देउसी–भैलीमा मौलिक सिर्जना छ
हिन्दू धर्मावलम्बीको दोस्रो महान् पर्व तिहारमा खेलिने देउसीभैली मानव संस्कृति, सभ्यता र समाजको वास्तविक चित्रसँग अन्तरसम्बन्ध राख्दछ । यसले नेपाली हिन्दू समाजको संस्कृति बोल्छ, मौलिकताका गीत गाउँछ र आफ्नोपन सबैमाझ भिज्ने गरी प्रकट गर्दछ ।
त्रिमूर्तिमा देवकोटा जयन्ती: चार जनाबाट कविता वाचन
महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको ११४ औं जयन्तीका उपलक्ष्यमा साहित्यकार डा.तुलसी भट्टराई तथा त्रिमूर्ति निकेतनका संस्थापक तथा अध्यक्ष श्रीमती इन्दिरा प्रसाईले महाकवि देवकोटाको पूर्णकदको सालीकमा माल्यार्पण गर्नुभयो । त्यस अवसरमा उहाँहरुले कविशिरोमणि लेखनाथ पौडयाल र नाट्यसम्राट् बालकृष्ण समको पूर्णकदको सालीकमा पनि माल्यार्पण गर्नुभयो ।
लोकसंस्कृतिका विषय विश्वविद्यालयमा समेट्नुपर्ने
सांस्कृतिक पर्व गौराजस्ता पुस्तकहरु विश्वविद्यालयको पाठ्यक्रममा समेट्नुपर्ने आवश्यकता औंल्याइएको छ । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको ११४ औ जन्मजयन्तीको अवसरमा मंगलबार धनगढीमा आयोजित कार्यक्रममा सो कुरा औल्याइएको हो ।
वागेश्वरीमा सुरु भयो गाैं कथा महोत्सव
योगी नरहरिनाथ आश्रमस्थल चितवनको बागेश्वरीमा सोमबारदेखि त्रिदिवसीय गौं कथा महोत्सव सुरु गरिएको छ । वागेश्वरी आध्यात्मिक परिषद् योगी नरहरिनाथ आश्रमका सदस्य रामप्रसाद ओस्तीका अनुसार गाईको धार्मिक महत्त्व र संरक्षणको लागि लक्ष्मी पूजा अर्थात् गाई तिहारको अवसर पारेर आश्रमले उक्त महोत्सव आयोजना गरेको हो ।
भुइमान्छे विमोचित
सुनसरी सदरमुकाम इनरुवाका साहित्यकार टीका शिवाकोटी आचार्यको पहिलो साहित्यिक कृति ‘भुइमान्छे’ कविता संग्रह शनिबार विमोचित भएको छ । आचार्यको कृति ‘भुइमान्छे’ को प्रदेश १ का पूर्व मूख्यमन्त्री भिमप्रसाद आचार्य र इनरुवा नगरपालिका उपप्रमुख विनिताकुमारी मेहतासहित साहित्यकार प्राध्यापक रबिन्द्र कोइराला, लिलानाथ सिलवाल लगायतले गर्नुभयो ।
साहित्यकार कैनीका पाँच कृति सार्वजनिक
साहित्यकार प्रा. डा. बच्चुकैलाश कैनीद्वारा लिखित पाँच वटा कृतिको शनिबार काठमाडौँमा आयोजित एक कार्यक्रममा लोकार्पण गरिएको छ।
गायकको अनुभवमा तिहार
फूलैफूलको चाड तिहारको रौनक सुरु भइसकेको छ। तिहारले सबैलाई छोइसक्यो। आममानिससँगै गायक–गायिकालाई पनि तिहारले छोपिसक्यो। तिहार सबैलाई मन पर्ने चाड पनि हो। गाउँघरदेखि सहरबजारसम्म झिलिमिली हुने भएकाले यो पर्व सबैलाई मन पर्छ। देउसीभैलोको रौनकले तिहारलाई झनै महत्त्वपूर्ण बनाइदिएको छ।
स्रष्टाहरु सम्मानित
मानव अधिकार तथा शान्ति समाजद्वारा स्रष्टा सम्मान अभियानअन्तर्गत स्थापित पुरस्कारहरु काठमाडौं, विराटनगर र तुलसीपुर दाङमा कार्यक्रम आयोजना गरी प्रदान गरिएको छ ।
‘सहअस्तित्व’ मञ्चन
