गोरखापत्र अनलाइन
बढेको बढ्यै उकुसमुकुस
नेपालको सङ्घीय राजधानी हो काठमाडौँ। त्यसैले सङ्घीय शासन प्रणाली लागू भएर तीन तहको सरकार बने पनि धेरै कुराका लागि नेपाली जनता सङ्घीय राजधानीमै निर्भर छन्। शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगारीलगायतका आर्थिक तथा सामाजिक अवसरका लागि देशभरका मानिसलाई काठमाडौँ नगई नहुने अवस्था अहिले पनि छ। स्थानीय र प्रदेश सरकारले प्रदान गर्ने सेवा र सुविधा अपर्याप्त हुँदा देशभरका मानिसलाई काठमाडौँ पुग्नैपर्ने बाध्यता अझै हट्न सकेको छैन। देशभरबाट विभिन्न उद्दे
पानीको विकराल सङ्कट!
आज सम्पूर्ण विश्व नै पानीको सङ्कटसँग जुधिरहेको छ। संयुक्त राष्ट्रसङ्घका अनुसार जीवनको यो सबैभन्दा अपरिहार्य आवश्यकतालाई पूरा गर्न यदि चाँडै नै उपयुक्त किसिमले भगीरथ प्रयत्न गरिएन भने आउँदो समयमा स्थिति अझ विषम र विकराल हुन जानेछ। मानिसले थोपा थोपा पानीका लागि पनि तड्पिने र पछुताउनुपर्ने स्थिति बन्नेछ। यसको सबैभन्दा प्रमुख कारण सीमित पानी र दिनानुदिन बढ्दो जनसङ्ख्या हो, जसले पानीको सङ्कट बढाउन अहं भूमिका निर्वाह गरेको छ।
गुजारामा रमाएका ग्रामीण महिला
महिला सृष्टिको प्रारम्भ हुन्। दया, माया, करुणा, ममता र प्रेमको पवित्र मूर्ति हुन्। कुनै राष्ट्रको परम्परा र संस्कृति त्यस राष्ट्रको महिलासँग नै परिलक्षित हुन्छ। महिला समाजको रचनात्मक शक्ति हुन्। महिला सशक्तीकरण आजको आवश्यकता हो। नेपालमा जनसङ्ख्याको आधाभन्दा बढी सङ्ख्या महिलाको छ। यसरी आधाभन्दा बढी जनसङ्ख्या ओगटेका महिलाले देश विकासको आधा हिस्सा जिम्मेवारी बोकेको हुन्छ।
त्रिसट्ठी हजार घरपरिवारमा स्मार्ट फोन
काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लामा स्मार्ट फोन प्रयोग गर्ने घरपरिवारको सङ्ख्या बढेको छ। राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लामा रहेका संस्थागतबाहेकका कुल ९१ हजार ३३० घरपरिवारमध्ये ६९ दशमलव ८ प्रतिशत अर्थात् ६३ त्रिसट्ठी हजार ७८१ घरपरिवारले स्मार्ट फोन प्रयोग गर्ने गरेको पाइएको छ।
हेटौँडाका निजी अस्पताल: शुल्क चर्को, सुविधा कम
हेटौँडा उपमहानगरपालिका क्षेत्रभित्र सञ्चालित निजी अस्पतालले महँगो शुल्क लिँदै अस्पताल सञ्चालनमा समेत चरम लापरबाही गर्दै आएको भेटिएको छ। निजी अस्पतालले अस्पतालमा आउने महिला र पुरुष बिरामीका लागि अनिवार्य रूपमा गर्नुपर्ने छुट्टाछुट्टै शौचालयसमेतको व्यवस्था नगरेको पाइएको छ। अस्पतालजन्य फोहोर व्यवस्थापनसमेत नगर्ने गरेको देखिएको छ।
अवैध उपचार केन्द्र छ्यापछ्याप्ती
