वैकल्पिक पेसा रोज्दै मुसहर समुदाय
पूर्वी नवलपरासी कावासोतीका माझी, मुसहर र बोटे समुदायका मानिस वैकल्पिक पेसातर्फ उन्मुख हुन् थालेका छन्। सन्तबहादुर माझीले माझी, मुसहर र बोटे समुदायका मानिसमा चेतनाको विकास भएसँगै माछा मारेर मात्र जीवन नचल्ने देखेर अन्य पेसा अँगाल्न थालेको बताउनुभयो। अहिले खेतीपाती, ज्याला मजदुरी, वैदेशिक रोजगारीमा र कतिपय सिकर्मी डकर्मी पेसातर्फ उन्मुख भएका छन्। कावासोती–७ साँढको मुसहर बस्तीका १८ घर मुसहर परिवार माछा मार्न छाडेर आर्थिक उपार्जनका लागि अन्य वैकल्पिक पेसातर्फ लागेको छ। नदीमा माछा मारेर जीविकोपार्जन गर्ने यो समुदायलाई वैकल्पिक पेसातर्फ उन्मुख गराउन सामाजिक संस्थाको उल्लेखनीय भूमिका रहेको छ।
चाडपर्वमै बजार सुनसान
तनहुँको मुख्य व्यापारिक क्षेत्र सदरमुकाम दमौली लगायतका बजार क्षेत्र चाडपर्वको बेला समेत सुनसान देखिन्छ । ठुलो चाड दसैँ, तिहार नजिक आएपनि किनमेल गर्नेको चहलपहल हुन नसकेको व्यापारीहरूले बताएका छन् ।
कर्मचारी अभाव हुँदा अनुसन्धान सुस्त
लामो समयदेखि प्राविधिक कर्मचारीहरू रिक्त हुँदा धनकुटाको राष्ट्रिय सुन्तला जात अनुसन्धान कार्यक्रम प्रभावित भएको छ । अनुसन्धानका लागि आवश्यक कुल ३७ कर्मचारीको दरबन्दीमध्ये हाल ६ जना कर्मचारी मात्र छन् ।
-original-thumb.jpg)
नागरिकको अधिकार खोसिन नदिन सञ्चार माध्यमको भूमिका महत्त्वपूर्ण : प्रमुख सचेतक न्यौपाने
गण्डकी प्रदेश सांसद तथा नेपाली कांग्रेसका प्रमुख सचेतक नन्दुप्रसाद न्यौपानेले नागरिकको अधिकार खोसिन नदिन सञ्चार माध्यमको भूमिका महत्त्वपूर्ण भएको बताउनुभएको छ ।
राष्ट्रपति पौडेल तनहुँ आउनु हुने
राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल असोज ६ गते शनिबार आफ्नो गृह जिल्ला तनहुँ आउनुहुने भएको छ । राष्ट्रपतिले दमौलीमा निर्माण गरिएको जिल्ला सभाहलको समुद्घघाटन गर्नुहुने कार्यक्रम रहेको छ ।
गायनले दर्शकको मन जित्दै सिम्रन
आधुनिक गायनमा छोटो समयमै चर्चाको शिखरमा रहेकी बाग्लुङकी सिम्रन परियार पछिल्लो समय दर्शकको मन जित्न सफल भएकी छिन् । उहाँले तीजको अवसरमा स्याङ्जाको अर्जुन चौपारीमा आयोजित कार्यक्रममा दर्शकलाई नचाउनु भयो ।
बेनीमा दुई सय वर्ष पुरानो बर्खेनाच देखाइयो
म्याग्दी सदरमुकाम बेनीमा दुई सय वर्ष पुरानो बर्खेनाच देखाइएको छ । दुई सय वर्षअघि बेनीमा बस्ती बसेदेखि नै घण्टाकर्ण चर्तुदर्शीदेखि हरितालिका तीजको दिनसम्म एक महिनाको अवधिमा विभिन्न मौलिक नाच देखाइएको हो । बेनीको सङ्गमचोकमा सोमबार साँझ बर्खेनाचको समापन गरिएको हो ।
सामुदायिकमा घटे विद्यार्थी
