भवन तथा केमिकल अभावमा प्रादेशिक आयुर्वेदिक स्वास्थ्य सेवा असजह

यादवराज पुरी
रौतहट, चैत २२ गते । रौतहटको चन्द्रपुर–६ मा रहेको प्रादेशिक आयुर्वेद तथा वैकल्पिक चिकित्सालयमा आवश्यकताअनुसार भवन तथा केमिकल नहुँदा उपचारमा असहज भएको छ ।  

जिल्ला आयुर्वेदिक अस्पतालबाट प्रादेशिक आयुर्वेदिक चिकित्सालयमा स्तरोन्नति भएपछि त्यसका लागि आवश्यक पर्ने थप भवन र ल्याबका लागि आवश्यक पर्ने केमिकल नहुँदा उपचारमा असहज भएको हो ।

चिकित्सालयका वैद्य राकेश ठाकुर भन्नुहुन्छ, “आयुर्वेदिक उपचारप्रति सेवाग्राहीको आकर्षण बढेको अहिलेको अवस्थामा भौतिक पूर्वाधार अभाव र सुविधा सम्पन्न ल्याबमा केमिकल अभाव रहनाले स्वास्थ्य परीक्षण तथा उपचारमा समस्या भएको छ । स्थानीय सरकारको उदासिनताले जमिन उपलब्ध हुन नसकेपछि भवन निर्माण नभएको हो । प्रदेश सरकारले समयमा केमिकल नपठाउँदा छ महिनादेखि ‘थाइराइड’ परीक्षण हुन सकेको छैन । हाल यथास्थितिमा रहेको साना–साना कोठामा कोचिएर स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्नु पर्ने बाध्यता छ ।”

यसरी स्थानीय सरकारको असहयोग र प्रदेश सरकारको ढिलासुस्तीले सेवाग्राही मर्कामा पर्दै आएका छन् । चिकित्सालयमा दैनिक ५० जनाभन्दा बढी बिरामी उपचारका लागि आउने गरेका छन् । छिमेकी जिल्ला र छिमेकी मुलुक भारतबाट पनि उपचारका लागि आउने गरेको चिकित्सालयका सूचना अधिकारी विनयकुमार झाले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार अन्य अस्पतालमा उपचार गर्दा निको नभएका बिरामी यस चिकित्सालयमा आएर निको भएको उदाहरण निकै छ ।

चिकित्सालयमा ओपिडी, ज्येष्ठ नागरिक सेवा (ज्येष्ठ नागरिकलाई निःशुल्क रसायन औषधी वितरण) स्तनपायी सेवा (आमालाई दुधबर्धक औषधी निःशुल्क वितरण) पञ्चकर्म, ल्याबलगायतका सेवा उपलब्ध भइरहेको छ ।

जिल्लाको गरुडा नगरपालिका–९कमलपट्टीका उमेश सहनी सात वर्षदेखि घुँडा दुखाईबाट पीडित हुनुहुन्थ्यो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “उपचारका लागि उहाँ विभिन्न अस्पताल धाएँ । अनेकथरीको अङ्ग्रेजी औषधी लगाएँ र खाएँ पनि । निको नभएपछि आयुर्वेदिक उपचारको लागि यहाँ आएँ र स्वास्थ्य लाभ  लिएँ ।”

यस्तै स्तनपायीको औषधी लिन आउनु भएका गढीमाई नगरपालिका–४ का अमृत बैठाले आयुर्वेदिक औषधीको सेवनले गर्दा शिशुलाई दुधको अभाव नभएको बताउनुभयो ।

चिकित्सालयको तत्थ्याङ्कबमोजिम उक्त स्वास्थ्य संस्थामा सबैभन्दा बढी सन्धीगत बाथका रोगी उपचारका लागि आउने गरेका छन् । गत आर्थिक वर्षमा उक्त रोगका पाँच हजार ६२० जना रोगीको उपचार भएको छ । यसैगरी, अम्लपित्तका चार हजार ७२५ रोगीले उपचार पाएका छन् । जसमध्ये ज्येष्ठ नागरिक तीन हजार १३३ जना उपचारका लागि आए । यसैगरी गत आर्थिक वर्षमा जम्मा १६ हजार १२४ जना पुरुष र १५ हजार १४२ जना महिलाले उपचार गराएका छन् । 

आयुर्वेद उपचारप्रतिको प्रभावकारीतालाई मध्येनजर गरी स्थानीय र प्रदेश सरकारले प्रादेशिक आयुर्वेद तथा वैकल्पिक चिकित्सालयलाई सुविधा सम्पन्न र उपचारको वातावरण सहज बनाउन सक्रिय भूमिका निर्वाह गर्नुपर्ने सरोकारवालाको सुझाव छ ।