अन्तर्राष्ट्रिय बालिका दिवसका सन्दर्भमा शिल्पी नाटकघरले छोरीको महत्व झल्काउन ‘सहअस्तित्व’ शीर्षकमा नाटक मञ्चन गरेको छ । सञ्चारिका समूहद्वारा विभिन्न साझेदार संस्थासँगको सहकार्यमा आयोजित कार्यक्रममा घिमिरे युवराजको लेखन तथा निर्देशन रहेको नाटक ‘सहअतिस्त्व’ मञ्चन गरिएको हो । नाटकले लिङ्ग पहिचान गरी छोरी भए गर्भपतन गर्नु अपराध हो भन्ने जनचेतनामूलक सन्देश दिएको छ । नाटकमा पात्रहरूले मन छुने अभिनयमार्फत छोराछोरीबीचको विभेद हटाएर समानताको वकालत गर्न अझै ढिला भए धेरै छोरीले जन्मनै नपाउने प्रस्ट पारेका थिए ।
नियमित संस्करण बजारमा
वरिष्ठ मुटुरोग विशेषज्ञ डा. भगवान कोइरालाको पुस्तक ‘हृदय’को नियमित संस्करण बजारमा आएको छ । डा. कोइरालाले आफ्नो पुस्तक ‘हृदय’ले नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रका समस्या उजागर गरेको बताउनुभयो । स्वास्थ्य क्षेत्रका समस्या र समाधानका विषय मात्र होइन, आफूले देखेभोगेका विषयलाई पनि पुस्तकमा समेटेको उहाँले बताउनुभयो ।
महिला श्रमिकको शिल्पकला प्रदर्शन
दक्षिण एसियाली मुलुकका महिला गृह श्रमिकहरूको शिल्पकलाका तस्बिरहरूको प्रदर्शनी मङ्गलबार सुरु भएको छ । सन् २००० मा राजधानीमा आयोजित दक्षिण एसियाली मुलुकका श्रमिकहरूको भेलाले काठमाडौँ घोषणापत्र जारी गर्दै श्रमिकको साझा सङ्गठन ‘होमनेट साउथ एसिया’ (एचएनएसए) स्थापना गरिएको २२औँ वर्षका अवसरमा श्रमिकका गतिविधि समेटिएका तस्बिरहरूको प्रदर्शनी आयोजना गरिएको हो ।
‘सानासाना सपना’ मञ्चन
कोहलपुरमा पहिलो पटक प्रदर्शन गरिएको शिल्पी थिएटरको मुक्त रङ्गमञ्च नाटक ‘सानासाना सपना’को मञ्चनमा दर्शकहरूको उत्साहजनक उपस्थिति देखियो । नाटक हेरिसकेपछि धेरै दर्शकले निकै राम्रो प्रतिक्रिया दिएका छन् । नाटक हेरेका बहुसङ्ख्यकले नाटक धेरै उत्कृष्ट रहेको बताए । नाटकले भुइँ मान्छेहरूका ‘सानासाना सपना’ समेटेको छ ।
‘नेपाल मस्तिष्क र भारत मन हो’
दुई दिने कलिङ्ग साहित्य महोत्सवको काठमाडौँ संस्करण सम्पन्न भएको छ । असोज २९–३० सम्म आयोजित उक्त महोत्सवको उद्घाटन गर्दै नेपाल प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका उपकुलपति जगमान गुरुङले नेपाल र भारतका साझा संस्कृति, धार्मिक मान्यता, सामाजिक जीवन, जनस्तरको सम्बन्धबारे विविध चर्चा गर्नुभयो ।
म सत्यमोहन
मेरो घरको मूल ढोकाबाट भित्र प्रवेश गर्नेबित्तिकै पिताजी शङ्करराज जोशी र आमा नुगलदेवीको प्रतिमा देखिन्छ । आँगनमै मेरा जन्मदाताहरुको मूर्ति म आफैंले स्थापना गर्न लगाएको हुँ । मेरो प्रत्येक दिनको दैनिकीको सुरूवात माता र पिताको सम्झनाबाटै बिहान स्नान गर्दा एकपटक जल अर्पण गर्ने र बेलुकी सम्झनाको रूपमा दियो बालेर आरती गर्ने चलन मैले बाँचुन्जेल कायमै राखेको छु ।
‘पौभा ह्वेयर दी डिभिनिटिज रिसाइड’ लोकार्पण
