थारु कला संस्कृतिको संरक्षण भएन : मन्त्री चौधरी
थारु समुदायले नयाँ वर्षको रुपमा मनाउने माघ पर्वको पूर्व सन्ध्यामा घोराहीमा माघ महोत्सव सुरु भएको छ । थारु समुदायका परम्परागत, भेषभुषा संरक्षण तथा थारु परिकारको प्रचार प्रसारसँगै संरक्षणमा सहयोग गर्ने उद्देश्यले महोत्सव आयोजना गरिएको हो । महोत्सवको उदघाटन लुम्बिनी प्रदेशका पर्यटन, ग्रामीण तथा सहरी विकास मन्त्री डिल्लीबहादुर चौधरीले गर्नुभयो ।
श्रीमतीद्वारा स्वर्गीय श्रीमानको काजकिरिया
नेपाली हिन्दु संस्कारअनुसार छोराले बुबाआमाको काजक्रिया गर्ने चलन छ । पछिल्लो समय छोरीले पनि आफ्नो बुवाआमाको मृत्यु पश्चात काजक्रिया गर्न थालेको सुनिन्छ । तर श्रीमतीले आफ्नो श्रीमानको काजक्रिया गरेको घटना कमै सुनिन्छ । ओखलढुङ्गामा सिद्धिचरण नगरपालिका –१२ की ५८ वर्षीया सुमित्रादेवी श्रेष्ठले आफ्नो ५४ वर्षीय श्रीमान तिलकबहादुर श्रेष्ठकोे काजक्रिया गर्नुभएको छ ।
नमोबुद्धलाई विश्व सम्पदामा सूचीकृत गर्ने प्रक्रिया सुरु
नमोबुद्ध नगरपालिकाले नमोबुद्ध क्षेत्र ऐतिहासिक, पर्यटकीय एवम् धार्मिकस्थल भएकाले विश्व सम्पदामा सूचीकृतका लागि आवश्यक थप प्रक्रिया अघि बढाइने दोस्रो नगरसभाले निर्णय गरेको हो ।
एकमहिने स्वस्थानी व्रत आरम्भ
प्रत्येक वर्ष पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमासम्म एक महिना विधिपूर्वक गरिने स्वस्थानी व्रत एवम् माघस्नान आज (शुक्रबार)देखि विधिवत् सुरु गरिँदै छ ।
आजदेखि सुरु भयो स्वस्थानी व्रत (फोटो फिचर)
आजदेखि श्री स्वस्थानी व्रत सुरु भएको छ । पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि सुरु हुने व्रत माघ शुक्ल पूर्णिमासम्म गरी एक महिनासम्म रहन्छ । आजदेखि माघ स्नान गर्ने र अधिकांश हिन्दुले घरमा श्रद्धाभक्तिपूर्वक श्री स्वस्थानीको पूजा आराधना गरी स्वस्थानी कथा सुन्ने र सुनाउने गरिन्छ ।
आजबाट श्री स्वस्थानी व्रत सुरु : कथाले नारी शक्तिको महत्त्व दर्शाउने
आजदेखि श्री स्वस्थानी व्रत सुरु भएको छ । पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि सुरु हुने व्रत माघ शुक्ल पुर्णिमासम्म गरी एक महिनासम्म रहन्छ । आजदेखि माघ स्नान गर्ने र अधिकांश हिन्दुले घरमा श्रद्धाभक्तिपूर्वक श्री स्वस्थानीको पूजा आराधना गरी स्वस्थानी कथा सुन्ने र सुनाउने गरिन्छ ।
माधवनारायण मेलाको तयारी पूरा
साँखुमा लाग्ने एकमहिने श्रीस्वस्थानी व्रत कथा तथा शालीनदी मेलाको तयारी पूरा भएको छ। माधवनारायण स्वस्थानी व्रत तथा शालीनदी सुधार समितिका अध्यक्ष बालकृष्ण श्रेष्ठल मेला भर्न आउने तथा व्रतालुलाई सहज हुने तरिकाले काम गरेको जानकारी दिनुभयो। उहाँले व्रतालु व्यवस्थापन सम्बन्धमा व्रत बस्न साँखु आउने व्रतालुको सेवाका लागि सबैभन्दा पहिले लागत सङ्कलनका लागि नामदर्ता एवं स्थान व्यवस्थापन गरिने, व्रतालुलाई साँखुबाट बाहिर परदेश (पशुपति, फर्पिङ, पनौती र चाँगुनारायण स्थान) लाने क्रममा आवश्यक सरसामान ओसार्नका लागि गाडीको व्यवस्था गरिएको जानकारी दिनुभयो। एकमहिने मेलामा ३० देखि ३५ लाख धर्मावलम्बी आउने श्रेष्ठको अनुमान छ।
