‘लो भोल्टेज’का कारण सुर्खेतका कोल्डस्टोर सञ्चालनमा कठिनाइ
कर्णाली प्रदेश सरकारले कृषि उत्पादन भण्डारणका लागि सुर्खेतका विभिन्न ठाउँमा चिस्यान घर निर्माण गरी सञ्चालनमा ल्याएको छ । सुर्खेतमा तीन स्थानीय तहमा पाँच वटा चिस्यान केन्द्र निर्माण गरी सञ्चालनमा ल्याइएको हो ।
समयमा पानी नपर्दा सुक्न थाल्यो चैते धान
लामो समयदेखि पानी नपर्दा किसानले लगाएको अन्न बाली सुक्न थालेको छ । चैतमा रोपेको चैते धानमा रोपेदेखि पानी नपरेपछि खेतमा धाँजा फाट्न थालेको हो ।
डिडिसीद्वारा किसानलाई त्रिचालिस करोड भुक्तानी
दुग्ध विकास संस्थान (डिडिसी) ले दुग्ध किसानलाई ४३ करोड रुपियाँभन्दा बढी भुक्तानी गरेको छ । डिडिसीले अर्थ मन्त्रालयबाट सहुलियत ऋणमा पाएको ३० करोड र त्यसमा १३ करोड रुपियाँ थपेर किसानको बक्यौता रकम भुक्तानी गरेको डिडिसीका निमित्त महाप्रबन्धक राजेन्द्र अधिकारीले बताउनुभयो । डिडिसीले एक अर्ब ५० करोड रुपियाँ भुक्तानी गर्न बाँकी थियो । त्यसमध्ये ४० करोड भुक्तानी गरिसकेपछि अझै एक अर्ब १० रुपियाँ बाँकी रहेको छ ।
चिया परीक्षण गर्न सरकारसँग छैन आफ्नै ल्याब
राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डले शनिबार विभिन्न कार्यक्रम गरी २८ औँ राष्ट्रिय चिया दिवस मनाएको छ । नेपाल चियामा आत्मनिर्भर मात्र होइन, निर्यात गर्ने मुलुकमा पर्छ तर विडम्बना सरकारसँग गुणस्तर परीक्षणका लागि आफ्नो प्रयोगशाला (ल्याब) छैन । प्रयोगशाला स्थापनाका लागि बोर्डले प्रयास नगरेको होइन तर हालसम्म त्यो प्रयास सफल नभएको बोर्डका निमित्त प्रमुख दीपक खनालले बताउनुभयो । यद्यपि आगामी आर्थिक वर्षमा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डको चिया तथा कफी परीक्षणका लागि (प्रयोगशाला) ल्याब स्थापना गर्ने सम्भावना देखिएको उहाँले बताउनुभयो ।
‘कुपोषण घटाउन बजेट बढाउनु पर्छ’
प्रतिनिधि सभाको कृषि सहकारी तथा प्राकृतिक स्रोत समिति सभापति डा. आरजु राणा देउवाले सरकारले कुपोषण घटाउन आगामी बजेटमा पोषणको बजेट बढाउनुपर्ने बताउनुभएको छ ।
चिया तथा कफी निर्यातमा भारतको विकल्प खोजिँदै
राष्ट्रिय चिया तथा कफी विकास बोर्डले चिया निर्यातका लागि भारतीय बजारको विकल्प खोज्ने बेला आएको जनाएको छ । नेपाली चियाका लागि भारत निर्यातको सन्दर्भमा पटक पटक विवाद हुने गरेको छ, त्यसैले विकल्प खोज्ने बेला आएको बताएको छ । कृषि तथा पशुपन्छी विकासमन्त्री ज्वालाकुमारी साहले निर्यातमा देखिएको समस्यालाई चाँडो समाधान गरिने बताउनुभयो । बार्डको अध्यक्षसमेत रहनुमन्त्री साहले नेपालको निर्यात गर्ने बालीमध्ये चिया मुख्य बाली हो तर यसको निर्यातमा लामो समयदेखि विवाद रहेको
‘कृषि क्षेत्रमा आधुनिकीकरण आवश्यक’
कोशी प्रदेशका उद्योग, कृषि तथा सहकारीमन्त्री राम कुमार खत्रीले मुलुकमा समृद्धि हाँसिल कृषि र पशुपालन क्षेत्रको आधुनिकीकरण र बजार व्यवस्थापन गर्नुपर्ने बताउनु भएको छ ।
किसानको पीडा : आगोले गहुँबाली खायो, अब हामी के खाने ?