पौभाकलाका सिद्धहस्त शिल्पी कलाकार उजय वज्राचार्यले ‘पौभा ह्वेयर दी डिभिनिटिज रिसाइड’ पुस्तक लेख्नुभएको छ। ललितकला प्रज्ञा–प्रतिष्ठानका कुलपति केके कर्माचार्य र ललितपुर महानगरका उपमेयर मञ्जली शाक्य वज्राचार्यले पुस्तक लोकार्पण गर्नुभयो। पौभाका बारेमा आजका दिनमा कलाकारहरू आफैँले खोज, अनुसन्धान गरी पुस्तक प्रकाशन गर्नु सुखद पक्ष रहेको पनि कुलपति कर्माचार्यले बताउनुभयो। देशको चिनारीका रूपमा रहेको पौभा कला नेपालको माटोमा जन्मिएको कला भएकाले यसको प्रवद्र्धन र बजारीकरण आवश्यक रहेको उपमेयर वज्राचार्यले बताउनुभयो।
नरदेवी श्वेतकाली देवी नाच
नरदेवी श्वेतकाली अजिमाको १२ वर्षे देवी नाच सोमबारदेखि तलेजु भवानी मन्दिर डबलीमा नचाइने भएको छ। कात्तिक २ गतेसम्म नचाइने नाच मखनस्थित तलेजु भवानी मन्दिरमा रातभरि नचाइने नाच समारोह समितिले जनाएको छ। समितिका सहसंयोजक सत्यनारायण डङ्गोलले सोमबार बेलुका ६ः०० बजे ङतभुलु (नरदेवी) अजिमाको द्यः छेँबाट नाच सुरु हुने जानकारी दिनुभयो। त्यसपछि ८ः०० बजे तलेजु भवानी मन्दिरमा देवी नाच प्रवेश गर्ने र १०ः०० बजेतिर सर्वसाधारणलाई दर्शन गर्न दिइने उहाँले बताउनुभयो। उहाँका अनुसार राति १ः०० बजेसम्म प्रस्तुत गरेपछि देवी नाचको पहिलो चरण सम्पन्न हुनेछ।
सत्यमोहनको सादा जीवन
‘असन्तोषी सदा दुखी, सन्तोषी सदा सुखी’ यस सिन्द्धान्तलाई अंगालेर जोशीको १०३ वर्षिय यात्रामा उहाँको मनमा सधै सन्तुष्ट रहने गर्थ्यो।
लोकसाहित्य परिषदमा श्रेष्ठ
लोकसाहित्य परिषद्को छैटौँ अधिवेशन बखुंबहाः ललितपुरमा शुक्रबार सम्पन्न भएको छ । अधिवेशनबाट राजितबहादुर श्रेष्ठको अध्यक्षतामा १३ सदस्यीय नयाँ कार्यसमितिका साथै परिषद्को संरक्षक सत्यमोहन जोशी र सहसंरक्षक प्रा. प्रेमशान्ति तुलाधर चयन गरिएको छ ।
‘अहिले सङ्गीतमा धेरै प्रतिस्पर्धा छ’
चलचित्र ‘मङ्गलम’को पर्खपर्ख मायालु, ‘छक्का पन्जा ३’को पहिलो नम्बरमा र ‘हिजोआजका कुरा’को माया जदौजस्ता चर्चित गीतमा सङ्गीत दिनुभएको सङ्गीतकार हुनुहुन्छ, दीपक शर्मा । उहाँले लोक, आधुनिक, र चलचित्र गरेर अहिलेसम्म हजारभन्दा बढी गीतमा सङ्गीत भरिसक्नुभएको छ । श्रुति सङ्गीत विद्यालयदेखि लिएर गुरुराम सिटौला, गुरुदेव कामद, राजकुमार मालाकार, प्रेमचन्द्र ओझैया, किशोर गुरुङलगायतसँग सङ्गीतको ज्ञान लिइसक्नुभएका सङ्गीतकार शर्मासँग अहिलेको साङ्गीतिक अवस्थाबारे गोरखापत्रका लागि सुकृत नेपालले गर्नुभएको कुराकानी :
गुन्जिन छाडे ‘यानीमाया’ भाका
धवलागिरि क्षेत्रमा धेरै गुन्जिने गीत हो ‘यानीमाया’। एक दशक अगाडिसम्म मेला, महोत्सव, चाडपर्व र मेलापात गर्दा गाइने यानीमाया गीत अहिले गुन्जिन छाडेको छ।
पौभा कला सम्बन्धी पुस्तक सार्वजनिक
