सिबिफिन र आईएमएफबीच छलफल
बैङ्क तथा वित्तीय संस्था परिसङ्घ नेपाल (सिबिफिन)ले अर्थतन्त्रका विभिन्न विषयमा अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ)का नेपाल प्रतिनिधि टेरेसा डबान सान्चेजसँग छलफल गरेको छ । छलफलमा सिबिफिनका उपाध्यक्ष राजेश उपाध्यायले बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाले लिने सेवा शुल्क, ब्याजदर, लगानीयोग्य रकमको अभावलगायतका विषयले बैङ्क तथा वित्तीय संस्थामा चुनौती सिर्जना हुँदै गएकोप्रति चिन्ता व्यक्त गर्दै नेपालको आर्थिक एवं बैङ्किङ क्षेत्रको सुधार र स्तरोन्नतिका क्षेत्रमा सहकार्य गर्न आईएमएफका प्रतिनिधिसमक्ष आग्रह गर्नुभयो ।
कैलाली र कञ्चनपुरमा विद्युतीय पूर्वाधार विस्तार गरिँदै
नेपाल विद्युत् प्राधिकरणले सुदूरपश्चिम प्रदेशका कैलाली र कञ्चनपुरमा उच्च क्षमताको प्रसारण लाइन निर्माण गर्ने जनाएको छ । सो क्षेत्रमा विद्युत् आपूर्ति सुधार र खपत विस्तारका लागि प्रसारण तथा वितरण प्रणालीको सञ्जाल विस्तार गर्न लागिएको प्राधिकरणले जनाएको छ । गर्मीको समयमा कैलालीको अत्तरिया, टीकापुर, धनगढी, कञ्चनपुरको महेन्द्रनगरलगायतका सहरी क्षेत्रका उपभोक्ताले न्यून भोल्टेज, ट्रिपिङलगायतको समस्या भोग्दै आएका छन् । सो क्षेत्रमा माग बढी हुने तर ३३ केभी लाइनको पूर्वाधार मात्र भएकाले उच्च माग थेग्न नसक्ने अवस्था छ ।
मासिक सवा अर्ब नाफामा निगम
पछिल्लो तीन महिनामा अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा इन्धनको मूल्य घट्दै आएको छ । एक वर्षअघि रुस–युक्रेन युद्धका कारण अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा बढेको इन्धनको मूल्य पछिल्लो समय घट्दै आएको छ । गत भदौ १९ गते अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिब्यारेल ९३ डलर रहेको इन्धनको मूल्य हाल घटेर ८५ डलरमा झरेको छ । उपभोक्तालाई राहत दिन उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयको निर्देशनमा गत असार ११ गते पेट्रोलमा प्रतिलिटर २० रुपियाँ र डिजेलमा प्रतिलिटर २९ रुपियाँ घटाइएको थियो तर कर समायोजन भएन । त्यसपछि असार २० गते मूल्य बढेर आएको भन्दै पेट्रोल प्रतिलिटर दुई रुपियाँ वृद्धि गरी १८१, डिजेल/मट्टीतेलमा नौ रुपियाँ वृद्धि गरी १७२ रुपियाँ र हवाई इन्धनमा पाँच रुपियाँ वृद्धि गरेर १९० रुपियाँ कायम गरिएको थियो । त्यही मूल्य अहिलेसम्म कायम छ ।
समस्या समाधान गर्न आग्रह
नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घको प्रतिनिधिमण्डलले विद्यमान आर्थिक तथा वित्तीय समस्या समाधानका लागि आग्रह गरेको छ । आइतबार अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मालाई सिंहदरबारमा भेट गरी महासङ्घले उक्त आग्रह गरेको हो । नेपाल राष्ट्र बैङ्कले कार्यान्वयनमा ल्याएको चालू पुँजी कर्जा मार्गदर्शन कार्यान्वयनको विपक्षमा महासङ्घले मत राख्दै आएको छ । ब्याजको आधारदर बढाउने राष्ट्र बैङ्कको भूमिका, पुनर्कर्जा सुविधाको अवधिलगायतका विषयमा महासङ्घले फरक मत राख्दै आएको छ । प्रतिनिधिमण्डलले अर्थतन्त्रमा बहुुआयामिक असर परेको दाबी अर्थमन्त्री शर्मासँग गरेको थियो । चालू आर्थिक वर्षको मौद्रिक नीतिको प्रथम त्रैमासिक समीक्षाले समेत समस्या सम्बोधन गर्न नसकेको भन्दै केन्द्रीय बैङ्कको आलोचनासमेत सो टोलीले गरेको थियो ।
