हिमाली लेखक सम्मेलन नेपालमा हुने
‘न्युयोर्क राइटर्स वर्कसप’ले आगामी वर्ष जेठमा नेपालमा हिमाली लेखक सम्मेलन गर्ने भएको छ । वि.सं.२०८१ जेठ ९-२० गते काठमाडौँ, भक्तपुर र कास्कीमा हुने सम्मेलनमा सबै महाद्वीप र उपमहाद्वीपका लेखक सहभागी हुने छन् ।
मण्डलामा ‘पगला घोडा’
थिएटर आकारको प्रस्तुतिमा मण्डला नाटकघरमा नाटक ‘पगला घोडा’ मञ्चन हुने भएको छ । साथै नाटकको थिम पोस्टर पनि सार्वजनिक गरिएको छ । पुस १२ गतेबाट माघ ६ गते सम्म नाटक मञ्चन हुँदै छ । नाटक भारतीय नाटककार बादल सरकारको कथाबाट अनुवाद गरिएको छ भने नाटककार १९७० को दशकमा प्रगतिशील, स्थापना विरोधी नाटकका लागि परिचित हुनुहुन्थ्यो ।
मुकन्डो कलालाई जगेर्ना गर्दै तामाङ
देवीदेवताको नृत्यदेखि पर्यटन बजारको प्रवर्धनका लागि मुकुन्डो कलाको धेरै महìव छ । त्यसैले यसको संरक्षणका लागि मुकुन्डो कलाकार (मास्क आर्टिस) सोम तामाङ अग्रसर हुनुहुन्छ । लोप हुने अवस्थामा पुगिसकेको मुकुन्डो कलालाई नयाँ प्रविधिको साथमा उहाँले बालबालिकादेखि युवापुस्तालाई तालिम दिँदै आउनुभएको छ । परम्परागत मुकुन्डो बनाउनेदेखि तामाङले विभिन्न कार्यक्रमहरूमा प्रयोग हुने मायाको चिनोका रूपमा दिन सकिने, साथीभाईलाई जन्मदिनको उपहारमा दिने गरी सामानको निर्माण गरेर लोप हुँदै गएको कलालाई जीवन्त राख्ने प्रयास गरिरहनुभएको छ ।
‘सिलीदुङ’ सार्वजनिक
कवि गिलु रातोसको ‘सिलीदुङ’ कवितासङ्ग्रह सार्वजनिक भएको छ । विश्लेषक आहुति, राजनीतिकर्मी माइला लामा, लेखिका प्रणिका कायु र कवि रातोसले सार्वजनिक गर्नुभएको हो । कृतिमा ४४ वटा शीर्षकका छोटा कविता समेटिएका छन् । चार खण्डमा विभाजन गरिएका छन् । पहिलो खण्ड ‘प्रतिरोध’ अन्तर्गत ‘आगोको व्यापार’, ‘फूलकुमारी हराएको रात’, ‘देब्रे हातको सलाम’, ‘मेरो हुलियाको आवरण’, ‘मृत्यु जितेर उभिएको कवि’ लगायत १६ शीर्षकका कविता रहेका छन् ।
उपाध्यायलाई षडानन्द राष्ट्रिय पुरस्कार
आबाल ब्रह्मचारी षडानन्द प्रतिष्ठानले २०८० सालको षडानन्द राष्ट्रिय पुरस्कार प्राध्यापक विद्यानाथ उपाध्याय भट्टलाई प्रदान गरेको छ । आबाल ब्रह्मचारी षडानन्दको १८९ औँ जयन्ती एवं १६ औँ वार्षिकोत्सवको अवसरमा आइतबार राजधानीमा आयोजित पुरस्कार प्रदान समारोहमा संस्कृतिविद् डा. जगमान गुरुङले एक लाख रुपियाँ राशिको उक्त पुरस्कार उपाध्याय भट्टलाई प्रदान गर्नुभयो । उहाँ पूर्वीय दर्शनका विशिष्ट विद्वान्, तन्त्र र योगशास्त्रका चिन्तक, व्याख्याता तथा साधक हुनुहुन्छ । उपाध्याय भट्टले त्रिभुवन विश्वविद्यालय र तत्कालीन महेन्द्र संस्कृत विश्वविद्यालय सेवामा रही चार दशकभन्दा बढी समय पूर्वीय दर्शन, तन्त्रशास्त्र र योगशास्त्रको अध्ययन–अध्यापन तथा साधनामा र
