अनुशासन
भाइबहिनीहरू, अनुशासनले हामीलाई चल्न सिकाउँछ । कुनै कुरा राम्रो र व्यवस्थित ढङ्गले चल्न नियम चाहिन्छ । आफूले नै आफूलाई बाँध्नु र अरूमा मन, वचन र कर्मले सकारात्मक प्रभाव पार्ने कार्य अनुशासन हो । अनुशासन हाम्रो जीवन पद्धतिसँग गाँसिएर आउँछ । त्यसैले पनि जीवनमा अनुशासनको विशेष महत्व हुन्छ । अनुशासनबिनाको जीवनको के अर्थ हुन्छ र ? साना ठुला सबैले अनुशासनको पालना गर्नु पर्छ । अनुशासनमा बस्नु हामी सबैको कर्तव्य हो । अनुशासनमा नबस्दा हामी पशु समान हुन्छौँ । मानव जीवनमा अनुशासनको महत्व बयान गरेर साध्यै छैन ।
दाइजो प्रथा यसरी रोक्न सकिन्छ
आजको एक्काइसौँ शताब्दीको युगमा पनि हाम्रो देशका महिला दाइजो, बोक्सी, छाउपडी, झुमा, बहुपत्नीलगायतका सामाजिक कुप्रथा तथा परम्पराको सिकार बनिरहेका छन् । धेरै नेपाली महिला विभिन्न खाले घरेलु हिंसा, यौनजन्य हिंसा जस्ता शारीरिक तथा मानसिक हिंसाबाट पीडित छन् । यसले नेपाली महिलालाई सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउने आधारभूत मानव अधिकारबाट वञ्चित गरिरहेको छ । हाम्रो देशमा महिलामाथि हुने हिंसामा मुख्यतया घरेलु हिंसा, बलात्कारलगायतका यौनजन्य हिंसाका साथै दाइजो नल्याएको निहुँमा हुने गरेका जघन्य हिंसा रहेका छन् ।
अध्याय र बैभवीको अब्बल यात्रा
भाइबहिनीहरू हामीले जेठ अङ्कको मुनाको आवरणमा अध्याय भण्डारी र सानी नानी विभूति श्रेष्ठलाई देख्न सक्छौँ । अध्याय काठमाडौँको डियर वाक स्कुल सिफलमा कक्षा ९ मा पढ्छन् भने विभूति महामञ्जुश्री स्कुलमा कक्षा ५ मा पढ्छिन् । अध्ययनसँगै उनीहरू दुवै जना क्षमतावान् र हरेक कुरामा अब्बल छन् ।
स्वयम्भूका दुईवटा आँखा
मैले रेडियो र युटुवमा “स्वयम्भूका दुईटा आँखाले न्याय अन्याय छुट्याई हेर्छ” भन्ने गीत सुनेकी थिएँ । स्वयम्भूबाट काठमाडौँ उपत्यका पूरै देखिन्छ भन्ने पनि सुनेकी थिएँ । स्वयम्भूका तस्बिर र भिडियो हेरेकी थिएँ तर त्यहाँ जान पाएकी थिइनँ । त्यसैले मैले मेरो बाबालाई स्वयम्भू घुम्नका लागि भनेँ । मेरो बाबाले मलाई गत वर्ष २०७९ असार ४ गते शनिबारका दिन स्वयम्भू घुम्न लैजानुभयो । चोभारबाट बल्खु, कालीमाटी–ताहाचल–छाउनी हुँदै स्वयम्भू गयौँ । स्वयम्भू स्तूपा तल छाउनीबाटै देखिने रहेछ । स्तूपामा हामी पश्चिम उत्तर तिरको ढुङ्गे सिँढीको बाटो हुँदै पुग्यौँ । बाटोबाटोमा व्यापारीहरूले पर्यटकलाई बेच्ने सामान राखेका थिए । त्यहाँ बाँदरहरू पनि निकै धेरै थिए । बाँदरहरू नजिक आउँदा म डराएँ ।
नयाँ वर्ष पर्वको उत्साह (कथा)
