स्थायित्वले दिने परिणाम
नेपाल जस्तै आर्थिक अवस्थामा रहेका सिङ्गापुर, दक्षिण कोरिया, मलेसिया जस्ता राष्ट्र आज एसियामा धेरै सम्पन्न र प्रशन्न छन् । हामी अहिलेसम्म स्थायित्वका लागि चिन्ता गरिरहेका छौँ । समस्या धेरै छन् र समाधानका उपाय पनि छन् । सिङ्गापुरले धेरै सालसम्म मलाया (मलेसिया) बाट हेपिनु परेको इतिहास छ ।
भ्रष्टाचारको अनन्त चक्र
विश्वमा भ्रष्टाचार अनन्त र सर्वव्यापक छ । यसका कारण र परिणाममाथि व्यापक बहस भइरहेको छ । स्थान र समय अनुसार भ्रष्टाचारको व्याख्या फरक हुँदै आएको छ । भ्रष्टाचारको परिभाषा सहज छैन । सर्वाेच्च अदालतले एक मुद्दामा यसलाई परिभाषित गर्न कठिन छ, भनेको छ । भ्रष्टाचार शब्दलाई परिभाषा गरी निश्चित सीमा रेखाङ्कनभित्र आबद्ध गर्ने कार्य जोखिमपूर्ण छ । यसै भएकाले ‘भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०१७’ मा भ्रष्टाचारको परिभाषा नगरेको महसुस हुन्छ ।
शैक्षिक उन्नतिको अभिभारा
नेपाल सरकार, प्रदेश सरकार वा स्थानीय तहको लगानी वा अनुदानमा सञ्चालित विद्यालय सामुदायिक विद्यालय हुन् । पछिल्लो तथ्याङ्क अनुसार यस्ता विद्यालयको सङ्ख्या २७८९० रहेको छ जुन कुल सञ्चालित विद्यालय सङ्ख्याको ८० प्रतिशत हुन आउँछ । त्यस्तै ३६४९८ प्रारम्भिक बालविकास केन्द्र÷पूर्व प्राथमिक कक्षामध्ये सरकारी अनुदानमा सञ्चालन भएका बालविकास केन्द्र (कक्षा) को सङ्ख्या ३०४५० रहेको छ जुन कुल सङ्ख्याको ८३ प्रतिशत हुन आउँछ । प्रारम्भिक बालविकास÷पूर्व
प्रमाणीकरण हुनु पर्छ नागरिकता विधेयक
संविधान आफैँ सक्रिय हुने चिज होइन, यसलाई उपभोक्ताले सक्रिय गराउने हो । संविधानको हरेक धारामा उपभोक्ता हुन्छन् । ती उपभोक्ता फरक फरकका पनि हुन सक्छन् । कुनै उपभोक्ता नागरिक हुन्छन् भने कुनै उपभोक्ता राज्यका अङ्ग वा सरकार हुन्छन् । राज्यको सर्वोच्च पदाधिकारीका रूपमा राष्ट्रपति रहेका हुन्छन् भने राज्यको महìवपूर्ण अङ्गका रूपमा कार्यपालिका, व्यवस्थापिका, न्यायपालिका साथै संवैधानिक अङ्ग रहेका छन् । यी सबैले इमानपूर्वक निष्पक्ष भएर संवि
समाचारको विश्वसनीयतामा प्रश्न
फागुन ११ गते सोमबार काठमाडौँबाट संयुक्त अरब इमिरेट्सका लागि उडेको फ्लाई दुबई विमानको इन्जिनमा समस्या आएको विषयलाई नेपालका अनलाइन मिडियाले आफूखुसी व्याख्या गरेर समाचार बनाए । कतिपयले विमानमा आगो लागेको, इन्जिन फेल भएको र विमान दुर्घटनासमेत लेख्न भ्याए । ती मिथ्या सूचना डडेलोसरी क्षणभरमा फैलियो । कतिपय मिडियाले ती समाचार अहिले हटाएका छन् । सीमित अनलाइन मिडियाले मात्र नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अधिकारीलाई कोट गरेका थिए ।
भ्रष्टविरुद्ध जनमत
समाज विविधतायुक्त हुन्छ । एउटै प्रकृतिका मानिस सबै हुँदैनन् । सबै मानिसबाट समान व्यवहार, आचरण र चालचलनको अपेक्षा गर्न सकिँदैन र हुँदैन पनि । सदाचारी, भ्रष्टाचारी, क्षमतावान्, क्षमताहीन, समाजसेवी, स्वार्थी आदि सबै खाले मानिस समाजमा भेटिन्छन् । कथनी र करनी एउटै भएका र बोल्ने एउटा गर्ने अर्कै स्वभाव भएका एउटै समाजमा रहेका हुन्छन् । अरूको पीडामा सँगसँगै रुने र अरूको दुःखमा रमाउने दुवै स्वभावका मानिसले समाज बनेको हुन्छ । रामराज्यमा त सीतालाई अन्याय हुन पुगेको थियो भने कलियुगको नेपालमा न्यायै मात्र मिल्छ भन्ने अपेक्षा सायदै कसैले गरेको होला ।
व्यावहारिक र सिपमूलक शिक्षा
मुलुकमा नयाँ शैक्षिक सत्र सुरु भएको छ । विद्यालय भर्ना अभियानदेखि पठनपाठनका नयाँ नयाँ पद्धति घोषणा भएको छ । हरेक वर्ष नयाँ शैक्षिक सत्र सुरु भएपछि विद्यालय शिक्षाको विकासका लागि जनाइने प्रतिबद्धता र प्रचारका लागि सार्वजनिक गरिएका योजना कहीँ कतै कार्यान्वयनमा आएका हुँदैनन् । सामुदायिक विद्यालयमा सरकारी लक्ष्य अनुरूप विद्यार्थी टिकाउने र बढी भर्ना गर्नुपर्ने बाध्यता, निजी विद्यालयलाई पनि बढीभन्दा बढी विद्यार्थी आकर्षित गरी बढी कमाउने आकाङ्क्षा हुन्छ ।
सामुदायिक घरवासको नालीबेली
विगत पाँच दशकभन्दा पहिले गाउँघरमा सरकारी कर्मचारीलगायत मानिस कुनै नयाँ गाउँमा पुग्दा बास बस्न र खाने ठाउँ प्राप्त गर्न निकै ठुलो समस्या थियो । नाता, साथीभाइ वा मित लगाएर भए पनि बासको बन्दोबस्त गर्नु पथ्र्यो । अहिलेको जस्तो रिसोर्ट, होटेल तथा लजलगायत घरवास कार्यव्रmमको प्रचलन थिएन ।
जडीबुटी सदुपयोगबाटै समृद्धि
जडीबुटी तथा सुगन्धित वनस्पति स्रोतको उचित प्रवर्धनबाट मुलुकमा आर्थिक समृद्धि हासिल गर्ने सम्भावना छ । भौगोलिक तथा जैविक हिसाबले निकै विविध मात्र नभई धनी हुँदाहुँदै पनि यहाँका प्राकृतिक स्रोतको समुचित उपयोग हुन नसकी उच्चतम प्रतिफल लिने सम्भावनाबाट निकै पछाडि परेका छौँ । जडीबुटी तथा सु