तस्बिरमा बोधिसत्त्वको मञ्चन
गुरुको गलत विवेकले जन्माएको एक हिंस्रक प्राणीको कथा हो नाटक ‘बोधिसत्त्व’। टेकुको कौसी थिएटरमा मञ्चन भइरहेको नाटकले समाजमा भएका राम्रा स्वभाव भएका मानिस पनि परिबन्ध र वचनको सिकारमा कसरी हिंसाको बाटो अवलम्बन गर्न बाध्य हुन्छन् भन्ने कुरा चित्रण गरिएको छ।
सेलो महोत्सवमा कलाकारहरू सम्मानित
तामाङ कलाकार सङ्घद्वारा आयोजित मौलिक सेलो महोत्सवमा कलाकारहरू सम्मानित भएका छन् । राजधानीमा आयोजित दुईदिने मौलिक सेलो महोत्सवमा तामाङ समुदायको मौलिक गीत-सङ्गीतको प्रवर्द्धनमा सक्रिय पत्रकार तथा कलाकार बुद्ध योन्जनलगायतका कलाकारहरू सम्मानित हुनुभएको हो ।
आनन्द निवासमा आत्महत्याको प्रयास ‘काल’
मृत्यु र समय चक्रको विषयमा केन्द्रित नाटक ‘काल’ ले आर्थिक मन्दीको विषय छुँदै मानव जीवनमा पारिरहेको मनोवैज्ञानिक असरलाई प्रस्तुत गर्न खोजेको छ । काल अर्थात् मृत्यु र समय चक्र । नाटकले यी दुवै पक्षलाई छुने प्रयास गरेको छ । नाटक एक सामाजिक कथा हो, जहाँ हामी नाटकभित्र कहीँ न कहीँ आफूलाई पाउँछौँ । आर्थिक मन्दी र प्राकृतिक तथा सामाजिक कारणले मनोवैज्ञानिक रोगको सिकार भएका व्यक्ति जो आफूलाई केही गर्न नसक्ने ठानेर आत्महत्याको बाटो रोज्छन् तर आत्महत्याको प्रयास कतै सफल हुँदैन ।
‘काली–कर्णालीको लोकसाहित्य र संस्कृति’ कृति लोकार्पित
लेखक तथा साहित्यकार यज्ञराज उपाध्यायद्वारा लिखित ‘काली–कर्णालीको लोकसाहित्य र संस्कृति’ नामक कृतिको यहाँ एक कार्यक्रमबीच लोकार्पण गरिएको छ । सो कृतिको वरिष्ठ संस्कृतिविद् जगमान गुरुङ आज लोकार्पण गर्नुभएको हो ।
साहित्यकार श्रेष्ठ र पत्रकार झा पुरस्कृत
दधिराज सुवेदी पुरस्कार प्रतिष्ठानबाट शनिबार विराटनगरमा दुई जना स्रष्टा पुरस्कृत हुनुभएको छ ।
जगदीश्वर पोखरेलको १५ कृति एकैसाथ लोकार्पण
कवि एवम् गीतकार जगदीश्वर पोखरेलको १५ वटा कृतिको एकैसाथ लोकार्पण भएको छ । पोखरेलले वर्षौँ साधना गरेर तयार गर्नुभएको विभिन्न १५ कृतिको शनिबार नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानमा आयोजित कार्यक्रमबिच लोकार्पण गरिएको हो ।
प्राज्ञ-प्रतिष्ठानमा गुरुङ साहित्यबारे विमर्श
नेपाल प्रज्ञा-प्रतिष्ठान, साहित्य (मातृभाषा) विभागद्वारा ‘गुरुङ साहित्यमा पहिचान र प्रतिनिधित्व’ विषयक विमर्श र सिर्जना वाचन कार्यक्रम प्रतिष्ठानको देवकोटा सभाकक्षमा आयोजना गरिएको थियो ।
अर्को सेल्टरमा नसरेको भए...