झापाको भारतीय सीमा क्षेत्र तथा दक्षिणका विभिन्न पालिकामा अवैध रूपमा खुलेका आयुर्वेद उपचार केन्द्रहरू बन्द गर्न माग गरिएको छ। भ्रामक प्रचारप्रसार गरेर बिरामीमाथि ठगी गरिरहेको र वैधानिक रूपमा खुलेका आयुर्वेद उपचार केन्द्र धराशायी बनेको भन्दै यस्तो माग गरिएको हो। नेपाल आयुर्वेद स्वास्थ्यकर्मी समाज र नेपाल आयुर्वेद औषधि व्यवसायी सङ्घ झापाले जिल्ला प्रशासन कार्यालय झापालाई लिखित रूपमा नै भारतीय आएर अवैध रूपमा आयुर्वेद उपचार केन्द्र सञ्चालन गरेको, दीर्घकालीन रोगहरू चाँडो निको हुने भन्दै विभिन्न औषधि बेच्दै हिँडेको भन्दै यस्तो रोक्न माग
दुर्गम गाउँका बस्तीमा सडकले फेरियो जनजीवन
ताराखोला गाउँपालिका–५ मदमडाँडामा तीन वर्ष अगाडि सडक पुग्यो । सडक पुगेपछि स्थानीयले अहिले घरमै दैनिक उपभोग्य सामग्री किनमेल गर्न सक्छन् ।
शिलान्यास मात्रै भए अस्पताल
तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले देशभरका ३७६ स्थानीय तहमा एकसाथ आधारभूत अस्पतालको शिलान्यास गर्नुभयो। सङ्घ सरकारले स्थानीय आवश्यकता र सुविधालाई प्राथमिकता दिएर सुरु गरेको यो योजनालाई स्थानीय तह (सरकार)हरूले चाहीँ बेवास्ता गरिरहेका छन्। सङ्घीय सरकारले अधिकार र काम दिएन भन्ने गुनासो गर्ने प्रदेश तथा स्थानीय सरकार स्थानीय सामान्य विवाद पनि सुल्झाउन नसेकेर आधारभूत अस्पताल निर्माण गर्न पनि अक्षम देखिएका छन्।
अधिकांश पालिका निमित्तका भरमा
सर्लाहीका अधिकांश स्थानीय तह दरबन्दीअनुसार प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नहुँदा निमित्तको भरमा चलेका छन्। उपसचिवको दरबन्दी भएका यहाँका अधिकांश नगरपालिकामा शाखा अधिकृत र प्राविधिकतर्फका कर्मचारीले निमित्त प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत भएर पालिका चलाइरहेका छन्। उपसचिवको दरबन्दी रहेका ११ नगरपालिकामध्ये लालबन्दी नगरपालिकामा उपसचिव तारनाथ लुइटेल, ईश्वरपुर नगरपालिकामा उपसचिव हीराकाजी श्रेष्ठ, हरिवन नगरपालिकामा उपसचिव सुरेन्द्र प्रधान, मलङ्गवा नगरपालिकामा उपसचिव गेहनाथ गौतम र हरिपूर्वा नगरपालिकामा उपसचिव वसन्त न्यौपाने मात्रै दरबन्दीअनुसार कार्यरत हुनुहुन्छ।
नौ वर्षमै जीर्ण शिक्षाको भवन
ताप्लेजुङस्थित शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइ कार्यालय जीर्ण बन्दै गएको छ। बजेट अभावका कारण समयमा मर्मत सम्भार गर्न नसक्दा एकाइ कार्यालय भवन जीर्ण बन्दै गएको हो। जीर्ण बन्दै गइरहेको असुरक्षित कार्यालय भवनबाट नै सेवा प्रवाह भने गरिँदै आएको छ। हालसम्म भवन मर्मत गर्ने बजेट व्यवस्थापन नहुँदा दिनदिनै भवन थप जीर्ण बनिरहेको एकाइ प्रमुख योगेश्वर भट्टराईले बताउनुभयो। भट्टराईका अनुसार कार्यालय भवनको रङ गइसकेको छ भने अधिकांश झ्यालका काठ (चौकोस) मक्किएका छन्।
आयात प्रतिस्थापन मुख्य चुनौती
उपप्रधानमन्त्री तथा गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठले स्वदेशी वस्तुको उत्पादन र प्रवद्र्धनमार्फत आयात प्रतिस्थापन अहिलेको मुख्य चुुनौती भएको बताउनुभएको छ । फ्लोरिकल्चर एसोसिएसन नेपालले काठमाडौँको भृकुटीमण्डपमा आयोजना गरेको ‘२४औँ फ्लोरा एक्स्पो’को शुक्रबार उद्घाटन गर्दै उहाँले सो कुरा बताउनुुभएको हो । उहाँले भन्नुभयो, “पुष्प व्यवसाय प्रवद्र्धनमार्फत अर्थतन्त्रमा टेवा पु-याउन यो क्षेत्रलाई थप विकास गर्दै लैजानुपर्छ ।”