कञ्चनपुरको दोधारा चाँदनी नगरपालिका-७ बाबास्थानका सन्तोषबहादुर मगरले महिनौ मिहेनत गरेर फलाएको गहुँ काटेर घर भित्र्याउने तयारीमा हुनुहुन्थ्यो । त्यही बेला गत साता एक्कासी आगलागी भएपछि गहुँबालीको थुप्रो खेतमै जलेर खरानी भयो ।
दुग्ध विकास संस्थानद्वारा किसानलाई ४८ करोड भुक्तानी
दुग्ध विकास संस्थान (डिडिसी)ले किसानलाई रु ४८ करोड भुक्तानी गरेको छ । डिडिसीले वैशाखमा दुग्धजन्य पदार्थको बिक्री वितरण बढेसँगै १३ दिनमा रु ४८ करोड रकम भुक्तानी गरेको हो ।
स्याङ्जाका शिवको लोभलाग्दो ‘ड्रागन फ्रुट’ खेती
दश वर्ष कोरिया बसेर फर्कनुभएका शिव थापा व्यावसायिक रूपमा ‘ड्रागन फ्रुट’ फलाउन थाल्नुभएको छ । वालिङ नगरपालिका–४ रत्नेथुम्काका उहाँले विदेशमा सिकेको सीप आफ्नै गाउँ फर्केर उपयोग गर्नुभएको हो ।
खडेरीले मकै सुक्न थालेपछि नारायणी लिफ्टबाट पानी छाडियो
खडेरीले मकै सुक्न थालेपछि चितवनको भरतपुरमा नारायणी लिफ्ट खगेरी सिंचाइ व्यवस्थापन कार्यालयले सिंचाइका लागि पानी छोडेको छ । बिहीबार भरतपुर महानगरपालिका प्रमुख रेनु दाहालको उपस्थितिमा लिफ्टको ‘बी’क्यानलबाट पानी छाडिएको व्यवस्थापन कार्यालय प्रमुख हरि गुरागाईले जानकारी दिनुभयो ।
जुम्लाका बगैँचामा स्याउ फुल लाग्यो
यहाँका स्याउ बगैँचा सेताम्मे भएका छन् । स्याउका बोटमा फूल लाग्न थालेपछि बगैँचा सेताम्मे भएका हुन् । कर्णाली राजमार्गमा रहेका स्याउका बगैँचा फूलले सेताम्मे भएपछि आन्तरिक पर्यटनका लागि फोटो तथा भिडियो खिच्ने र थकाइ मार्ने थलो बनेका छन् ।
कालीकोट जिल्लाकै नमुना स्याउ बगैँचा फोइमहादेवमा
कालीकोट जिल्लाकै नमुना स्याउ बगैँचा तिलागुफा नगरपालिका–३ फोइमहादेव गाउँमा छ । स्थानीय नवीन हमालले चुली कर्णाली एग्रो फार्ममार्फत् तीन वर्षदेखि सञ्चालन गरेको स्याउ बगैँचा जिल्लाकै नमूना स्याउ बगैँचा हो ।
चुरेमा छवटा सिँचाइ योजनाको काम सुरु
कैलालीको पहाडी भेगमा पर्ने चुरे गाउँपालिकामा छवटा सिँचाइ योजना निर्माण सुरु भएको छ । चुरे गाउँपालिका–२, ४ र ६ गरी तीन वडामा छवटा सिँचाइ योजना निर्माण सुरु गरिएको हो ।
बाँकेका किसान चैते धानप्रति आकर्षित
प्रशस्त उत्पादन हुने जानकारी अगुवा किसानबाट पाएपछि बाँकेका किसान चैते धानप्रति आकर्षित भएका छन् । सिँचाइ सुविधा भएको जिल्लाको राप्तीसोनारी, बैजनाथ, डुडुवा गाउँपालिकाका किसान चैते धानप्रति आकर्षित भएका हुन् ।
चिया निर्यातमा भारतीय अवरोध हट्यो
भारतीय भन्सारले पाँच दिनअघिदेखि रोकेको नेपाली तयारी चियाको निर्यात आज खुला गरेको छ । यही वैशाख ७ गते काँकडभिट्टा नाकाबाट चिया बोकेर गएका १७ ट्रक भारतीय सीमाभित्र सडकमै रोकिएका थिए ।
बाँकेका किसान चैते धानखेतीमा
बाँकेमा नयाँ-नयाँ किसानले चैते धानखेती गर्न थालेका छन् । सिँचाइ सुविधा भएको जिल्लाको राप्तीसोनारी, वैजनाथ र डुडुवा गाउँपालिकाका किसानले नयाँ अनुभव हासिल गर्न भन्दै चैते धानखेती गर्न लागेको बताएका छन् ।
‘‘कृषिमा छाडा चौपाया र बजारीकरण प्रमुख समस्या’’