नेपालमा कुनैबेला यस्तो समय पनि थियो, जतिबेला नन्दबहादुर पुनको मृत टाउको लिएर आउनेलाई तत्कालीन सरकारले ३५ लाख रुपियाँ पुरस्कार दिने औपचारिक घोषणा गरेको थियो । टेलिभिजन, रेडियो, पत्रपत्रिका र सार्वजनिक ठाउँमा उहाँको टाउकोको मूल्य किटान गरिएको थियो । त्यसको डेढ दशक नबित्दै नेपालको दोस्रो सर्वोच्च मर्यादा क्रममा रहने उपराष्ट्रपति पदमा उहाँ बहाल हुनुभयो । गणतन्त्र नेपालको दोस्रो उपराष्ट्रपति पुनद्वारा लिखित ‘यात्रा जिन्दगी : जनमुक्ति सेनाको कमान्डरदेखि उपराष्ट्रपतिसम्म’ यही उथलपुथलकारी यात्राको सजीव र सनसनीपूर्ण साबिती बयान हो ।
नेपाली संस्कृतिको प्रचार गर्न आग्रह
संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री सुदन किरातीले सामाजिक अभ्यासमा जीवित रहेको नेपाली संस्कृति, परम्परा र कलाको प्रवर्धन गरी पर्यटनसँग जोड्ने अवसरको सदुपयोगका लागि आह्वान गर्नुभएको छ । नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको १५ औँ प्राज्ञसभाको उद्घाटन समारोहलाई सम्बोधन गर्दै मन्त्री किरातीले परापूर्वकालदेखि नै हस्तकलाको संस्कृतिसहित समाजवादमा आधारित जीवन्त अभ्यास भइरहेको नेपाली समाज, परिवेशलाई अब पर्यटन र रोजगारीसँग जोड्नेतर्फ सोच्नुपर्ने बताउनुभएको हो ।
‘दुई कदम’ र ‘जम्प’ प्रदर्शनमा
आजदेखि दुई नेपाली चलचित्र ‘दुई कदम’ र ‘जम्प’ को प्रदर्शन सुरु गरिएको छ । दुई फरक विधामा आधारित चलचित्रले दर्शकको साथ पाउने विश्वास निर्माण पक्षको छ ।
सडक नाटकको बढ्दो आकर्षण
रङ्गमञ्चबाहिरको खुला ठाउँमा पनि नाटक गर्न सकिन्छ भन्ने अभ्यास हो, ‘सडक नाटक’ । अहिले उपत्यका मात्र होइन, काठमाडौँबाहिरका विभिन्न प्रदेशमा पनि सडक नाटकको आकर्षण बढ्दो छ । सामाजिक विकृतिविरुद्ध जनचेतना फैलाउन सडक नाटक प्रभावकारी बन्दै गइरहेको छ । अहिले आमनागरिकलाई सडक नाटकले जागृत गराउने काम गरेको छ ।
‘संस्कृति शक्तिशाली कूटनीति’
संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री सुदन किरातीले संस्कृति शक्तिशाली कूटनीति भएको बताउनुभएको छ । विदेशी पर्यटकलाई लक्षित गर्दै सांस्कृतिक संस्थानले सुरु गर्न लागेको साप्ताहिक सांस्कृतिक कार्यक्रम ‘माटोको गीत’ को घोषणा तथा पत्रकार सम्मेलनमा बुधबार बोल्दै मन्त्री किरातीले भन्नुभयो, “भाषा र संस्कृतिलाई कुनै पनि मुलुकको सिमानाले रोक्न सक्दैन । संस्कृति भनेको शक्तिशाली कूटनीति हो ।”
अन्तर्राष्ट्रिय बालकला मेला सुरु
नेपाल ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठान समसामयिक चित्रकला विभाग र जिपी कोइराला फाउन्डेसन (कला र संस्कृति विभाग) को संयुक्त आयोजनामा अन्तर्राष्ट्रिय बालकला मेला सुरु भएको छ । प्रदर्शनीको कुलपति नारदमणि हार्तम्छाली र भारतीय कलाकार अजित राय चौधरीले उद्घाटन गर्नुभयो ।