सर्वाधिक पर्यटक आगमन
बितेको एक महिना (नोभेम्बर)मा कोरोना महामारीपछिकै सबैभन्दा धेरै पर्यटक नेपाल भित्रिएका छन् । अध्यागमन विभागले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्कअनुसार सन् २०२२ को ११ महिनामा हवाई मार्गबाट पाँच लाख ४६ हजार २१६ जना पर्यटक नेपाल भित्रिएका छन् । विभागका अनुसार यो वर्षको नोभेम्बरमा मात्रै ७२ हजार ६५३ जना पर्यटक नेपाल भित्रिएका छन् । यो सन् २०२१ को नोभेम्बर महिनाको तुलनामा झन्डै तेब्बर बढी हो । गत वर्ष नोभेम्बरमा २६ हजार १३५ जना पर्यटक नेपाल आएका थिए ।
४२ हजार मेट्रिकटन मल मौज्दात छ : कृषि मन्त्रालय
देशभरका डिपोमा ४२ हजार ९०० मेट्रिकटन रासायनिक मल मौज्दात रहेको कृषि तथा पशुपंक्षी विकास मन्त्रालयले जनाएको छ।
लयमा फर्कियो पुष्प व्यवसाय
कोरोना महामारीको त्रास कम भएसँगै तीन वर्षपछि पुष्प व्यवसाय पुरानै लयमा फर्किएको छ ।
साढे चार अर्ब कर फिर्ता
आन्तरिक राजस्व विभागले गत आर्थिक वर्ष चार अर्ब ६८ करोड रुपियाँ कर फिर्ता गरेको छ । विभाग र सोअन्तर्गतका कार्यालयसमेतबाट उक्त रकम बराबरको कर फिर्ता गरिएको विभागले जनाएको छ ।
ग्राहकको पहिचान हुन नसके खाता नखोल्न निर्देशन
अब बैङ्क तथा वित्तीय संस्थाले पहिचान हुन नसकेका ग्राहकको खाता नखोल्ने भएका छन् । नेपाल राष्ट्र बैङ्कले बैङ्क तथा वित्तीय संस्थालाई निर्देशन जारी गर्दै ग्राहकको पहिचान हुन नसकेमा खाता नखोल्न बैङ्कलाई निर्देशन दिएको हो । राष्ट्र बैङ्कबाट ‘क’, ‘ख’ र ‘ग’ वर्गका इजाजतपत्रप्राप्त संस्थालाई जारी गरिएको एकीकृत निर्देशन, २०७८ को निर्देशन नं. १९ मा संशोधन गर्दै यस्तो व्यवस्था गरिएको हो । प्रचलित कानुनबमोजिम ग्राहक पहिचानसम्बन्धी प्रावधान पालना हुन नसक्ने व्यक्तिको हकमा खाता नखोल्ने वा व्यावसायिक सम्बन्ध स्थापना नगर्ने वा खाता खोलेको भए व्यावसायिक सम्बन्ध अन्त्य गर्नुपर्ने निर्देशिकामा उल्लेख छ ।
पचास हजार मेट्रिक टन मल आयात गरिँदै
कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेडले थप ५० हजार मेट्रिक टन मल आयात गर्ने तयारी गरेको छ । कम्पनीले ग्लोबल टेन्डर आह्वान गरेर २० हजार मेट्रिक टन डीएपी र ३० हजार मेट्रिक टन युरिया गरी ५० हजार मेट्रिक टन ल्याउन लागेको हो । अबको केही दिनमै यससम्बन्धी सम्झौता गर्न लागिएको कम्पनीले जनाएको । मल आपूर्तिका लागि गरिएको ग्लोबल टेन्डरबाट स्विस सिङ्गापुर कम्पनी छनोट भइसकेको छ । कम्पनीका निमित्त प्रबन्धक राजेन्द्र कार्कीले तीनवटा कम्पनीले बोलपत्रमा सहभागी भएकामा स्विस सिङ्गापुर कम्पनी छनोट भएको जानकारी दिनुभयो । “एक/दुई दिनभित्रै सम्झौता गरेर प्रक्रिया अगाडि बढाइनेछ,” उहाँले भन्नुभयो ।