कैलालीको टीकापुर नगरपालिका-२ की सरिता घर्तीमगरसँग १० कट्ठा जमिन छ । त्यही जग्गामा खेतीपाती गरी गुजारा गर्दै आउनुभएकी सरिताले यसपालि हिउँदे खेती लगाउनुभएन, खेत बाँझै रह्यो । छाडा पशु चौपायाको सास्तीले उहाँले खेती नलगाउनुभएको हो ।
मोहन्यालमा नौ वटा सिँचाइ योजनाको काम सुरु
कैलालीको मोहन्याल गाउँपालिकाका पाँच वडामा नौ वटा सिँचाइ योजनाको काम सुरु भएको छ । कृषकको खेतबारीमा सिँचाइ सुविधा पुर्याउन वडा नम्बर ३, ४, ५, ६ र ७ मा सिँचाइ योजनाको काम सुरु गरिएको हो ।
गहुँ बोटमै सुकेपछि भोकमरी टार्न भारततर्फ
खडेरीले गहुँ वाली बोटमै सुक्न थालेपछि कर्णालीका जिल्लाहरूमा भोकमरीको सामना गर्नु पर्ने देखिएको छ । गत असोज देखि खासै पानी परेन । कहिले काहीँ पर्ने पानीले सुख्खा क्षेत्रमा छरिएको गहुँलाई खासै सिचाई पुगेन । सिचाई अभाव भई रहेका क्षेत्रमा पाक्दै गरेको गहुँ बोटमै सुक्न सुरु गरेको छ । फागुन महिनामा कहिले काहीँ पर्ने पानीले गहुँका बाला (फल) लागेको थियो ।
देशको चालिस प्रतिशत वडामा कृषि कामदार अभाव
बढ्दो सहरीकरण, न्यून ज्याला, कडा परिश्रम, वैदेशिक रोजगारीको आकर्षण जस्ता विभिन्न कारणले कृषिमा कामदारको अभाव देखिएको छ । राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्क अनुसार सबैभन्दा कामदारको अभाव मधेश प्रदेशमा देखिएका छन् भने सबैभन्दा कम कामदारको अभाव कर्णाली प्रदेशमा देखिएको छ । तथ्याङ्क कार्यालयले विवरण सङ्कलन गरिएको सातै वटा प्रदेशको वडामध्ये दुई हजार ४१७ अर्थात् ४० प्रतिशत वडामा कामदारको अभाव देखिएको छ
सुदूरपश्चिममा रासायनिक मलको अभाव नहुने
कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड प्रादेशिक कार्यालय धनगढीले यस वर्ष सुदूरपश्चिममा रासायनिक मलको अभाव नहुने बताएको छ । अहिले मलको आपूर्ति सहजरूपमा भइरहेकाले मल अभाव नहुने केन्द्रको भनाइ छ ।
चैते धानप्रति दाङका किसानमा आकर्षण
बङ्गलाचुली गाउँपालिका –४ गहतेरा निवासी डोरबहादुर घर्तीले यस वर्ष पनि चैते धान रोप्नुभएको छ । चैते धानले उहाँको जीविकोपार्जनमा सहयोग भएको छ । हरेक वर्ष आम्दानी बढेपछि चैते धानखेतीलाई निरन्तरता दिएको उहाँ बताउनुहुन्छ ।
मह उत्पादनमा कमी, कृषक निराश
यो वर्ष महोत्तरीको जङ्गलबाट मह उत्पादनमा कमी आएको छ । माहुरी कृषकका अनुसार मौसमी प्रतिकूलता, सिकारी चराको प्रकोप र रोगव्याधीले गर्दा मह उत्पादन अनपेक्षित रूपले घटेको हो । चौतर्फी व्यवधान आइलागेपछि मौरी कृषक समयअगावै घर फर्किएका छन् । चितवनको खैरेनीबाट मेलिफेरा जातका मौरीका घार लिएर आगन्तुक मह कृषक हरेक वर्ष फागुन महिनातिर महोत्तरीको जङ्गल क्षेत्रमा आउने गर्छन् । फागुन महिनादेखि मधेशका गाउँघरमा लिची र सोहिजनका बोट पनि फुल्ने भएकाले मह कृषकको आकर्षण बढेको हो । मह कृषकहरू २०६४ देखि मौरी चराउन महोत्तरी आउने गरेका छन् ।
लोप हुँदै बाँसबाट बनेका सामग्री
पछिल्लो समय प्लास्टिकजन्य सामग्रीको प्रयोग बढ्दै गएकाले बाँसबाट बनेका सामग्री लोप हुँदै गएका छन् । ग्रामीण भेगबाट परम्परागत रूपमा प्रयोग गरिँदैआएको बाँस र निगालोको चोयाबाट बुनिएका डोको, डालो, थुन्से र भकारी लोप हुँदैगएका छन् ।
