कृषि नीति बन्न नसक्दा कृषि क्षेत्रमा समस्या आयो : मन्त्री भुसाल
कृषि तथा पशुपंक्षी विकासमन्त्री डा. वेदुराम भुसालले कृषि नीति बन्न नसक्दा कृषि क्षेत्रमा समस्या देखिएको बताउनुभएको छ । शुक्रबार जनकपुर विमानस्थलमा सञ्चारकर्मीसँग कुरा गर्नुहुँदै कृषिमन्त्री भुसालले यस्तो बताउनुभएको हो ।
गहुँ भित्र्याउन व्यस्त किसान
कालीकोटको भारपाटामा यती बेला गहुँ पाकेर पहेँलै भएको छन् । पचालझरना गाउँपालिका–३ खार्दुको भारपाटा र गरपाटा क्षेत्रमा किसान गहुँ काट्न र भित्र्याउन व्यस्त छन् ।
भारतको प्रतिबन्धपछि व्यापारीले बढाए चामलको मूल्य
काठमाडौं, साउन २६ गते। भारतले चामल निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएको असर नेपाली बजारमा देखिएको छ। निर्यातको प्रतिबन्ध लगाएको तीन हप्ता बित्न नपाउँदै २५ केजी चामलमा एक सयदेखि दुई सय रुपियाँसम्म व्यापारीले मूल्य बढाएका छन्। भारतले गत साउन ४ गतेदेखि बासमतीबाहेकको चामल निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाएपछि त्यसको असर बजारमा देखिएको हो। अनुगमनमा पुगेका सरकारी अधिकारीले व्यापारीले मूल्य बढाएर चामल बिक्री गरेको पाइएको हो। वाणिज्य आपूर्ति तथा उपभोक्ता संरक्षण विभागका प्रवक्ता होमनाथ भट्टराईका अनुसार उपभोक्ताको गुनासो आएपछि बजार अनुगमन गर्दा २५ किलो चामलमा डेढ सयदेखि दुई सय रुपियाँ मूल्य बढाएको पाइएको हो। प्रवक्ता भट्टराईले भन्नुभयो, “उपभोक्ताले बजारबाट चामल खरिद गर्दा धेरै ठगियौँ भनेर गुनासो गरेपछि अनुगमन गर्दा थोक बिक्रेताबाट नै बढेर आएकाले बढाउनुपरेको व्यापारी बताउँछन्।’’थोक तथा खुद्रा व्यापारीको छाता सङ्गठनका प्रमुखसँगको छलफलमा भारतमा धानको मूल्य प्रतिकेजी तीन रुपियाँ बढेकाले नेपालमा पनि चामलको मूल्य बढेको बताएको उहाँको भनाइ छ। बजारमा नियमित अनुगमन भइरहेकाले मूल्य बढेको पाइए कारबाही हुने उहाँले बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो , “बजारमा नियमित अनुगमन भइरहेको छ। धेरै नै मूल्य वृद्धि भएको पाइए उपभोक्ता संरक्षण ऐन अनुसार नै कारबाही गरिनेछ।” व्यवसायीले भारतबाट धान ल्याएर नेपालको मिलमा कुट्दा ढुवानी बढी लाग्ने र सात प्रतिशत धान नष्ट हुने भएकाले मूल्य केही बढाउनुपरेको व्यवसायीले बताएका छन्। यता खाद्य,किराना व्यवसायी सङ्घका अध्यक्ष देवेन्द्र श्रेष्ठले चामलको मूल्य ५० देखि १०० रुपियाँ बढेको साँचो रहेको बताउनुभयो। व्यापारीले भने भारतमा धानको मूल्य बढेकाले ढुवानी भाडा जोडेर चामल बिक्री गरेको बताएका छन्। उहाँले भन्नुभयो, “चामलको मूल्य ५० देखि १०० रुपियाँसम्म बढेको साँचो हो। भारतमा नै धानको मूल्य बढेको र नेपालमा ल्याएर कुटानी पिसानी गर्दासम्म सात प्रतिशत चामल नष्ट हुने भएकाले मूल्य थोरै बढेको हो।” तर, धेरै मात्रामा मूल्यवृद्धि भने नभएको उहाँको भनाइ छ। चामल निर्यात रोकेको भारतले धान निर्यातमा भने रोक लगाएको छैन। ९३ हजार क्विन्टल चामल मौज्दात सरकारसँग अहिले ९३ हजार क्विन्टल चामल मौज्दात छ। खाद्य, व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेडका सूचना अधिकारी शर्मिला सुवेदी न्यौपानेका अनुसार चामलको आपूर्ति खलबलिएको बेलामा वितरण गर्नको लागि मौज्दात राखिएको हो। उहाँले भन्नुभयो, “चामलको आपूर्ति खलबलिएको बेलामा वितरण गर्न मौज्दात गरिएको हो। तर खाद्य व्यवस्था कम्पनी लिमिटेडले मात्र सम्पूर्ण माग धान्न सक्दैन।” यस मौज्दातले तत्कालको अवस्था मात्र धान्न सक्ने भएकाले लामो समयसम्म भारतले निर्यातमा प्रतिबन्ध लगाए अरु विकल्प सोच्नुपर्ने उहाँले बताउनुभयो। अब चाँडै चामल आपूर्ति गर्नका लागि टेण्डर खोल्ने प्रक्रियामा रहेको उहाँको भनाइ छ। प्रतिबन्ध फुकुवाका लागि वार्ता भारतले चामल निर्यातमा लगाएको प्रतिबन्ध फुकुवाका लागि वार्ता भइरहेको उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयले जनाएको छ। मन्त्रालयका सहसचिव रामचन्द्र तिवारीका अनुसार निर्यात प्रतिबन्ध फुकुवाका लागि मौखिक कुराहरु भएकाले लामो समय प्रतिबन्ध हुँदैन। उहाँले भन्नुभयो, ‘‘भारत सरकारसँग चामल आयात प्रतिबन्ध फुकुवा गर्नका लागि निरन्तर कुरा भइरहेको छ। अहिले निर्णय नभए पनि प्रतिबन्ध नलम्बिने देखिन्छ।’’ तत्काल नेपालमा चामलको अभाव नभएको र यसअघि नै आयातको प्रक्रियामा रहेको खरिद प्रक्रियामा रहेको चामल आउन बाँकी रहेकाले आवश्यकताभन्दा बढी भण्डारण नगर्न सहसचिव तिवारीले अनुरोध गर्नुभएको छ।
भेडीगोठको उँभौली यात्रा (फोटो फिचर)
हिजोआज नेपालका विभिन्न उच्च हिमाली क्षेत्रका सेरोफेरोमा भेडाका बथान रमाउँदै चरिरहेको भेट्न सकिन्छ । गोठालाले उभौली घुम्ती शिविरका रूपमा भेडी गोठ लेकतिर लागेसँगै अहिले माथिल्लो भेगमा चरनमा रहेका भेडाका बथान भेटिने गरेका हुन् ।
चिया खेती गर्दै विद्यार्थी
म्याग्दीको मालिका गाउँपालिका–३ किटिनिमा चियाका बिरुवा रोप्दै अमरज्योति मावि र गोरक्ष आधारभूत विद्यालयका विद्यार्थी । प्रयोगात्मक अभ्यासका लागि कक्षा ७ देखि १० का विद्यार्थीहरुले दुई दिन लगाएर करिब आठ रोपनीमा चार हजार आठ सय चियाका बिरुवा रोपेका छन् ।
चरनमा याकका बाछा
ताप्लेजुङको मिक्वाखोला गाउँपालिका—५ लोदेन खर्कमा बाँधिएर राखिएका याकका बाछा । हिमाली क्षेत्रमा बसोबास गर्ने समुदायको मुख्य आम्दानीको स्रोत नै याकपालन हो । दूध, घ्यु, सामु तथा सामग्री ढुवानी गर्नका लागि याक पालन गर्दै आएका छन् ।
गोलभेँडाको मूल्य एक महिनामै १२ गुणा बढ्यो
धनकुटा नगरपालिका वडा नम्बर नौ गुठिटारकी रोशनी राईलाई एक महिना अगाडिसम्म गोलभेँडा बेच्न निक्कै सकस थियो । टमाटर बिक्री नहुँदा उहाँले लगाएको धेरै टमाटर बारीमै नष्ट भयो । ७-८ रुपियाँमा समेत बिक्री गर्न खोज्दा पनि क्रेता पाउन मुस्किल थियो । तर एक महिनाको अवधिमा एकाएक गोलभेँडाको मूल्य आकासिएको छ । अहिले थोक मुल्यनै एक सय रुपियाँ प्रति किलो पुगेको छ । तर मूल्य आकासिँदा राईको बारीमा एक गेडो पनि टमाटर छैन । “गोलभेँडा हुँदा मूल्य पाइएन सबै खेर गयो अहिले मूल्य हुँदा गोलभेँडानै छैन” राई गुनासो गर्नुहुन्छ ।
गोलभेँडाको निर्यात बढेसँगै नेपाली बजारमा मूल्य आकासियो