सेतो मच्छिन्द्रनाथको साजसज्जा (फोटो फिचर)
धार्मिक महत्व बोकेको सेतो मच्छिन्द्रनाथ (आर्यावलोकितेश्वर) को महास्नानपछि विगतमा जस्तै यो वर्ष पनि साजसज्जा तथा रङरोगन गर्ने काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ।
सल्लाको झरो बालेर मनाइने पर्व भुओ
हुम्लावासीले परम्परादेखि नै मनाउँदै आएको ‘भुओ’ पर्व सल्लाका झरोको ( लोस्टो) राँको बालेर गाउँको सार्वजनिक स्थान ( चौपाडी) मा मनाउने गरिन्छ। स्थानीय पहिरनमा सजिएका पुरुषहरूले रातभरि चुट्किला गीत गाएर जाग्राम बस्दै सो पर्व मनाउँदै आउनुभएको हो।
ञिङ्मा मोन्लम काठमाडौँमा सुरु
काठमाडौँको बौद्धस्थित शेर्पा सेवा केन्द्रको शेर्पा गुम्बामा १३ औँ नेपाल ञिङ्मा मोन्लम (प्रणिधान पूजापाठ) कार्यक्रम सुरु भएको छ । नेपाल बौद्ध ञिङमा सङ्घको आयोजनामा पौष १७ देखि २२ गते सम्म छ दिने मोन्लम पूजा सुरु भएको हो ।
नौमती बाजा घन्काउँदै आमाहरू
आजकल गाउँघरमा नौमती बाजा लोप हुँदै जान थालेको छ । धार्मिक कार्य र सभा समारोहमा नौमती बाजा विरलै देख्न सकिन्छ । पाका पुस्तामा लोकप्रिय नौमती बाजा बजाउने कला तन्नेरी पुस्ताले सिको नगर्दा आजकल लोप हुन थालेको छ । हराउन थालेको छ । प्राय: जसो परुषले मात्र बजाउने नौमती बाजा आजकल महिलाहरूले पनि बजाउन थालेका छन् ।
‘हाम्रो शान, हाम्रो मान र हाम्रो पहिचान’
मेरो टोपी कैलाशको शिर जस्तो, हिमाली भीर जस्तो कहिले पनि झुक्न नजान्ने, कहिले पनि लुक्न नमान्ने... गोपाल योञ्जनको यो गीतले भनेझैँ टोपी पहिरिएपछि छाती चौडा भएको अनुभूति हुन्छ। टोपी सौन्दर्यको साधन मात्र होइन राष्ट्रको पहिचान पनि भएकाले गौरवको महसुस हुने गरेको छ।
संस्कृति संरक्षण गर्न पञ्चेबाजा वितरण
गुल्मीमा संस्कृति संरक्षण गर्न पञ्चेबाजा वितरण गरिएको छ । जिल्लाको चन्द्रकोट गाउँपालिका वडा नं. ८ तुराङमा दलित उत्थान कार्यक्रम अन्तर्गत एक लाख रुपियाँको बजेटबाट पञ्चेबाजा खरिद गरी वितरण गरिएको वडा सचिव लक्ष्मी अर्यालले जानकारी दिनुभयो ।
बर्दिबासमा टोपी दिवस मनाइयो
महोत्तरीको बर्दिबासमा विविध कार्यक्रम गरी सातौँ ‘राष्ट्रिय टोपी दिवस’ मनाइएको छ । ‘नेपाली टोपी हाम्रो शान, पहिचान र स्वाभिमान’ नाराका साथ दिवस मनाइएको हो ।
सेतीवेणी शिला शालिग्रामको संरक्षणमा जुटे ३ जिल्ला
तीन जिल्लाको संगमस्थलमा रहेको शिला शालिग्रामको संरक्षणमा तीन जिल्ला जुटेका छन् । स्याङ्जा, पर्वत र गुल्मी जिल्लाले सेतिवेणीमा रहेको शिला शालिग्रामको संरक्षण गर्दै धार्मिक पर्यटकीय क्षेत्र बनाउन लागि परेका हुन् ।
संस्कृति जोगाउने चासोक मेला (फोटो फिचर)