मिस नेपालको अन्तिम २४ प्रतियोगीको घोषणा
मिस नेपालको २९औँ संस्करणका लागि अन्तिम २४ प्रतिस्पर्धीको नाम शुक्रबार घोषणा गरिएको छ। काठमाडौँको बूढानीलकण्ठस्थित पार्क भिलेज रिसोर्टमा मिस नेपाल–२०२३ का अन्तिम २४ प्रतियोगीको नाम घोषणा गर्दै आयोजक ‘दी हिडन टे«जर’ले प्रतियोगिताका ‘स्यास सेरेमोनी’ प्रतिस्पर्धीलाई ब्याच अङ्कसमेत प्रदान गरेको छ। हिडन ट्रेजरका अध्यक्ष दिवाकर राजकर्णिकारले प्रतियोगीलाई ब्याच अङ्क प्रदान गर्नुभयो। सो क्रममा प्रतिस्पर्धी सुन्दरीले आफ्नो परिचय दिनुका साथै रुचिका बारेमा जानकारी दिएका थिए।
युवामाझ जम्दै गायक चन्द
नेपाली लोकसङ्गीतमा निरन्तर लागिरहनुभएका लोकदोहोरी गायक रामचन्द्र चन्दको ‘घाँटी रेट्न लाई’ बोलको लोकदोहोरी गीत सार्वजनिक भएको छ। करिब डेढ सयभन्दा बढी लोकगीतमा आफ्नो आवाज भरिसक्नुभएका गायक चन्द युवामाझ मात्र नभएर वृद्धवृद्धा र बालबालिकामा समेत चर्चित हुनुहुन्छ। नेपाली गीत–सङ्गीत र कला संस्कृतिलाई प्रवद्र्धन गर्ने क्रममा गायक चन्दले दुई दर्जनभन्दा बढी देशमा आफ्नो प्रस्तुति दिइसक्नुभएको छ। ‘घाँटी रेट्न लाई’ बोलको गीत युवकयुवतीबीच देखिने असमझदारीको एउटा पाटा हो, गायक चन्द भन्नुहुन्छ, “म गीत प्रायः आत्मसन्तुष्टिका लागि मात्र गाउँछु। २०६३ सालबाट निरन्तर लोकदोहोरीमा लाग्नुअघि उहाँले सङ्गीतबारे केही आधारभूत कक्षा पनि लिनुभएको थियो।
बहाल कर तिर्न आनाकानी
तानसेन–४, मखनटोलका घरटहराका व्यापारीले तानसेन नगरपालिकालाई लाखौँ रकम कर तिर्न आनाकानी गरेका छन् । मखनटोलमा वर्षौंदेखि व्यापार गरिरहेका २३ जना व्यापारीले अटेर गरेर तानसेन नगरपालिकालाई ४२ लाख रुपियाँ कर तिर्न बाँकी रहेको छ । व्यापारीले २०६६ सालदेखि नै कर नतिरेको नगरपालिकाले जनाएको छ । उनीहरूले २०७९ पुस मसान्तसम्ममा ४१ लाख ९९ हजार रुपियाँभन्दा बढी कर तिर्न बाँकी रहेको नगरपालिकाका सूचना अधिकारी भरत आचार्यले जानकारी दिनुभयो । नगरपालिकाले घरटहराको मासिक पाँच सयदेखि दुई हजार रुपियाँसम्म टङ्की बहाल कर तोकेको छ । कर तिर्नका लागि पटकपटक पत्राचार गरिए पनि व्यापारीले अटेर गरेको आचार्यको भनाइ छ ।
सहकारीमार्फत सुपथ पसल सञ्चालन
खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीले सहकारी संस्थामार्फत सुपथ पसल सञ्चालन गरेको छ । कम्पनीले विश्व खाद्य कार्यक्रमको प्राविधिक सहयोगमा कर्णाली प्रदेशका सुर्खेत, जाजरकोट, दैलेख, रुकुम, रोल्पामा सहकारी संस्थामार्फत सुपथ मूल्य पसल सुरु गरेको हो । कम्पनीले पहिलो चरणमा सुर्खेतको भेरी पशु तथा कृषि उत्पादन प्रशोधन सहकारी संस्थामार्फत खाद्यान्न वितरण सुरु गरेको छ ।
