ज्योति पन्थी
बबई, चैत २० गते । यहाँको कसगढ समुदायले उत्पादन गरेका माटोका भाँडाकुँडा बिक्री हुन छाडेपछि ती समुदायका व्यक्तिले पेसा परिवर्तन गर्न थालेका छन् ।
माटाका भाँडाकुँडा बिक्री हुन छाडेपछि जीवन गुजाराका लागि अपनाएको पेसा नै सङ्कटमा पर्न थालेको छ । ती समुदायले बर्दियाको सदरमुकाम गुलरिया नगरपालिका–७ को महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा माध्यमिक विद्यालयको मूलगेटअगाडि माटोका भाँडा बिक्री गर्ने गरेको देखिन्थ्यो तर हाल यो समुदायका मानिस त्यो क्षेत्रमा देखिन छाडेका छन् ।
सैजाहा बानु कसगढले भन्नुभयो, “केही वर्षअगाडिसम्म माटाका भाँडाकुँडा बिक्री गरेर जीवन गुजारा चलाउने सङ्ख्या धेरै थियो तर अहिले यो सङ्ख्या घट्दै गएको छ ।”
स्थानीयका अनुसार माटाका भाँडा चाहिने व्यक्ति अचेल सीमावर्ती क्षेत्रका भारतीय बजारमा पुगेर किनेर ल्याउने गरेका छन् । गुलरियामा बसोबास गर्दै आएका कसगढ समुदायलाई आफ्ना सामग्री उत्पादन गर्न कच्चा पदार्थको पनि समस्या पर्न थालेको छ । पहिले जताततै कोर्न, निकाल्न पाइने माटो अचेल पाइन छाडेको छ । पछिल्ला दिनमा माटोमा प्रयोग हुने भुसको मूल्यसमेत बढ्दै गएकाले उत्पादित सामग्रीको मूल्य बढ्ने र ग्राहकले पनि मोलमोलाइ गरेर मात्र सामान खरिद गर्ने भएकाले बजारमा माग कम हुँदै गएको साहिल अलि कसगढले बताउनुभयो ।
माटोका सामग्री उत्पादन गर्ने र बिक्री गर्ने कसगढ समुदाय पछिल्लो समय पेसा छोडेर अहिले इँटा भट्टामा काम गर्न जान थालेका छन् । यो समुदायका युवा भने पुर्खाको पेसा नै छोडेर भारतका सहरमा काम गर्न जान थालेका छन् ।
दसैँतिहार जस्ता पर्वमा र विवाहको मौसममा बिक्री हुने माटोका पाला, हण्डी, तसला अचेल प्लास्टिकका समेत पाइन थालेकाले बजारमा माग कम हुँदै गएको स्थानीय सरिफुन निसा कसगढले बताउनुभयो । सुरु सुरुमा यो समुदायले खोलानाला तथा सरकारी जग्गाजमिन, जङ्गलबाट माटो लिने गरेका थिए तर अहिले यो काम गर्न नपाइने भएपछि पेसा कसरी चलाउने भन्ने सङ्कट पैदा भइरहेको उहाँको भनाइ छ । स्थानीय गुड्डु कसगढका अनुसार पछिल्ला दिनमा काम गरेर जीवन गुजारा चलाउन निकै मुस्किल हुन थालेको छ ।
अहिले यस क्षेत्रमा पुग्दा थोरै मात्रामा माटोका भाँडा बिक्री गर्ने पसल देखिन्छन् । माटोका भाँडा बनाउँदै र त्यहीँ बिक्री गर्दै जीवन गुजारा चलाउँदै आएका यो समुदायले पछिल्ला दिनमा सडक किनारामा राखेर सामान बिक्री गर्न थाल्दा पनि सामान बिक्री नभएको गुनासो गरेका छन् ।