नेपालमा उत्पादन भएको गोलभेँडा अर्थात् टमाटर भारततर्फ निर्यात हुन थालेपछि सीमावर्ती तराईका जिल्लामा यसको मूल्य आकासिँदै गएको छ ।
वर्षाले किसानलाई राहत
कृषि ज्ञान केन्द्र सिराहाका अनुसार सिरfहामा ५४ हजार हेक्टर धान खेतीयोग्य भूमि छ ।
गोदाममा थुप्रियो मल, किसानले पाएनन्
गोदाममा रासायनिक युरिया (गेडे) मल भएपनि तनहुँ, लमजुङ र गोरखाका कृषकले पाएका छैनन् । कोटा निर्धारण गर्न ढिलाइ भएकाले भण्डारण गरी राखिएको मल वितरण गर्न नसकिएको तीन जिल्लाका लागि मल आपूर्ति गर्दै आएको कृषि सामग्री कम्पनी लिमिटेड दमौलीले जनाएको छ ।
अलैँचीको मूल्य ६ वर्ष यताकै उच्च
अलैँचीको नयाँ उत्पादन सुरु हुनै लाग्दा मूल्य आकासिएको छ । सोमबार अलैँचीको मूल्य प्रतिमन ५८ हजार पुगेको छ । यो मूल्य पाँच वर्ष यताकै उच्च हो।
धान जोगाउन ‘हरेली पूजा’ (फोटो फिचर)
जिल्लाको भूमे गाउँपालिका–३ सीमावासीले ‘हरेली पूजा’ गरेका छन् । सीमावासीले हरेक वर्ष धानबाली जोगाउन ‘हरेली पूजा’ गर्ने गरेका छन् ।
५० रुपियाँमा विक्री गर्नु पर्ने अनुदानको मल ६५ मा विक्री
सरकारले अनुदानमा उपलब्ध गराएको मल बढी मूल्यमा बिक्री गरेको सूचनाका आधारमा पोखरा महानगरपालिकाको मल वितरण व्यवस्थापन समितिले आइतबार अनुगमन गरेको छ ।
पालिकाले कृषि एम्बुलेन्स सञ्चालनमा ल्याउँदै
गाउँमा उत्पादित कृषिउपजलाई बजारसम्म लग्न सहज गराउने उद्देश्यले इलामका दुई पालिकाले यो वर्षदेखि कृषि एम्बुलेन्स सञ्चालमा ल्याउने तयारी गरेका छन् ।
प्रभावहीन बन्यो पाडा प्रवर्द्धन कार्यक्रम
गुल्मीको रेसुङ्गा नगरपालिकामा पाडा प्रवर्द्धन कार्यक्रमको लगानी बालुवामा पानीसरह भएको छ ।
मलको अभाव पूरा गर्न आयो ‘जैविक सम्पूर्ण मल’
रासायनिक मलको अभाव पूरा गर्न मकवानपुरमा अर्गानिक मल उत्पादन हुने भएको छ । राजेश्वर बायो फर्टिलाइजर्स कम्पनीबाट भदौदेखि सो मल उत्पादन हुने भएको छ । राजेश्वर बायोका प्रमुख हृदयराज गौतमले नेपालमा मलको आवश्यकता जति छ, त्यति मल उत्पादन गर्ने आफूहरूको लक्ष्य रहेको बताउनुभयो । बर्सेनि हुने मलको हाहाकारलाई आफूहरूले रोक्ने प्रयत्न गरेको उहाँले बताउनुभयो । पहिलो वर्ष दुई लाख मेट्रिक टन र दोस्रो वर्षदेखि बढाउँदै जाने र छैटौँ वर्षसम्म साढे सात लाख मेट्रिक टनसम्म मल उत्पादन गर्ने लक्ष्य रहेको उहाँले बताउनुभयो ।
आकासियो गोलभेँडाको भाउ
डेढ महिनाअगाडि असार ३ गते गोलभेँडा उत्पादन किसानले गोलभेँडा प्रतिकेजीको सात/आठ रुपियाँ पनि नपाएर कालीमाटी बजारभित्रै फ्याँकेर विरोध गरे । हुन पनि गोलभेँडा प्रतिकेजी उत्पादन गर्दाको लागत ३५ रुपियाँ भन्दा बढी पर्छ । उपत्यकाका उत्पादक किसानले सबैभन्दा ठुलो तरकारी बजारसम्म आइपुग्दा पनि उचित मूल्य नपाएपछि सडकमा फ्याँकेर विरोध गरेका थिए तर अहिले भने गोलभेँडाको भाउ अहिलेसम्मकै उच्च मूल्य प्रतिकेजी मूल्य १८० रुपियाँ थोकमै पुगेको छ । त्यस समय कालीमाटी बजारमा गोलभेँडाको मूल्य सात/आठ रुपियाँ मात्रै थियो । अहिले त्यही बजारमा गोलभेँडाको न्यूनतम मूल्य ११५ रुपियाँ र अधिकतम मूल्य १८० रुपियाँ पुगेको छ ।
अलैँचीको मूल्य वर्षभरिकै उच्च