पुँजीवाद : भ्रम, वास्तविकता र तथ्य पुस्तक विमोचन
इतिहासकार र समाजशास्त्री राइनर जिटलम्यानद्वारा लिखित नेपाली अनुवाद ‘पुँजीवाद : भ्रम, वास्तविकता र तथ्य’ विमोचन भएको छ।
ढाकाका कपडाले पाएनन् बजार
म्याङलुङ बजार कारागार टोलकी मञ्जु लिम्बू ढाकाको सारी बुनेरै दुई जनाको परिवारको पालन पोषण गरिरहनु भएको छ । आठ वर्षअघि श्रीमानको मृत्युपछि १४ वर्षीय छोरोको पढाइ खर्चसहित घरको खर्च धानि रहेकी उहाँको समय हरेक दिन बिहान ५ बजेदेखि राति अबेरसम्म ढाकाको सारीको तानमै बित्ने गर्छ ।
दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानको सम्मान तथा पुरस्कार कार्यक्रम शनिबार
दैवज्ञराज न्यौपाने स्मृति प्रतिष्ठानबाट हरेक वर्ष समर्पण गरिने सम्मान तथा पुरस्कार २०८० सालमा सम्मानित हुने साहित्यकार र संस्थाहरूको नाम घोषणा गरिएको छ । दैवज्ञ विशिष्ट स्रष्टा सम्मान १०३ वर्षीय काव्यसाधक गोपाल वैद्य ‘किञ्जल्क’ पोखरा, दैवज्ञ साहित्य पुरस्कार वरिष्ठ कवि गोविन्दराज ‘विनोदी’ गैँडाकोट, दैवज्ञ बालसाहित्य पुरस्कार वरिष्ठ कवि तथा बालसाहित्य स्रष्टा रामबाबु सुवेदी, हंसपुर–४, कास्की र दैवज्ञ समाज सेवा पुरस्कार अली मियाँ लोकवाङ्मय प्रतिष्ठान, कास्कीलाई प्रदान गर्ने घोषणा गरिएको हो ।
वार्षिक १२ अर्बको हस्तकला निर्यात
नेपालबाट वार्षिक १२ अर्ब मूल्य बराबरको हस्तकला विदेश निर्यात हुने गरेको छ । नेपाल हस्तकला महासङ्घले २० औँ हस्तकला व्यापार मेला तथा १८ औँ हस्तकला प्रतियोगिताबारे जानकारी दिन आज यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा नेपालबाट ६० भन्दा बढी देशमा सो मूल्य बराबरको हस्तकला विदेश निर्यात हुने गरेको जानकारी दिइयो ।
दस कलाकारको चित्रकला
हिलिङ जाजरकोटलाई निरन्तरता दिन, स्वस्तिश्री गुरुकुल आइबी वल्र्ड विद्यालयले चित्रकला प्रदर्शनीको आयोजना गरेको छ । देशका दस अग्रणी भिजुअल कलाकारले विद्यालय परिसरभित्र हिलिङ जाजरकोट विषयमा केन्द्रित रहेर चित्रकला बनाउनुभएको हो ।
परम्परागत वाद्यवादनमा आकर्षण बढ्दै
युवाको सक्रियता बढेसँगै कीर्तिपुर क्षेत्रमा केही वर्षदेखि निरन्तर रूपमा बाँसुरी, दाफा (दापा), धिमे, धाँ, नाय्खी, काँ बाजा बजाउन आकर्षण बढेको छ। यसअघि दुई दशकसम्म यहाँका युवा पाश्चात्य सङ्गीतमा रमाउने गर्थे। वरिष्ठ सङ्गीतकार तीर्थ मालीले केही वर्षदेखि बाँसुरी, दाफा (दापा), धिमे, धाँ, नाय्खीलगायतका बाजागाजामा युवा पुस्ताको आकर्षण बढेकाले आफूहरूलाई भ्याइनभ्याइ हुने बताउनुभयो। कीर्तिपुर नगरपालिकालाई सांस्कृतिक पहिचानसहितको विशेष नगर घोषणा पछि यहाँका गुठीगाना, खलः पुच, सांस्कृतिक समूह र नाट्यमण्डलीको जन्म भइरहेको छ।
हृदयमा छ तिर्सना कतै
छ दिलकी मुना लजाउँदै प्रणय ऐसमा रजाउँदै कुसुम कुञ्जमा हराउँदै
