प्राचीन रेशम मार्ग
रेशम मार्ग (सिल्क रोड) को इतिहास प्राचीन चीनसँग जोडिएको छ । रेशम मार्गले चीनलाई युरोपसँग जोडेर व्यापारिक, सांस्कृतिक र सामाजिक आदानप्रदानमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो । रेशम मार्ग, चीन र युरोपबीचको व्यापारिक मार्ग त थियो नै साथसाथै यसले एसिया, अफ्रिका र युरोपका विभिन्न सभ्यतालाई एकापसमा जोड्ने पुलको काम पनि ग¥यो । १५ सय वर्षभन्दा बढी समयसम्म, रेशम मार्गको नामले चिनिने मार्गहरूको सञ्जालले विभिन्न संस्कृतिबीच वस्तु र विचारको आदानप्रदानमा योगदान पु¥याएको थियो ।
जब अपहरित विमान नै दुर्घटना भयो
सन् १९९६ मा इथियोपियन एयरलाइन्सको फ्लाइट–९६१ ले उडान भरेको २० मिनेट के भएको थियो तीन जना इथियोपियालीले आफ्नो कब्जामा लिएका थिए । ती मानिसले जबरजस्ती ककपिटमा घुसेर पाइलटलाई नियन्त्रणमा लिए र विमान अपहरण गरे । उनीहरूले ककपिटबाट एउटा सानो बन्चरो र आगो निभाउने यन्त्र लिएर सबैलाई धम्क्याउँदै विमान नियन्त्रणमा लिएका थिए । हाइस्कुल उत्तीर्ण गरेका दुई जना र एक जना नर्सका रूपमा पछि उनीहरूको पहिचान खुल्यो । ती सबै बेरोजगार थिए । उनीहरूले अपहरित विमानलाई अस्ट्रेलिया लैजान पाइलटलाई दबाब दिए । अस्ट्रेलिया पुगेर उनीहरू शर
विचित्रका आँखा
वरपरको संसारसँग अन्तक्र्रिया गर्ने मुख्य अङ्ग हो आँखा । हाम्रो ज्ञानको ८० प्रतिशतभन्दा बढी भाग आँखा वा यसको दृश्य प्रभावबाट प्राप्त हुन्छ । लगभग ९५ प्रतिशत जनावरमा आँखा हुन्छ । यहाँसम्म कि एउटा हलिउडमा एउटा चलचित्रको नाम नै ‘हिल्स ह्याभ आइज’ (पहाडको आँखा हुन्छ) राखिएको छ । शाब्दिक रूपमा भन्नुपर्दा अङ्कुरित आलुको पनि आँखा हुन्छ । यहाँ केही विचित्रका आँखाका बारेमा चर्चा गर्न खोजिएको छ ।
अभिशाप बनेको आविष्कार
पत्रकारको बाक्लो उपस्थितिमाझ आविष्कारक थोमस मिजले जुनियरले सिसा (लिड) मिसाइएको वस्तु आफ्नो हत्केलामा हाले र करिब एक मिनेट जति त्यसबाट निस्केको धुवाँ सुँघे । निर्भीक थोमसले भने, “बिनाकुनै स्वास्थ्य समस्या म यस्तो हरेक दिन यसो गर्न सक्छु ।” त्यसको केही समयमै थोमसलाई चिकित्सा उपचार आवश्यक पर्यो तर उनको कृत्यले स्वयम्को भलाई भन्दा पनि गम्भीर असर पर्ने भयो । सन् १९२४ मा जनरल मोटर्सका ‘केमिकल इन्जिनियर’ थोमसले आफ्नो हालसालैको आकर्षक खोज– सिसा मिश्रित यौगिक
लोकसंस्कृतिका धनी धिमाल
पूर्वी नेपालका झापा, मोरङ र सुनसरी जिल्लामा बसोबास गर्ने धिमाल जातिको आफ्नै भाषा र मौलिक जीवनशैली छ । यो जातिको खानपान, वेशभूषामा मौलिकपना देखिन्छ । प्रकृतिमा निर्भर रहिआएको यो जाति प्राकृतिक धर्ममा आस्था राख्दछ । भाषा, वेशभूषा, संस्कृति, रहनसहन र विशिष्ट सांस्कृतिक पहिचान बोक्ने सीमान्तकृत जाति हो यो । माईखोला पूर्व बसोबास गर्ने धिमाललाई पूर्वी धिमाल र माईखोला पश्चिम बसोबास गर्दै आएका धिमाललाई पश्चिमी धिमाल भनेर चिनिन्छ । पूर्वमा बसोबास गर्ने धिमालमा राजवंशी प्रभाव पाइन्छ । धिमाल जातिको परम्परागत घर माटो, काठ, ढुङ्गाद्वारा निर्मित हुन्छ । उनीहरू भुइँतलामा संयुक्त परिवारमा ब
खुट्टामै जोडियो हत्केला !