सामाजिक सुरक्षामा तीस प्रतिशत आबद्ध
नेपालमा कुल जनसङ्ख्याको ३० प्रतिशत कुनै न कुनै प्रकारको सामाजिक सुरक्षा कार्यक्रममा सहभागी भएका छन् । चौधौँ योजनाको अन्त्य (आव २०७५÷७६)मा १७ प्रतिशत मात्रै जनसङ्ख्यालाई सामाजिक सुरक्षामा समेटिएको थियो । सामाजिक सुरक्षामा नेपालले हासिल गरेको उपलब्धि दक्षिण एसियाली मुलुकमै राम्रो हो तर यो सङ्ख्या सरकारी लक्ष्यको भन्दा कम हो । पन्ध्रौँ योजना (आव २०७६/७७–२०८०/८१)मा सामाजिक सुरक्षाका विभिन्न कार्यक्रमले समेटिने जनसङ्ख्या ६० प्रतिशत पुु¥याउने लक्ष्य लिइएको छ । यो योजना अवधि सकिन अब डेढ वर्ष मात्रै बाँकी रहँदा लक्ष्यको आधा मात्रै हासिल हुन सकेको हो ।
केराको थामबाट कपडा
विगत १५ वर्षदेखि प्राकृतिक स्रोतको प्रयोगबाट विभिन्न उपयोगी सामान बनाउँदै आउनुभएका नेपाल हस्तकला महासङ्घका उपाध्यक्ष र अन्नपूर्ण ह्यान्डीक्राफ्टका प्रोप्राइटर दिव्य तारा तुलाधरले केराको थामबाट कपडा बनाउन सुरु गर्नुभएको एक दशक भइसकेको छ।
अलैँचीमा ढुसीको प्रकोप, फल नलागेपछि कृषक चिन्तित
पर्वतको मोदी गाउँपालिका–४ क्याङको खुइजरीकी धनमाया पुर्जाको धेरै समय अलैँचीका बोटको सरसफाइमा बित्न थालेको छ ।
खुलामञ्चमा तीन तहको पार्किङ बन्ने (फोटो फिचर)
प्रयोगविहीन बन्दै आएको काठमाडौं महानगरपालिका वडा नम्बर २८ को खुलामञ्चमा तीन तहको पार्किङ निर्माण हुने भएको छ। काठमाडौं महानगरले यसलाई तीन तहको भूमिगत पार्किङ ‘ट्रिपल बेसमेन्ट’ भनेको छ।
पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य नघट्ने
भारतबाट पेट्रोलियम पदार्थको मूल्य घटेर आए पनि नेपाल आयल निगमले मूल्य नघटाउने जनाएको छ ।
बजेट कार्यान्वयन छायामा
अपनत्व नलिने र क्षमता नबन्दै कार्यक्रम समावेश गर्ने प्रवृत्तिले बजेट कार्यान्वयन हुन नसकेको सरोकारवालाले बताएका छन् । नेपाल उद्योग परिसङ्घले शुक्रबार आयोजना गरेको बजेट वाच कार्यक्रमका सहभागीले बजेट निर्माण मात्रै बढी प्राथमिकतामा पर्ने अवस्थाले पनि बजेट कार्यान्वयन छायामा परेको उल्लेख गरेका हुन् ।
स्वदेशी कफीको खपत र निर्यात बढ्दै
स्वदेशी कफीको खपत आन्तरिक बजारसँगै अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा बढ्दै गएको छ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा माग बढेपछि स्वदेशी उत्पादनको निर्यात बढेको छ भने विदेशी उत्पादनको आयात पनि बढ्दै गएको छ । भन्सार विभागको तथ्याङ्कअनुसार आव २०७८/७९ मा ११ करोड ७९ लाख ८५ हजार रुपियाँ बराबरको ६९.५ मेट्रिक टन निर्यात भएकामा १२ करोड ७६ लाख ९० हजार रुपियाँ बराबरको २७९.८ मेट्रिक टन कफी आयात भएको थियो ।
खुम्बुमा घट्यो पर्यटकको चहलपहल