वैशाख १ गते नेपालीहरूको नयाँ वर्ष हो । नयाँ वर्षमा शुभकामना दिने चलन छ । म पनि मेरो साथीभाइ, आफन्त, इष्टमित्रलाई नयाँ वर्षको शुभकामना दिन्छु । वार्षिक परीक्षा सकिएर छुट्टीको समय हुन्छ । छुट्टीको समयमा म नयाँ वर्ष मनाउन गाउँ जान्छु । थारू समुदायले नयाँ वर्ष सिरुवा पर्वका रूपमा धूमधामका साथ मनाउँछन् । सिरुवा पर्व वर्षको सु
‘म विद्यार्थी’
भाइबहिनीहरू, हामी विद्यार्थी, सिक्ने, खेल्ने, रमाउने बेला । र हामी आजका विद्यार्थी कस्ता छौँ, के बन्ने, कस्तो बन्ने र त्यसका लागि के के सिक्ने त ? यो हाम्रा लागि जान्नैपर्ने विषय हो । यससँगै परिवार, समाजभित्र रहेका र हामीले जान्नैपर्ने मध्ये कला–संस्कृति, अनुशासन र कर्तव्य पनि हो । कक्षामा शिक्षकले सहजीकरण गरिरहँदा सिकाइमा ध्यान दिनुपर्दछ । शिक्षकको सहयोगमा सिर्जनशील बन्नुपर्दछ । प्रत्येक दिन उपलब्धिमूलक गृह तथा कक्षा कार्यहरू मात्र गर्नुपर्दछ । परी
गुरुपूर्णिमाको महत्व
भाइबहिनीहरू, गुरु भनेको ज्ञानको अखण्ड ज्योति हो । यस गुरुपूर्णिमाको महत्व र महिमासँगै आफूलाई जन्म दिने मातापिता पनि पहिलो गुरु हो । त्यसर्थ पौराणिक ग्रन्थमा पनि ब्रह्मा, विष्णु र महेश्वरलाई गुरुको स्वरूप मानिएको उल्लेख भएको छ । जसले विद्या, विनय र शिष्टता सिकाइरहेको हुन्छ भने त्यसलाई नै आदर्श जीवनको मूल्य दायित्व बहन गर्न सक्ने असल गुरु मानिन्छ । असल गुरुको चेला नै शिक्षित र कल्याणकारी व्यक्तित्व बन्न सक्छ । त्यसकारण भाइबहिनीहरू गुरुपूर्णिमाको महत्वला
बाघ यस कारण हुन्छ नरभक्षी
साथीहरू, हामी पढ्न सुरु गर्दा – क, ख तथा ए, बी, सी, डी भनेर सिक्न थाल्छौँ । सिक्दा ‘ए फर एप्पल भनेजस्तै हामीले टी फर टाइगर’ भनेर पढेको सायदै बिर्सन्छौ होला । हो त्यै टाइगर अर्थात् बाघका बारेमा आज जानौँ न त है । बाघको वैज्ञानिक नाम ‘प्यानथेरा टिग्रिस’ भनिन्छ । बाघ आफैँमा हिंस्रक जनावर हो । यो जङ्गलमा बस्छ । नेपालमा पाइने बाघ पाटे बाघ हो । यो टाटे पाङ्ग्रे रङमै हुन्छ । प्रकृतिक रूपमा बाघ लजालु स्वभावको हुन्छ । यसले सितिमिति मान्छेलाई आक्रमण गर्दैन । यदि मान्छेलाई आक्रमण गरेर खान थालेपछि यो नरभक्षी हुन्छ । नरभक्षी बाघले फेरि फेरि मान्छे नै सिकार गर्न खोज्छ । बाघ एकआपसमा जुधेर घाइते भयो भने, बूढो भएर
‘...अनि, निजी स्कुल रित्तै बने’
किशोर उमेरमै रहनुभएकी सदीक्षा केसीले स्कुल जीवनमै आफ्नो कापी कलम किन्ने पैसाको आफँै जोहो गर्नुभएको छ । आफैँ पढ्ने विद्यालयमा सञ्चालित प्रयोगात्मक कक्षामा उत्पादन भएका तरकारीहरू बिक्री गरेर उहाँले पढ्न लेख्नका लागि कापी कलमको जोहो गर्नुभएको हो । “कापी कलम किन्ने पैसा त तरकारी बिक्री गरेर पनि आउने गरेको छ,” कक्षा १२ की छात्रा केसी भन्नुहुन्छ, “कृषि सङ्काय अध्ययन गर्ने हामीले विद्यालयमै प्रयोगात्मक कक्षामा कृषि बाली लगाउने गरिएको छ ।”