्ष २०७९÷२०८० को चैत मसान्तसम्मको तथ्याङ्कअनुसार कुल जनसङ्ख्याको कति प्रतिशत नागरिकमा बिमाको पहुँच पुगेको छ ?
४४.५५ प्रतिशत (म्यादी, लघु र वैदेशिक रोजगार बिमालेखसमेत गरी ।)
१५. ग्लोबल इकोनोमिक प्रोस्पेक्टस, २०२३ अनुसार सन् २०२३ मा विश्व अर्थतन्त्र कति प्रतिशतले वृद्धि हुने प्रक्षेपण छ ?
१.७ प्रतिशत
– सन् २०२४ मा २.७ प्रतिशत पुग्ने अनुमान ।
– विकसित राष्ट्रहरूको आर्थिक वृद्धिदर सन् २३ मा ०.५ प्रतिशत मात्र हुने प्रक्षेपण ।
– सन् २०२३ मा नेपालको आर्थिक वृद्धिदर ५.१ प्रतिशत रहने अनुमान ।
१६. नेपाल र अस्ट्रेलियाबिच जलस्रोत व्यवस्थापनसम्बन्धी सम्झौता कहिले भएको हो ?
विसं २०७९ भदौ २३ (सन् २०२२, अगस्ट २९)
– सम्झौता अनुसार अस्ट्रेलियाका विज्ञहरूले नेपालका पानीको स्रोतको वैज्ञानिक उपयोग र व्यवस्थापनका लागि योजना निर्माणमा सहयोग गर्ने ।
– पाँच वर्षका लागि गरिएको सो सम्झौतामा नेपालको तर्फबाट जलस्रोत सचिव दिनेशकुमार घिमिरे र अस्ट्रेलियाको तर्फबाट विदेश मन्त्रालयकी सचिव जान एडम्सद्वारा हस्ताक्षर गरिएको ।
प्रस्तुतकर्ता : टङ्क केसी