पाँचथरमा कला संस्कृति र रैथाने खानेकुराको प्रवर्द्धन गर्न चासोक मेलाको आयोजना गरिएको छ ।
लुम्बिनी विश्व शान्ति स्तूप (फोटो फिचर)
रुपन्देहीको प्रख्यात बौद्ध धार्मिक स्थल लुम्बिनीमा अवस्थित अति नै सुन्दर विश्व शान्ति स्तुप छ। यस स्तुपामा भगवान् बुद्धको पवित्र अस्तु धातु स्तूपको गर्भ र गजुरमा प्रतिस्थापित गरिएको छ।
डोय राज्यको जनभाषा
सबभन्दा पहिले गणतन्त्रको स्थापना वैशालीमा भएको थियो । संसारको प्रजातान्त्रिक व्यवस्थाका लागि बज्जि गणराज्य धेरै नाम चलेको थियो । केही मानिसका भनाइमा इक्ष्वाकु वंशका नौ जना राजाले शासन गरेको र तिनीहरूकै नाममा यसको नाम विशालपुरी वा विशालगढ अर्थात् वैशाली भनिएको हो ।
‘तमु ल्होसार’को रौनक
महिलाहरू शिरबन्दी, मखमली चोली, घलेक, पटुकी, छिटको गुन्यु र मजेत्रो लगाएर सजिएका थिए भने पुरुष टोपी, भोटोमाथि भाङ्ग्रो लगाई कछाड र पटुकी बाँधी समूह बनाएर घाटु, सोरठी, कौडा नाचमा व्यस्त थिए। गुरुङ समुदायले पुरानो वर्षको बिदाइ गरी नयाँ वर्षलाई स्वागत गर्दै ‘तमु ल्होसार’ चाड शुक्रबार धुमधामसँग मनाएका छन्।
सेताे मच्छिन्द्रनाथको महास्नान
हरेक चन्द्रमासको तेस्राे महिना सेतो मच्छिन्द्रनाथ अर्थात् आर्यवलोकितेश्वरलाई महास्नान गराउने परम्परा अनुसार शुक्रबार विधिपूर्वक स्नान गराइएको छ ।
शालिनदीमा माधवनारायण तथा स्वस्थानी व्रत मेलाको तयारी
प्रत्येक वर्ष पौष शुक्ल पूर्णिमादेखि माघ शुक्ल पूर्णिमासम्म राजधानीको शङ्खरापुर नगरपालिकास्थित शालिनदी क्षेत्रमा लाग्ने माधवनारायण तथा स्वस्थानी व्रत मेलाको तयारी भइरहेको छ ।
चितवनमा मनाइयो तमु ल्होसार
चितवनका गुरुङ समुदायले ‘तो ल्हो’ (बाघ वर्ग) वर्गलाई बिदाइ र ‘हि ल्हो’ (बिरालो वर्ग) वर्गलाई स्वागत गर्दै शुक्रबार ‘तमु ल्होसार’ पर्व मनाएका छन् । हरेक पुष १५ लाई गुरुङ समुदायले नयाँ वर्षको रुपमा मनाउने गर्छन् । गुरुङ भाषामा तमु भनेको गुरुङ हो भने ल्होसार भनेको नयाँ वर्ष हो ।
तमू समुदायको गौरवशाली परम्परालाई उच्च सम्मान गर्छौं : प्रधानमन्त्री प्रचण्ड
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले तमू समुदायको गौरवशाली परम्परालाई सरकारले उच्च सम्मान गर्ने बताउनुभएको छ।
तमू ल्होछारको कार्यक्रममा सहभागी हुन प्रधानमन्त्री टुँडिखेलमा (फोटो फिचर)
गुरुङ समुदायले नयाँ वर्षको रुपमा मनाउने तमू ल्होछार कार्यक्रममा सहभागी प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ टुँडिखेलमा पुग्नुभएको छ ।
नयाँ पिढीले बिर्से आईना–बातै
पुस १५ गतेका दिन तरुल खन्न जाने, परम्परागत कोलमा उखु पेलेर तामाको भाँडामा सख्खर र खुदो पकाएर खाने चलन रहेको छ । उखुको सख्खर र खुदो पकाउने स्थानलाई यहाँ ‘खुदेउडा’ भन्ने गरिन्छ । खुदेउडामा पनि गाउँलेहरु जम्मा भएर आईना–बातै हाल्ने चलन रहेको छ ।
.jpg)