विद्यार्थीको अभावमा शैक्षिक संस्था समायोजन हुँदै गएका छन्। ११ पालिका रहेको स्याङ्जामा ७१ विद्यालय समायोजन भइसकेका छन्। तथापि शिक्षकको दरबन्दी र सङ्ख्या घटेको छैन। समायोजन भएका विद्यालय प्रयोगविहीन भएका छन्। खाली रहेका विद्यालयको अन्य प्रयोजन र संरक्षण हुन सकेको छैन। एक दशकको अन्तरालमा विद्यार्थीको सङ्ख्या निकै घटेको छ। गाउँ गाउँमा खुलेका सामुदायिक विद्यालय अस्तव्यस्त अवस्थामा चलिरहेका छन्। विद्यार्थी सङ्ख्या बढाएरै भए पनि विद्यालय जोगाउन स्वयं शिक्षक नै लागिपरेका छन्। उनीहरूको ध्यान गुणस्तरीय शिक्षा प्रदान गर्नमा छैन, छ त केबल गाउँको विद्यालय जोगाउन र आफ्नो जागिर घरपायक नै रहिरहोस् भन्नेमा मात्रै जोड छ। विद्यालयमा विद्यार्थीको सङ्ख्या बढाउन गुणस्तरीय र आधुनिक शिक्षामा जोड दिनु अपरिहार्य रहेको छ तर सरोकारवालाको यसतर्फ ध्यान नै गएको छैन । पछिल्लो समय केही पालिकाले राहत तथा अस्थायी शिक्षकलाई अन्यत्र जिल्लामा पठाउने प्रयास गरिरहेको भए पनि राजनीतिक दबाबकै कारण यसले सार्थकता पाउन सकेको छैन।
सिम्रन स्याङ्जामा भाइरल
आधुनिक गायनमा छोटो समयमै चर्चाको शिखरमा रहेकी बागलुङकी सिम्रन परियारले स्याङ्जाको अर्जुनचौपारीमा दर्शकको मन जित्नुभएको छ । महिलाको महान् चाड हरितालिका तिजका अवसरमा दलित उत्थान केन्द्र, अर्जुनचौपारीद्वारा सोमबार आयोजित रामाइलो तिज मेलामा उहाँ आफ्नो प्रस्तुतिले दर्शकमाझ भाइरल हुनुभएको हो ।
-original-thumb.jpg)
अर्जुन चौपारीमा फ्युज सेवा कार्यालय
अर्जुन चौपारी गाउँपालिकाका स्थानीय बासिन्दाले विद्युत प्राधिकरणका स्याङ्जाबाट पाउने सबै सेवा अब पालिकाबाटै पाउने भएको छ । नेपाल विद्युत प्राधिकरण स्याङ्जाले अर्जुन चौपारी-१ मा फ्युज सेवा कार्यालय राखेसँगै सबै सेवा यतैबाटै पाउने भएको हो ।
मुस्ताङमा आजदेखि स्याउ टिप्न सुरु
हिमालपारिकाे जिल्ला भनेर चिनिने मुस्ताङमा आजदेखि स्याउ टिप्न सुरु गरिएको छ । मुस्ताङको मार्फा, टुकुचे, कागबेनी, मुक्तिनाथ, झोङ, छुसाङ, चैले लगायतका ठाउँका स्याउ बगैँचामा लटरम्मै स्याउ फलेका छन् । स्याउको राजधानीसमेत भनिने मार्फा र टुकुचेका बगैंचा स्याउले राताम्य भएका छन् ।
‘कार्यान्वयन हुने योजना समेटिने’
गण्डकी प्रदेश सरकारले चालु वर्षका लागि दोस्रो पञ्चवर्षीय योजना निर्माण गर्दै छ। प्रदेश नीति तथा योजना आयोगले उक्त योजना निर्माणका लागि तयार गरेको अवधारणपत्र पारित गरिएको छ। प्रदेश मुख्यमन्त्री तथा आयोगका अध्यक्ष सुरेन्द्रराज पाण्डेको अध्यक्षतामा बसेको बैठकले अवधारणापत्र पारित गर्ने निर्णय गरेको हो। बढ्दो बसाइँसराइ रोक्ने, उत्पादन र उत्पादकत्व वृद्धि, रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्ने गरी दोस्रो पञ्चवर्षीय योजना बनाउन सुझाव दिएको छ। मुख्यमन्त्री पाण्डेले अब कार्यान्वयन हुने खालका योजना मात्रै दोस्रो पञ्चवर्षीय योजनामा समेट्नुपर्नेमा जोड दिनुभएको हो। गर्नै नसकिने महत्वाकाङ्क्षी योजनाहरू राख्नकै लागि मात्रै उल्लेख नगर्न सुझाव दिनुभयो।