चिनियाँ फ्याक्ट्रीमा काम गर्ने श्रमिक सी वेको हत्केलालाई सन् २०१३ मा विशिष्ट चिकित्सा पद्धतिद्वारा जीवित राखिएको थियो । चिकित्सकले उनको हत्केलालाई उनको बायाँ गोलीगाँठोमा जोडिदिए र त्यसमा खुट्टामा हुने रक्तसञ्चार प्रणालीद्वारा रक्तप्रवाह गरे । यति गर्दा हत्केला जीवित रह्यो र तातो पनि भयो तर स्नायु प्रणाली नजोडिएका कारण बोधो भयो । कलमी गरिएको हत्केलामा रक्तसञ्चार मात्र थियो । सी वेका अनुसार खुट्टामा कुनै परिवर्तन भएको यिनलाई महसुस भएन तर अलि गह्रौँचाहिँ लाग्यो ।
ह्वेलले ओकलेका पेकर्ड
जोजाया मेयो समुद्रको सतह हेरिरहेका थिए । आफ्नो साथीले माछा मार्न पानीभित्र प्रयोग गर्ने उपकरणबाट निस्केको ग्यासका कारण उत्पन्न पानीको बुलबुल उनले देखे । त्यस दिन बिहान केप कोडको तटनजिक करिब ४५ किलो लोबस्टर माछा समातिसकेका माइकल पेकर्डले दोस्रो पटक डुब्की लगाएका थिए । तर एक्कासि बुलबुल देखिन छाड्यो । त्यसपछि समुद्रबाट विस्फोटक आवाज निकाल्दै पानी आकाशमा फैलियो । मेयोलाई आफूले देखिरहेको घटनामा विश्वास भइरहेको थिएन । के भइरहेको छ उनले
हास्यव्यङ्ग्यको पर्व गाईजात्रा
हँसाउने र व्यङ्ग्य गर्ने ‘पर्व’ गाईजात्रा । कार्टुनको पनि यही धर्म भएकाले दुवै एकअर्काका परिपूरक हुन् । यसका अतिरिक्त प्रहसन र व्यङ्ग्य साहित्यले पनि गाईजात्रालाई रोमाञ्चक र स्मरणीय बनाउँछन् । गाईजात्राको अवसरमा हास्य र प्रहसनको एक सटिक माध्यम बन्ने गरेको छ कार्टुन प्रस्तुति । एउटा कार्टुनले कैयौँ चोटिला शब्द बयान गर्न सक्ने भएर पनि होला गाईजात्राको अवसरमा यो जोडिएको । गाईजात्रामा हास्यकृति र प्रहसन कहिलेदेखि अभिन्न अङ्ग बन्न पुगे, यो बेग्लै अनुस
२०८१ साल भदौ महिनाको राशिफल
मेष : पठनपाठनका साथै बौद्धिक क्रियाकलापमा अभिरुचि बढेर जाला । मानसिक प्रसन्नताका साथै शारीरिक आरोग्य अनुकूल रहने छ । भेटघाट, रमाइलो भ्रमणका साथै मनोञ्जनका अवसरसमेत मिल्ने छन् । आर्थिक पक्षका कार्यमा सफलता प्राप्त होला । दम्पतीमा सामान्य असमझदारी बढेर जान सक्ने सम्भावना रहेको छ । महिनाको उत्तरार्धमा काममा सफलता, विवादमा विजय तथा प्रतिस्पर्धामा सफलता प्राप्त हुने छ । धार्मिक एवं सामाजिक कार्यमा अभिरुचि लाग्ने छ । घरपरिवारमा धार्मिक कार्यको आयोजना होला ।
विश्वको सबैभन्दा वृद्ध व्यक्ति ब्रान्यासको निधन
विश्वको सबैभन्दा वृद्ध व्यक्ति स्पेनकी मारिया ब्रान्यास मोरेराको मङ्गलबार ११७ वर्षको उमेरमा निधन भएको उहाँको परिवारले जनाएको छ ।
सुजाता र चतुरे
सुजाता एक वर्षपछि घर फर्किन् । चतुरेलाई चौतारोमा बसेर बाटो हेरिरहेको देखिन् । सुजाताले उसलाई चार/पाँच वर्षअघि स्कुलबाट फर्र्किंदा बाटोमा एक्लै भेटेर घरमा ल्याएकी थिइन् । चतुरे नामले बोलाउन थालिन् । अनि ऊ चतुरे भयो । त्यतिबेला ऊ दुई महिना जतिको हुँदो हो । निकै दुब्लो र ख्याउटे थियो । टोलका कति मानिस सुजा