ललितपुर, असोज २९ गते। पौभा कालाका शिल्पी कलाकार उजय बज्राचार्यले ‘पौभा व्हेयर द डिभिनिटिज रिसाईड’ पुस्तक लेख्नु भएको छ। पुस्तकको लोकार्पण शनिबार अक्षेश्वर महाविहारमा ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति केके कर्माचार्य र ललितपुर महानगरका उपमेयर मञ्जली शाक्य बज्राचार्यले गर्नुभयो।नेपाली कलाको विशिष्ठ शैलीमा रुपमा रहेको कलालाई जति अनुसन्धान गरे पनि नयाँ कुरा निस्कदै जाने गरेको अनुभव कुलपति केके कर्माचार्यले गर्नुभयो। पौभाका बारेमा आजका दिनमा कलाकार आफैले खोज अनुसन्धान गरेर पुस्तक प्रकाशन गर्नु सुखद् पक्ष रहेको कर्माचार्यले बताउनु भयो। नेवार मात्रको नभएर समग्र देशको चिनारीको रुपमा रहेको पौभा कला नेपालको माटोमा जन्मिएको कला भएकोले यसको प्रवर्द्धन र बजारीकरण आवश्यक रहेको उपमेयर बज्राचार्यले बताउनुभयो। पुस्तक लेखनका विषयमा कलाकार उजय बज्राचार्यले प्रकाश पार्दै विदेशीले मात्र हाम्रो कलाको बारेमा केही लेखिएको भएता पनि नेपाली लेखक र कलाकारका पुस्तक कम रहेको अवस्थामा पुस्तक आएको उल्लेख गर्नुभयो। आउदो पुस्तालाई पौभा कलाका बारेमा बुझाउन, सिकाउन पनि यो पुस्तक सहयोगी हुने उहाँको विश्वास छ। कार्यक्रममा डा. नरेश शाक्य र सुजाता शाक्यलगायतले धारणा राख्नुभएको थियो। अंग्रेजी भाषामा लेखिएको पुस्तक १ सय ६० पृष्ठको छ। सेक्रेड ग्यालरीले प्रकाशन गरेको पुस्तकको मूल्य चार हजार रुपैयाँ रहेको छ।
मिथिला कला र सिर्जना
मौलिकता, समाजको परम्परासँग जोड्ने धरातलको कलालाई मिथिला कला भनिन्छ।
‘कलिङ साहित्यिक महोत्सव काठमाडौं’ सुरु
राजधानीमा आज शनिबारबाट दुई दिने ‘कलिङ साहित्यिक महोत्सव काठमाडौं’ सुरु भएको छ । ११औँ संस्करणमा अन्तर्राष्ट्रियरुपमा नेपालमा पहिलो पटक आयोजना भएको महोत्सवमा नेपाल र भारतका प्रसिद्ध साहित्यकारहरूको सहभागिता रहेको छ ।
फेसनमा अनलाइनको बढ्दो प्रयोग
बदलिँदो जीवनशैलीसँगै युवा अवस्थामा फेसनका लागि अनलाइन सपिङको लोकप्रियता बढ्दो छ। लत्ताकपडा होस् वा सौन्दर्य प्रसाधन फेसनका लागि अनलाइनको प्रयोग बढ्दो छ। ओछ्यानमै बसी–बसी सामान छनोट गर्न सक्नु र एक कल फोनकै भरमा घरमै सामान प्राप्त गर्नुले पनि यसमा लोकप्रियता बढेको हो।
गीतसङ्गीतलाई अमर बनाउनेहरू
सुगम नेपाली गीत–सङ्गीतको चर्चा–परिचर्चा धेरै पहिलेदेखि हुँदै आएको हो । मूलतः नेपाली सञ्चार माध्यमले गीत–सङ्गीत बजाउने अनि श्रोता आकर्षित हुँदै आफूलाई मन परेको गीत–सङ्गीतमा रमाउने परम्परा पुरानै हो । गीत–सङ्गीतलाई माध्यम बनाएर आफ्नो नाम अमर बनाउनेहरूको सूची पनि लामै छ । छोटा र सस्ता जीवनीलेखन पनि भएकै छन् । प्रतिनिधिमूलक साधकलाई स्थान दिएर गीत–सङ्गीतको क्षेत्रमा समीक्षा–समालोचना गर्ने लेखकहरू अत्यन्त थोरै छन् । थोरै सम्पादक, लेखक, अन्वेषकमध्ये आफूलाई समर्पित गर्ने साधक हुनुहुन्छ– नगेन्द्रराज रेग्मी ।