किसानले फलाएको अलैँची शुक्रवार पाँचथरको सदरमुकाम फिदिममा प्रतिमन (चालिस किलो) ६० हजार रुपियाँमा किनबेच भएको छ । त्यही अलैँची झापाको बिर्तामोडमा प्रतिमन ६२ हजार रुपियाँमा किनबेच भएको फिदिमका अलैँची व्यवसायी खेमनाथ अधिकारीले जानकारी दिनुभयो ।
-original-thumb.jpg)
मुर्रा ल्याउन विज्ञ टोली भारत जाने
कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयले भारतबाट मुर्रा जातको राँगो ल्याउन पशु सेवा विभागका महानिर्देशक डा. सम्झना काफ्लेको नेतृत्वमा विज्ञ टोली पठाउने भएको छ । नेपाल–भारतबिच भएको सम्झौता अनुसार भारतले नेपाललाई १५ वटा मुर्रा जातका राँगो निःशुल्क उपलब्ध गराउने भएको छ । ती राँगो ल्याउनका लागि मन्त्रालयले चार सदस्यीय विज्ञ टोली भारत पठाउने भएको छ । टोलीमा महानिर्देशक काफ्लेका साथै राष्ट्रिय पशु प्रजनन कार्यालय लहानका प्रमुख शिवनाथ महतो, राष्ट्रिय पशु प्रजनन कार्यालय पोखराका प्रमुख जगदीश पाण्डे र कृषि मन्त्रालय अन्तर्गतको क्वारेन्टाइन महाशाखाका राजेश यादव रहनुभएको छ ।
किसानद्वारा सुख्खा क्षेत्र घोषणाको माग
सप्तरीको बोदे बर्साइन नगरपालिकालाई सुख्खा क्षेत्र घोषणा गरी पीडित किसानलाई राहत र क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने पाँच सूत्रीय माग राख्दै किसान सङ्घर्ष समितिले ज्ञापनपत्र बुझाएको छ ।
-original-thumb.jpg)
ललितपुरमा कौसी खेतीमार्फत सहरी कृषि प्रवर्द्धन परियोजना सुरु
ललितपुर महानगरपालिकामा कौसीखेती प्रवर्द्धन कार्यक्रम सुरु गरिएको छ ।
व्यावसायिक कागती खेतीबाट मनग्गे आम्दानी
सरकारी जागिरको अवधि सकिएपछि दाङमा एकजना व्यक्ति व्यावसायिक कागती खेतीमा लाग्नुभएको छ । तुलसीपुर उपमहानगरपालिका –३ भट्टे निवासी कर्णबहादुर वली विगत चार बर्षदेखि व्यावसायिक कागती खेतीमा लाग्नुभएको हो ।
नेपालगञ्ज नाकाबाट वर्षेनी एक अर्बको आलु आयात
नेपालगञ्ज नाकाबाट मात्रै वर्षमा एक अर्ब हाराहारीको आलु भारतबाट आयात हुने गरेको पाइएको छ ।
बाजुरामा सकियो धान रोपाइँ
बाजुरामा साउनको दोस्रो हप्तामा धान रोपाइँ सकिएको छ । खोलाको किनारका जमिनमा जेठको पहिलो साताबाट रोपाइँ सुरु भए पनि कुलो नलाग्ने ठाउँमा साउन दोस्रो हप्ता सम्म धान रोपाइँ भएका हुन् ।
तराईमा फैलँदै ‘लम्पी स्किन’
‘लम्पी स्किन’ रोगबाट हालसम्म एक लाख ८३ हजार ८०१ पशु सक्रिय सङ्क्रमित अवस्थामा रहेका छन् । पशु सेवा विभागले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्क अनुसार हालसम्म ११ लाख ४९१ पशु सङ्क्रमित भएका छन् । त्यसमध्ये ४८ हजार ८८० पशुको मृत्यु भएको छ भने आठ लाख ६७ हजार ८१० पशु निको भएका छन् । ‘लम्पी स्किन’ महामारी रूप लिएपछि विभागले निजी क्षेत्रलाई खोप खरिद गर्न अनुमति दिएको थियो । हालसम्म विभागको सिफारिसमा निजी क्षेत्रबाट १० लाख ३७ हजार डोज खोप आयात भइसकेको छ । मनाङ र मुस्ताङमा पूर्ण रूपले रोग नियन्त्रणमा आइसकेको छ भने अन्य पहाडी जिल्लामा पनि रोग नियन्त्रणमा रहेको विभागले जनाएको छ । मधेशका जिल्लामा रोग अझै बढ्दै गइरहेको बताइएको छ ।