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज
चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज नेपालको पहिलो निकुञ्ज हो । वन्यजन्तुको सुरक्षाका लागि तोकिएको स्थललाई निकुञ्ज भनिन्छ । यो निकुञ्ज २०३० सालमा घोषणा भएको हो । यसको क्षेत्रफल ९५२.६३ वर्ग किलोमिटर रहेको छ । यो निकुञ्ज सन् १९८४ देखि विश्वसम्पदा सूचीमा सूचीकृत छ । बागमती प्रदेशको चितवन, मकवानपुर, पर्सा र नवलपरासीका भूभाग यस निकुञ्जले ओगटेको छ । यो निकुञ्ज राप्ती, नारायणी, रियु जस्ता ठुला नदीले घेरिएको छ । बर्सेनि हजारौँ पर्यटकले यस राष्ट्रिय निकुञ्जको भ्रमण गर्ने गरेका छन् । निकुञ्जको करिब ७० प्रतिशत वन क्षेत्र सालको जङ्गलले ढाकेको छ । यहाँ विश्वमै दुर्लभ मानिएको एकसिङे गैँडा पाइन्छ ।
विश्व आदिवासी दिवस
दिवस भनेको दिउँसोको समय वा दिन हो । मानव समुदायमा अनेकन घटना हुन्छन् । विशेष घटनाको सम्झना गर्न तोकिएको विशेष दिनलाई दिवस भन्ने गर्छौं । त्यस्ता दिवसलाई विभिन्न देशका समुदायले सम्झिने गर्दछन् । देशभित्र मात्र मनाइनेलाई राष्ट्रिय दिवस भनिन्छ भने संसारभरि मनाइनेलाई विश्व वा अन्तर्राष्ट्रिय दिवस भनिन्छ । राष्ट्रिय शिक्षा दिवस, राष्ट्रिय योग दिवस, राष्ट्रिय बालबालिका दिवस आदि नेपालभित्र मात्र मनाइन्छ भने अन्तर्राष्ट्रिय साक्षरता दिवस, अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस, विश्व पृथ्वी दिवस आदि विश्वभ
अद्भुत जीव डल्फिन
भाइबहिनीहरूले पक्कै पनि डल्फिनको नाम सुन्नु भएकै छ होला । डल्फिन पानीमा पाइने अद्भुत जीव हो । स्वभाव र बुद्धिमत्ताका लागि डल्फिन परिचित छ । उच्च बौद्धिक क्षमताका कारण मानिससँग यसको विशेष सम्बन्ध छ । प्राचीन ग्रिसमा डल्फिनलाई शुभसङ्केतका रूपमा लिइन्थ्यो र समुद्री देवता पोसाइडनसँग जोडेर हेरिन्थ्यो । नेपाल–भारतमा पनि डल्फिनलाई धार्मिक–सांस्कृतिक कोणबाट हेरिन्छ । डल्फिन मानिसपछिको दोस्रो चेतनशील प्राणी हो । पानीमा बस्ने डल्फिन माछा जस्तै देखिए पनि स्तनधारी प्राणी हो । डल्फिनले आफ्नो बच्चालाई दुध खुवाउँछ । डल्फिनको रगत न्यानो हुन्छ । डल्फिन समुद्री स्तनधारी ‘ओर्डर सिटासिया’ समूहमा पर्दछ, जु
शीर्षक के हो
अफिसबाट थाकेर आएका भीमबहादुरले सुनितालाई भने, “पैसा जोगाउनै सकिएन । तलबले धान्न गाह्रो पो भयो त । भोलि एक दिन कत्ति पनि पैसा खर्च गर्दिन है । मसँग नमाग्नू ।” श्रीमान्ले भनेको कुरा सुनेपछि सुनिता छक्क परिन् । आँपको मौसम छ । छोराछोरी आँप भनेपछि हुरुक्कै हुन्छन् । आँप किन्न त रकम चाहियो । भीमबहादुरको कुरा सुनेर सुनिता झ
