नेपालमा ‘पिङ्क टुरिज्म’
प्राकृतिक र जैविक आधारमा मानिसको यौनिक तथा लैङ्गिक पहिचान स्थापित छ । ऐतिहासिक तथ्याङ्क, विश्वव्यापी अध्ययन वा धार्मिक प्रमाणका आधारमा समाजमा विपरीत लिङ्गी वा महिला–पुरुषभन्दा फरक यौनिकता भएको मानिसले पनि जन्म लिएको छ भन्ने पुष्टि गर्छ । जन्मँदा बालक वा बालिका जेसुकै भए पनि उमेर बढ्दै गएपछि उनीहरूमा आउने शारीरिक वा मानसिक परिवर्तनले समलिङ्गी महिला, समलिङ्गी पुरुष, द्विलिङ्गी, ट्रान्सजेन्डर महिला, ट्रान्सजेन्डर पुरुष, अन्तरलिङ्गी, तेस्रोलिङ्गी आदिका रूपमा पहिचान गरिदिएको छ । जसलाई नेपालको संविधानले यौनिक तथा लैङ्गिक अल्पसङ्ख्यक समुदाय (एलजिविटिआइक्यु) का रूपमा परिभाषित गरिदियो । लैङ्गिक पहिचानको कुरा विश्वव्यापी रूपमा स्वास्थ्य सङ्गठनले समेत पुष्टि गरिसकेको छ तर अब लैङ्गिक पहिचान नेपाल
यु–१९ क्रिकेट मिश्रित प्रदर्शन
विश्वस्तरीय खेलकुदमा क्रिकेटले नेपाललाई धेरै खुसी दिएको छ । यस मामिलामा नेपालको यु–१९ क्रिकेट टिम पनि पछाडि छैन । एक समय टेस्ट नखेल्ने राष्ट्रबाहेक एसियाली उमेर समूह क्रिकेटमा नेपालको छवि अजय टिमको थियो । त्यसबेला नेपालले चार पटक लगातार एसिसी कपको उपाधि जितेको थियो । विगतमा नेपाल यु–१९ विश्वकपमा टेस्ट राष्ट्रलाई स्तब्ध पार्ने ‘जायन्ट किलर’ नै थियो । सन् २००० मा केन्या, सन् २००२ मा पाकिस्तान र बङ्गलादेश, सन् २००४ मा दक्षिण अफ्रिकालाई हराएको नेपालले सन् २००६ को संस्करणमा त आयरल्यान्डसाथै दक्षिण अफ्रिका र न्युजिल्यान्ड जस्ता टेस्ट खेल्ने राष्ट्रको युवा टिमलाई धरापमा पारेको इतिहास छ ।
अमेरिकाको अक्षरधाम
सनातनी धर्मावलम्बीलाई गर्व महसुस हुने गरी क्रिस्चियन धर्मको बहुलता रहेको अमेरिकाको न्युयोर्कनजिकै न्युजर्सी राज्यको रविन्सभिलमा एक भव्य र अद्भुत विशाल हिन्दु मन्दिर निर्माण सम्पन्न भएको छ । स्वामीनारायण अक्षरधाम हिन्दु मन्दिरका रूपमा रहेको यो अमेरिकामा बनेको सर्वाधिक ठुलो हिन्दु मन्दिर हो भने विश्वमै कम्बोडियाको अङ्कोरवाटपछिको दोस्रो विशाल हिन्दु मन्दिर । केही समयअघि उद्घाटन भएको यो मन्दिर निर्माण सुरु भएको १२ वर्षपछि सम्पन्न भएको हो ।
संरक्षण खोज्दै नेपाली मन्दिर
भारतको उत्तरप्रदेशस्थित काशी विश्वनाथ कोरिडोर निर्माणपछि वाराणसीको महत्वपूर्ण स्थल भएको छ ललिताघाट । यहीँ ललिताघाटमा काशी विश्वनाथ मन्दिरको मूल प्रवेशद्वार निर्माण भएको छ । ललिताघाट परापूर्वकालमा नेपालीघाट थियो । तत्कालीन काशी नरेशले नेपालको राजालाई पत्राचार गर्दा नेपालीघाट नै उल्लेख गरेकोले काशीको राजदरबारको अभिलेखमा अद्यावधिक नेपालीघाट नै छ भन्ने प्रमाण हो । काशी विश्वनाथमा चढाइएको गङ्गाजल, दुध यहीँ घाटमा पुनः विसर्जन हुन्छ । काशी विश्वनाथमा पूजाका लागि यहाँबाट नै काँधमा बोकेर गङ्गाजल लैजान्छन् । अर्थात् सबैभन्दा नजिकको घाट ललिताघाट नै हो, जहाँबाट काशी