चाडबाडको मुखमा व्यापार शून्य
हिन्दु नारीहरूको महान् चाड हरितालिका तिजका अवसरमा यति बेला बजारमा तिजको चहलपहल बढेको छ। केही दिन अगाडिदेखि नै तिज मनाउने प्रचलन सुरु भएसँगै किनमेल गर्नेको पनि भिड देखिन्छ। महिलाको विशेष चाड तिज पर्वका लागि विभिन्न पसलमा रातो सारी, कुर्ता र चुरापोते तथा गहना सजाइएका छन्। फेसनअनुसारको पहिरन तथा गरगहना लगाउने सोखका कारण पसलहरूमा भिडभाड बढेको छ। यद्यपि व्यापारीहरू भने पहिलेको तुलनामा व्यापार नभएको गुनासो गर्छन्। पैसाको अभावका कारण ग्राहकले किनमेल कम गरेको उनीहरूको भनाइ छ। कावासोती–८ मा रहेको धर्म वस्त्रालयमा सञ्चालक धर्म काफ्ले तिजमा व्यापार हुने आशा भए पनि निराशाजनक भएको बताउनुहुन्छ।
तनहुँमा फैलियो डेंगु रोग
पछिल्लो समय तनहुँमा डेंगुको प्रकोप बढेको छ । डेंगुको प्रकोप बढ्न थालेपछि सरकारी तथा निजी अस्पताल र स्वास्थ्य संस्थाहरूमा बिरामीको चाप बढेको हो । साढे दुई महिनाकै अवधिमा जिल्लामा झण्डै एक हजार जनामा यसको सङ्क्रमण देखिएको छ ।
जनयुद्धले महिला हक र अधिकार स्थापित गर्यो : मन्त्री सिंखडा
गण्डकी प्रदेशकी सामाजिक विकास तथा स्वास्थ्य मन्त्री सुशीला सिंखडाले जनयुद्धले नेपाली महिलाहरुको हक र अधिकारलाई स्थापित गरेको बताउनुभएको छ ।
राष्ट्रिय फुटसल असोजमा
पोखरामा दोस्रो राष्ट्रिय फुटसल प्रतियोगिता असोजमा हुने भएको छ । राजन एन्ड द ब्रदर्शको आयोजनामा असोज २७ देखि ३० गतेसम्म पोखरा रंगशालास्थित कभर्ड हलमा फुटसल हुन लागेको हो ।
-original-thumb.jpg)
पिसजोन इन्टिग्रेटेड एकेडेमी एलाई उपाधि
वालिङमा आयोजित अन्तर विद्यालय बुद्धिचालको उपाधि पिसजोन इन्टिग्रेटेड एकेडेमी एले हात पारेको छ ।
गल्याङ बजारको फोहोर व्यवस्थापन चुनौती बन्दै
स्याङ्जाको गल्याङ नगरपालिले बजार क्षेत्रको फोहोर लामो समयदेखि वडा नं ११ को छरछरेमा व्यवस्थापन गर्दै आएको थियो । गएको जेठ २७ गते नगरपालिकाले सङ्कलन गरेको फोहोरमा अज्ञात समूहले आगो लगाएको वातावरणीय संरक्षण मञ्चका सदस्य निर्मल भट्टराईले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार आगो १५ दिनपछि मात्र नियन्त्रणमा आएको थियो ।
मुस्ताङ गल्फ प्रतियोगिता : तामाङलाई उपाधि
दोस्रो मुस्ताङ गल्फ प्रतियोगिताको उपाधि काठमाडौंका एमेच्योर गल्फर श्याम तामाङले जित्नुभएको छ ।
छोसेरमा ‘एक घर एक धारा’ योजना सम्पन्न
मुस्ताङको लोमान्थाङ गाउँपालिकाको वडा नं १ र २ मा पर्ने छोसेरमा ‘एक घर एक धारा’सहितको खानेपानी योजना सम्पन्न भएको छ । चीनको सिमानामा रहेको कोरला नाका नजिकै रहेको छोसेर मुस्ताङको अन्तिम मानव बस्ती हो ।
