पूर्वाधार बिना चार वर्षदेखि चलेको मंगलादेवी आवि

प्रेमराज सिम्खडा
कालीकोट, चैत २० गते । जिल्लाको रास्कोट नगरपालिका वडा नम्बर ८ बाँखरकोट गाँउमा रहेको श्री मंगलादेवी आधारभूत विद्यालयमा शौचालय र खेलमैदान नभएको करिव चार वर्ष भयो । विद्यालयमा शौचालय नहुँदा शिक्षक विद्यार्थीहरु खुल्ला शौच गर्न बाध्य छन् । पूर्वाधार बिना चार वर्षदेखि जसोतसो सञ्चालन भइरहेको मंगलादेवी आविको समस्याले शैक्षिक उपलब्धिमा समेत समस्या निम्ताएको छ ।

विद्यालयको खेलमैदान समेत तीन वर्षअघि पहिरोले भत्काउदा शिक्षक विद्यार्थीहरु खेल खेल्नबाट बञ्चित छन् । विद्यालयमा बिहानको पिटी खेल्ने र खेल खेल्ने काम चार वर्षदेखि बन्द छ । गाउँ–गाउँमा सिंहदरबार’ पुगेको भनेर नथाक्ने स्थानीय सरकारले भने चार वर्षसम्म विद्यालयमा सामान्य शौचालय र खेलमैदानसम्म बनाउने बजेट उपलब्ध नगराउदा विद्यालयका शिक्षक र विद्यार्थीहरु मर्कामा परेका हुन् । मंगलादेवी आवि एक प्रतिनिधि मुलक उदाहरण मात्र हो । नगरका प्रायः गाउँमा यस्ता धेरै समस्या छन् ।

विद्यालयको नयाँ भवन बनाउन भन्दै आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा राष्ट्रपति शैक्षिक सुधार कार्यक्रमको २० लाख, मुख्यमन्त्री रोजगार कार्यक्रमको २५ लाख र ११ लाख जनश्रमदान गरी ५६ लाखमा चार कोठे पक्की भवन बनाउने योजना सुरु भयो । जसले गर्दा विद्यालयको पुरानो शौचालय पूर्ण रुपमा भत्काउदा र अहिलेसम्म नयाँ बन्न नसक्दा मंगलादेवीमा यो समस्या भएको हो । अहिले विद्यालय शौचालयविहीन छ । खुला दिशा मुक्त जिल्ला घोषणा भएको ११ वर्षमा गाउँमा शौचालय छैनन् ।

विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष कलिमाने कामीले प्रश्न गर्नुभयो, मंगलादेवी विद्यालयको नयाँ भवनसमेत पूरा बनेको छैन, अधुरो छ, शौचालय त अझै कसरी बनाउन पुग्थ्यो ? विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष कामीले शौचालय नहुँदा विद्यार्थी र शिक्षकले सास्ती खेप्नु परेको स्वीकार गर्दै समस्या समाधानका लागि नगर प्रमुख र उपप्रमुखलाई बारम्बार कुरा राख्दा पनि सुनुवाइ नभएको गुनासो गर्नुभयो । विद्यालयको खेलमैदान त पहिले देखिको समस्या थियो । २०७८ सालमा नगरपालिको ३० लाख र युनिसेफको पाँच लाख आर्थिक सहयोग गरी ३५ लाखमा खेलमैदान बनाइएको थियो ।

तर गुणस्तरहिन पर्खाल बनाइएका कारण ०७९ को दसैंपछि आएको बाढी पहिरोले सबै भत्कायो, जसले गर्दा विद्यालयमा खेलमैदानको समस्या भएको पनि तीन वर्ष पुग्यो । विद्यालयका प्रधानाध्यापक बुद्धि न्यौपानेले नयाँ भवन बनाउदा भत्काएको शौचालय अझै नबनेका कारण शिक्षक र विद्यार्थीलाई शौच गर्न समस्या हुने गरेको पीडा पोख्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, ‘‘शौचालय नहुँदा साना बालबालिका त भवनकै पछाडि, फिल्डको कुना तिर बाटोको तलमाथि दिशा पिसाव गर्ने गरेका हुन्छन् । तर ठुला बालबालिका भने कोही खेत तिर, कोही खोला तिर जाने गरेका छन् । कोही नजिकैको निजी घरको शौचालयमा जाने गरेका छन् भने शिक्षक पनि नजिकका निजी घरको शौचालयमा जाने गरेका छौँ ।’’

‘‘म विद्यालयमा प्रअ भएर आएको दुई वर्ष हुँदैछ, धेरै पटक शिक्षा शाखा र प्रमुख र उपप्रमुखसँग शौचालय र खेलमैदानको कुरा राखे’’ प्रअ न्यौपानेले भन्नुभयो, ‘‘तर हुन्छ मात्र भन्छन्, बजेट आउने वित्तीकै पहिलो प्राथमिकता तपाईको विद्यालयलाई दिन्छौं भन्छन् । अहिलेसम्म काम भएको छैन । केही दिन अघि प्रदेश सरकारसँग माग गरेका छौँ, कसैको ध्यान गएको छैन ।’’ प्रअ न्यौपानेले विद्यालयको शौचालय र खेलमैदान जसरी पनि बनाइदिन सम्वधित पक्षको ध्यानाकर्षण गराउनुभयो ।