खेलकुदको विश्व मेला
ओलम्पिकलाई विश्व खेलकुदको सबभन्दा ठूलो मेला मानिन्छ । ओलम्पिक खेलमा विश्वका सबै देशले भाग लिन्छन् । विश्वमा खेलिने प्रायः सबै लोकप्रिय खेल ओलम्पिकमा खेलिन्छन् । ओलम्पिकमा विश्वका सबै देशका उत्कृष्ट खेलाडीको एकै ठाउँमा जमघट हुन्छ । त्यसैले ओलम्पिक खेल्ने सपना हरेक खेलाडीले साँचेको हुन्छ तर पदक जित्ने सौभाग्य कमैलाई मात्र मिल्छ । ओलम्पिक प्राचीनकालमै सुरु भएको हो । ग्रिसमा ओलम्पिक खेलिन्थ्यो । ओलम्पिया पर्वतमा प्रतियोगिता हुन्थ्यो । यसैले यो प्रतियोगिताको नामकरण पनि ओलम्पिक भयो । प्राचीन ओलम्पिकको सुरुवात इसापूर्व ७७६ मा भएको मानिन्छ ।
बालबालिकामा मेरुदण्ड बाङ्गो हुने समस्या
प्रत्येक वर्षको जून महिनालाई ‘स्कोलियोसिस’ जनचेतना महिनाका रूपमा मनाउने गरिएको छ । मेरुदण्ड बाङ्गो हुने समस्यालाई ‘स्कोलियोसिस’ भनिन्छ । मानिसको शरीरलाई मेरुदण्डले अड्याउँछ । शरीरको पछाडि गर्धनदेखि कम्मरमुनिसम्म पुगेको ठाडो हाड नै मेरुदण्ड हो । स्कोलियोसिस अर्थात् मेरुदण्ड बाङ्गो हुने समस्या धेरै कारणले हुने गर्दछ । यस्तो समस्या धेरै जसो साना बालबालिकामा देखिन्छ । यो जन्मिँदादेखि नै भएको हुन सक्छ । धेरै जसो १० वर्ष उमेर ना
सिनेमाको इतिहास
नेपालमा धेरै भाषा बोलिन्छ । भाषा संरक्षणका दृष्टिकोणले पनि विभिन्न भाषामा सिनेमा निर्माण गर्ने गरिन्छ । नेपालमा नेपाली, नेवारी, तामाङ, गुरुङ, मगर, मैथिली, भोजपुरीलगायत थुप्रै मातृभाषामा सिनेमा बनेका छन् । सन् १८९५ डिसेम्बर २८ तारिखमा विश्वमा पहिलो सिनेमा सार्वजनिक गरिएको थियो । फ्रान्सका अगस्ट लुमियर र लुई लुमियर दाजुभाइले आफैँले निर्माण गरेको प्रोजेक्टरको सहायताले सिनेमा देखाएका थिए तर ती सिनेमामा अहिले जस्तो कुनै कथा, पटकथा र संवाद थिएनन्, मात्र दृश्य थियो । सन् १९२७ मा सिनेमामा पहिलो पटक आवाजको प्रयोग गरियो । सन् १९२७ मा अमेरिकामा
सिनेमाको सुटिङ यसरी गरिन्छ
भाइबहिनीहरू, चलचित्र (सिनेमा) हेर्न मजा हुन्छ है ? सिनेमा तयार गर्दा कति मेहनत पर्छ भन्ने कमैलाई थाहा हुन सक्छ । चलचित्र बनाउन निर्माता, निर्देशक, कलाकार र प्राविधिकको भूमिका हुन्छ । निर्देशकले चलचित्र निर्माण गर्न राम्रो कथा छान्छन् । कथामा लगानी गर्न सक्ने निर्मातालाई उनले लाग्ने खर्चका बारेमा भन्छन् । निर्माताले आफूले रकम खर्च गर्न तयार भएको निर्णय गरेपछि निर्देशकले कलाकार र प्राविधिक छनोट गर्छन् । त्यसैले सिनेमाका निर्देशकलाई क्याप्टेन अफ दी सी अर्थात् जहाजको कप्तान पनि भनिन्छ ।
लामो झोलुङ्गे पुल