गरिँदै पानीको गुणस्तर मापन
नवलपुरको कावासोतीमा अवस्थित कावासोती खानेपानी तथा सरसफाइ उपभोक्ता संस्थामा पानीको गुणस्तर कम्प्युटरबाटै मापन गर्न सकिने भएको छ । खानेपानी पाइपमा ‘सुपरभाइजरी कन्ट्रोल डाटा एक्युजन (स्काडा)’ प्रणाली जडान गरेर कम्प्युटरबाटै गुणस्तर मापन गर्न मिल्ने बनाउन लागिएको हो ।
तालको खोजीमा स्थानीय तह
मनाङ जिल्लामा आन्तरिक आम्दानीको स्रोत बढाउने उद्देश्यले चार स्थानीय तहले जिल्लाभित्र रहेका हिमतालको खोजी गर्ने योजना बनाएका छन्। धेरै पर्यटक भित्र्याउन स्थानीय तहले विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएका छन्। यसै सन्दर्भमा चामेस्थित चामे गाउँपालिका–४, लमजुङ हिमालको फेदीमा सिङ्गरखर्क नजिकै काजिनसरा ताल भेटिएको थियो। ताल भेटिएपछि २०७६ असोज १० देखि १४ गतेसम्म चामे गाउँपालिकाले काजिनसरा तालको प्रचारप्रसारका लागि कार्यक्रम गरेको थियो। तालको प्रवर्धन गर्न चामे गाउँपालिकाको नेतृत्वमा जिल्ला प्रशासन कार्यालय, सुरक्षा निकाय, नेपाल पत्रकार महासङ्घ मनाङ तथा स्थानीयवासीको संलग्नतामा ताल नजिक कार्यक्रम गरिएको थियो। गुगलको जिपिएस (ग्लोबल पोजिसनिङ सिस्टम) का अनुसार समुद्री सतहबाट पाँच हजार सात मिटर उचाइमा काजिनसरा ताल रहेको छ । चामेबाट लमजुङ हिमालको बेस क्याम्प हुँदै करिब पाँच घण्टामा यस तालमा पुग्न सकिन्छ ।
तनहुँ जलविद्युत् आयोजना : प्रसारण लाइन निर्माणमा ढिलाइ
तनहुँमा निर्माणाधीन एक सय ४० मेगावाट क्षमताको तनहुँ जलविद्युत् आयोजनाको प्रसारण लाइन निर्माण नीतिगत समस्याका कारण ढिलाइ भएको छ ।
बटुवा डराउने टुनिबोटमा अस्पताल
कुनै समय स्याङ्जाको मालुङ्गा टुनिबोटलाई कुष्ठरोगी बस्ने ठाउँ भनेर चिनिन्थ्यो । गल्याङ नगरपालिका–१ मा पर्ने मालुङ्गा गए कुष्ठरोग सर्छ भनेर बाटो हिँड्नसमेत बटुवा डराउँथे । टुनिबोट बाइसे चौबिसे राज्यका बेलामा नुवाकोटका राजाले पाल्पा आक्रमणका लागि १९५२ बाट हातहतियार राख्न प्रयोग गरिएको ठाउँसमेत हो । हातहतियार राख्न प्रयोग गरेको १२० मिटर लामो इँटा र माटोले बनाएको दरबारलाई श्री ३ महाराज खड्गशमशेरले १९९७ सालमा नेपालभरका ४२२ कुष्ठरोगीलाई उपचार गर्न यही ठाउँको प्रयोग गर्नुभएको थियो । लामो समय कुष्ठरोगी बस्ने स्थान मालुङ्गा टुनिबोट अहिले अस्पतालमा रूपान्तरण भएको छ । यहाँ बिरामीले प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रबाट सेवा पाउने गर्छन् । अहिले सरकारले सर्वसाधारणका लागि सुविधा सम्पन्न १५ बेडको स्वास्थ्य
पोखरामा ‘अन्तर’को चर्चा
पोखरामा शनिबार र्यान्डम रिडर्स सोसाइटीले आफ्नो शतक शृङ्खलामा रमेश सायनको उपन्यास ‘अन्तर’ को चर्चा गरेको हो।