चिसो बढ्दै गएपछि सोलुखुम्बुको माथिल्लो क्षेत्रबाट विदेशी पर्यटक धमाधम फर्कन थालेको छन् । विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथालगायत अन्य हिमाल अवलोकन गर्न आएका पर्यटक फर्कन थालेका हुन् । यहाँका पदमार्गमा विदेशी पर्यटकको आवतजावत कम हुन थालेकाले खुम्बु क्षेत्र प्रायः सुनसानजस्तै बनेको छ । हवाई मार्ग प्रयोग गरी आउने पर्यटकका कारण तेन्जिङ–हिलारी विमानस्थलमा काठमाडौँ फर्कने पर्यटकको सङ्ख्या बढिरहेको नेपाल नागरिक उड्डयन कार्यालय, लुक्लाले जनाएको छ ।
मुद्रास्फीति बाह्र प्रतिशत पुग्ने प्रक्षेपण
सात प्रतिशतको सीमाभित्र राख्ने लक्ष्य लिइएको भए पनि चालू आर्थिक वर्ष मुद्रास्फीति सीमाभन्दा धेरै माथि पुग्ने देखिएको छ । नेपाल राष्ट्र बैङ्कले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको आव २०७९/८० को प्रथम त्रैमासिक अवधिको अपेक्षित मुद्रास्फीति सर्वेक्षणको नतिजाअनुसार मुद्रास्फीति तोकिएको सीमाभन्दा धेरै माथि पुग्ने देखिएको हो ।
‘सहकारीमा अनुदानको मल छैन ’
कञ्चनपुरमा अनुदानको रासायनिक मल आपूर्ति थोरै हुँदा किसानले चर्को मूल्य तिरेर भारतीय मलको प्रयोग गरी गहुँ छर्न थालेका छन् । जिल्लामा अहिले अनुदानको मलको चरम अभाव रहेको छ ।
पहिलो वर्षमै डेढ अर्ब रेमिटेन्स भित्र्याए
नेपालको लोकप्रिय मोबाइल एप हाम्रो पात्रोले सञ्चालनमा ल्याएको “हाम्रो पात्रो रेमिट” ले एक वर्ष पुरा गरेको छ । रेमिटले पहिलो वर्षमै एक अर्ब ५० करोड रुपैयाँ नेपाल भित्र्याएको छ ।
विद्यार्थीलाई गुन्द्री बुन्नेदेखि दुनाटपरी तयार गर्ने सीप
आधुनिकताका नाममा परम्परागत गुन्द्री बुन्ने, दुनाटपरी बनाउने चलन हराउँदै गएको अवस्थामा यहाँको एक विद्यालयले प्रयोगात्मकसँगै व्यवहारिक ज्ञान, सीप सिकाउने अभियान थालेको छ ।
सुकेटार–विराटनगर परीक्षण उडान
नेपाल वायु सेवा निगमले ताप्लेजुङ–विराटनगर परीक्षण उडान गरेको छ । उडान बन्द भएको करिब १४ वर्षपछि ताप्लेजुङको सुकेटार विमानस्थलबाट विराटनगर विमानस्थलमा बिहीबार परीक्षण उडान गरेको हो ।
अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन साझेदारी आवश्यक
मुलुकको अर्थतन्त्र चलायमान बनाउन सरकार र निजी क्षेत्रको सहकार्य आवश्यक रहेको सम्बद्ध निकायका अधिकारी र राजनीतिक दलका नेता तथा सरोकारवालाले जोड दिएका छन् । नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन)को २६औँ वार्षिकोत्सवका अवसरमा बिहीबार आयोजित कार्यक्रमका वक्ताले अर्थतन्त्र सुधारको बाटोमा अगाडि बढेको भन्दै यसलाई थप चलायमान बनाउन नीतिगत र संरचनागत सुधार आवश्यक रहेको बताए ।
सुनको कारोबार वृद्धि
बिहेको सिजन सुरु भएसँगै बजारमा सुनचाँदीको कारोबार बढेको छ । नेपाल सुनचाँदी व्यवसायी महासङ्घका अध्यक्ष माणिकरत्न शाक्यले लगनको सिजन सुरु भएकाले सुनचाँदीको कारोबार बढ्दै गएको जानकारी दिनुभयो । अन्य समयको तुलनामा कारोबारमा ५० प्रतिशतले वृद्धि भएको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।