भाइबहिनीहरू, झोलुङ्गे पुल देख्नुभएको छ ? नदी वा खोला तर्नका लागि लच्किने वा हल्लिने खालका फलामे वस्तु प्रयोग गरेर पुल बनाइएका हुन्छन् । फलामका ठुला खम्बामा पुल अड्याइएको हुन्छ । बच्चालाई सुताउन घरमा तन्ना वा पछ्यौराको झोलुङ्गो बनाउने गरिन्छ । ठ्याक्कै झोलुङ्गो जस्तै हुने भएकाले यस्ता पुललाई झोलुङ्गे पुल भनिएको हो । अब भन्नुहोस् त नेपालको सबैभन्दा लामो झोलुङ्गे पुल कुन होला ? पक्कै पनि हामी सबैले सुदूरपश्चिम प्रदेशको कञ्चनपुरस्थित महाकाली नदीमा बनेको झोलुङ्गे पुल सबैभन्दा लामो हो भनी पढ्दै र सुन्दै आ
क्याप्टेन छान्न चुनाव
साथीहरू, सांसद छान्ने चुनाव देख्नुभएको छ ? चुनावका लागि मतपत्र तयार गरिन्छ । मतदातासँग मत माग्नका लागि चुनाव प्रचार गरिन्छ । तोकिएको दिनमा मतदाता मतदान स्थलमा पुग्छन् । सुरक्षाका लागि सुरक्षाकर्मी परिचालन गरिएको हुन्छ । कर्मचारी पनि हुन्छन् । मतदाताले जसलाई जिताउन चाहन्छन् उनको चुनाव चिह्नमा स्वस्तिक चिह्न भएको छाप लगाउँछन् । त्यसपछि बडेमानको बाकसको प्वालबाट मतपत्रलाई खसालिन्छ । अन्तिममा मत गनिन्छ र सबैभन्दा बढी मत ल्याउनेले चुनाव जित्छन् । ठिक त्यसै गरी कास्की पोखरा–१६, बाटुलेचौरको विन्ध्यवासिनी माध्यमिक विद्यालयले क्याप्टेन र सहायक क्याप्टेन छान्न चुनाव नै गराएको छ ।
अनुशासन (निबन्ध)
अनुशासन ‘शासन’ शब्दको अगाडि ‘अनु’ उपसर्ग लागेर बनेको हो । अनुशासन भनेको आफूले आफैँलाई नियममा बाँध्नु हो । हामी विद्यार्थीका लागि अनुशासन गहना हो । अनुशासन पालना गर्ने विद्यार्थी असल हुन्छ । हामीले विद्यालयमा होस् वा घरमा अनुशासन पालना गर्नु पर्छ । जसले हामीलाई सफल बनाउन सहयोग गर्छ ।
मनसुनलाई यसरी बुझौँ
हामी सबैले मनसुन भन्ने शब्द त सुनेकै छौँ । यो शब्द अरबी भाषाको ‘मवसिम’ बाट आएको हो । सामान्यतया मनसुन आयो भन्नेबित्तिकै हामीले अब वर्षा लाग्यो, पानी पर्ने भयो भनेर बुझ्छौँ तर मनसुन भन्नाले पानी पार्ने मात्र नभई सुक्खा पनि पर्न सक्छ । मनसुन ऋतु अनुसार चल्ने हावाको बहाव हो जुन नेपालमा साधारणतया हिन्द महासागरबाट बङ्गालको खाडीको बाटो हुँदै दक्षिणपूर्वी दिशाबाट प्रवेश गर्छ । दक्षिणपूर्वी वायु बिस्तारै नेपाल प्रवेश गर्दा त्यसले वायुमण्डलको तल्लो भागमा अस
आर्थिक वर्ष भनेको के हो ?
भाइबहिनीलाई हाम्रो दैनिक जीवनका धेरै तिथिमिति १२ महिनाको आधारमा तय हुन्छन् । देश अनुसार वर्ष सुरु हुने र अन्त्य हुने महिना पनि फरक हुन सक्छ । विक्रम संवत्को पात्रो प्रयोग गर्ने नेपालमा वैशाखबाट वर्षको सुरुवात भएर चैतमा अन्त्य हुन्छ । इस्वी संवत्को पात्रो प्रयोग गर्ने धेरै देशमा जनवरीमा वर्षको सुरुवात भएर डिसेम्बरमा अन्त्य हुन्छ ।
मेरी सानी बहिनी (कविता)
मेरी सानी बाहिनी सबैभन्दा ज्ञानी । मेरोभन्दा राम्रो उसको आनीबानी ।। मुसुमुसु हाँस्छे । गीत गाउँदै नाच्छे ।।