अविवाहित (कथा)
त्यस बखतको कुरा हो, जब देव कलेजमा पढ्थ्यो । त्यतिखेर अहिलेका विद्यार्थी जसरी बाइक चढेर कलेज जाने चलन थिएन । हिँडेर वा पब्लिक बस चढेर कलेज जानुभन्दा अर्को विकल्प थिएन । अहिले जस्तो टुटल वा इनड्राइभर पनि त थिएन । अहिले देव शरीर तन्दुरुस्त राख्न दिनमा सात/आठ किलोमिटर हिँड्थ्यो । कहिले कता, कहिले कता । यात्रा सुरु गर्दा सानो पछाडि भिर्ने झोला, झोलाभित्र पानीको बोतल, एउटा किताब, नोटबुक, डट्पेन पनि राख्ने गथ्र्यो । असोजको महिना थियो । न त गर्मी न त जाडो नै थियो । कहिले छायाँतिर, कहिले घामतिर गर्दै देव पैदल हिँड्न थाल्यो । बाटाका दृश्यहरू हेर्दै म
भारी उमेरको (कविता)
बग्दैछ खोला कसरी थुनू खै ? फाट्यो जवानी कसरी तुनू खै ? छ माथि भित्तो तल भिष्म छाङ्गो उड्दैछ चङ्गा चुडिँदैछ धागो ।
गजल
देश छोडी बिदेसिन तिमीलाई हतार थियोे उता भने आँसु बग्ने शोकाकुल असार थियो !
गौरीशङ्कर मुस्कुराउँदा
साहित्यिक पत्रकार सङ्घको आयोजनामा करिब दुई दर्जन सङ्ख्याको एउटा काव्यिक टोली शैलुङ चढ्ने क्रममा हिजो तामाकोसी किनारको चरणावती आश्रममा बास बसेको थियो । त्यही टोली आज सबेरै शैलुङ र मेलुङ गाउँमा बसयात्रा गर्दै भैँसे उक्लिएको छ र शैलुङ गाउँपालिकाको तर्फबाट ८ नम्बर वडाका अध्यक्ष धनबहादुर तामाङद्वारा स्वागत गरिएको छ । यहाँभन्दा माथि बस यातायातको सुविधा छैन तर निजी सवारीसाधन प्रयोग गरेर झोरसम्म पुग्न सकिन्छ भन्ने जानकारी पाउँदै छौँ हामी । हाम्रा बसचालक त्यसै क्षेत्रका निवासी । उहाँलाई थाहा छ, बाटोको रूपरेखा । ‘झोर’ सम्म बसै लैजान्छु भनेर कस्सिनुभयो उहाँ ।
भित्र खोक्रो बाहिर बोक्रो !
भित्र खोक्रो बाहिर बोक्रो ! हो, यो पक्कै माझिएको उखान । उखान स्थानीय परिवेश, वातावरण अनुकूल चलन चलायमान रहेका ...। त्यसका गतिमान चलायमान रहे–भएका उक्ति । त्यसको आराधना–अभ्यर्थना–अर्थबोध स्थानीय परिवेशले निर्धारण गर्दाे ध्यानमै हाम्रो स्वतन्त्र भूपरिवेष्टित रहेर निर्बाध हुर्केका, हुर्कंदो अवस्थामा रहिआएको यथार्थ आख्यानका लगनशील स्वरूप । यस सत्य तथ्य स्वीकारोक्ति आयामिक छन् । आयाम फन्किनु । फन्किनु फन्को मार्नु होइन र ? चिल र गिद्धहरू माथि माथि फन्किन्छन् । हुन्छन् आँखा निकै साना ! पत्यार नलाग्दा ! हुन्छन् तर शक्तिशाली ! त्यत्रो उचाइबाट देख्छन् जमिनका सिनो–आहार । पखेटा दुवै खुम्च्याइ निमेष भरमै आहारा स्थलमा झर्छन् । प्रकृतिको लीला अपरम्पार । कसैको लागोइन दया.. ! न कहर, न हरिहर ! दुर्लभ भनुँ त सुलभ हाम्रै पहुँचमा छ । हाम्रै