द हेग, असार ११ गते । उत्तर एट्लान्टिक सन्धि सङ्गठन (नेटो)का सहयोगी राष्ट्रहरूसँग बुधबार भएको वार्तामा रक्षा खर्च बढाउने विषयमा भएको सम्झौता ‘सबैका लागि ठूलो विजय’ भएको अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले बताउनुभएको छ । सन् २०३५ सम्ममा सदस्य राष्ट्रले आफ्नो उत्पादनको पाँच प्रतिशत रक्षामा खर्च गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरिएको सम्झौताका लागि अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले प्रशंसा गर्नुभएको छ ।
-विश्वका लागि महत्वपूर्ण समाचार-
ट्रम्पले भन्नुभयो, “मलाई लाग्छ, यो सबैका लागि ठूलो विजय हो । हामी चाँडै नै बराबरीमा पुग्नेछौँ र यो हुनैपर्छ ।” उहाँले भन्नुभयो, “मैले धेरै वर्षदेखि आम्दानीको पाँच प्रतिशतसम्म खर्च बढाउनका लागि सदस्य राष्ट्रहरूलाई आग्रह गर्दै आइरहेको थिएँ केही समयमा पाँच प्रतिशतसम्म जाने उनीहरूबाट प्रतिवद्धता आएको छ । यो धेरै महत्वपूर्ण समाचार हुनेछ ।”
बैठकको आयोजना गर्दै नेटोका महासचिव मार्क रुटले राजा विलियम-अलेक्जेन्डरले मङ्गलबार आफ्नो राजदरबारमा आयोजना गरेको रात्रिभोजमा ट्रम्प ‘राम्रो मुड’ मा रहेको र अमेरिकी नेता आफ्ना सहयोगीहरूबाट प्रेरित भएको बताउनुभएको थियो । राष्ट्रपति ट्रम्पले ट्रुथ सोसल नेटवर्कमा गरेको पोस्टमा उल्लेख छ, “सुन्दर नेदरल्याण्ड्समा दिनको सुरुवात भएको छ । राजा र रानी सुन्दर र शानदार मानिसहरू हुन् । हाम्रो ‘ब्रेकफास्ट मिटिङ’ निकै राम्रो भएको छ ।”
बैठकमा प्रवेश गर्दै नेताहरूले शिखर सम्मेलनको योजनाबद्ध खर्च वृद्धिलाई एउटै लाइनमा उभिएर प्रतिवद्धता जनाउँदै ‘ऐतिहासिक’ घोषणा गरेका थिए । अमेरिकी रिपब्लिकन नेता ट्रम्पले लामो समयदेखि युरोपले आफ्नो प्रतिरक्षामा धेरै कम खर्च गरेको गुनासो गर्दै आउनुभएको छ भने नेटोका सहयोगीहरूले रुसबाट बढ्दो खतराको सामना गर्न र ट्रम्पलाई खुशी राख्न पनि यो वृद्धि आवश्यक रहेको बताएका छन् ।
वृद्धि गर्ने सम्झौताबारे बेल्जियमका प्रधानमन्त्री बार्ट डे वेभरले भन्नुभयो, “युरापेली नागरिकको हैसियतले हामीले इतिहासबाट लामो अवरूद्धता समाप्त भएको महसुस गर्नुपर्छ ।” महाद्वीपले ‘निकै कठिन समयमा’ आफ्नो सुरक्षाको जिम्मेवारी लिन आवश्यक छ, डी वेबरले थप्नुभयो । उक्त प्रतिबद्धताले कुल गार्हस्थ्य उत्पादन (जिडिपी) को ३.५ प्रतिशत खर्चलाई शुद्ध रक्षा लागतमा विभाजन गरेको छ-जुन हालको अमेरिकी स्तरभन्दा केही माथि छ र अर्को १.५ प्रतिशत साइबर सुरक्षा र पूर्वाधारजस्ता व्यापक सुरक्षा-सम्बन्धित क्षेत्रहरूमा विभाजन गरिएको छ ।
यो सम्झौता पूरा भएपछि गठबन्धनको आधारभूत जगमा ध्यान केन्द्रित भयो । यसको पारस्परिक प्रतिरक्षा बुँदाले एकमाथि आक्रमण गर्नु भनेको सबैमाथिको आक्रमण भएको बताउँछ । नेटो सन्धिको धारा पाँच भनेर चिनिने यो वाचाको वैधतामाथि केही शङ्का व्यक्त गर्दै ट्रम्पले हेग जाने क्रममा पत्रकारहरूलाई भन्नुभयो, “यो तपाईंको परिभाषामा निर्भर गर्दछ। अनुच्छेद पाँचको धेरै परिभाषाहरू छन् ।
तर रुटले ट्रम्प र संयुक्त राज्य अमेरिका अझै पनि धारा पाँचप्रति ‘पूर्ण रूपमा प्रतिबद्ध’ रहेको विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । बुधबार रुटसँगको भेटमा सामूहिक प्रतिबद्धताबारे सोधिएको प्रश्नमा ट्रम्पले भन्नुभयो, “हामी उनीहरूसँगै छौँ ।” बेलायतका प्रधानमन्त्री केइर स्टार्मरले वासिङ्टनको अडानबारे स्पष्ट हुनुपर्ने विभिन्न प्रश्नको जवाफ दिनुभएको थियो । स्टार्मरले भन्नुभयो,“हामी धेरै अस्थिर संसारमा बाँचिरहेका छौँ र आज नेटोको एकताले त्यसलाई सामना गर्ने शक्ति देखाउँछ ।”
यसअघिको सन्देशमा रुटले ट्रम्पको उच्च प्रशंसा गर्दै खर्च वृद्धिको लागि सबैलाई समितिमा ल्याएकोमा उहाँप्रति कृतज्ञता व्यक्त गर्नुभएको थियो । रुटले ट्रम्पलाई लेखेको पत्रमा भनिएको छ, “युरोपले उनीहरूको जिम्मेवारी अनुसार ठूलो रकम तिर्नेछ, र यो तपाईंको जीत हुनेछ ।” रुट्टले लेख्नुभएको छ, “हेगमा तपाईं अर्को ठूलो सफलतामा तोड्दै हुनुहुन्छ ।”
-‘राम्रो व्यक्ति’-
रुसले युक्रेनमाथि गरेको आक्रमणलाई आधार मानेर राष्ट्रपति ट्रम्पले युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलेन्स्कीलाई शिखर सम्मेलनको साइडलाइनमा भेट्ने तयारी गर्नुभएको छ । जेलेन्स्कीले विगतका शिखर सम्मेलनहरूमा भन्दा यहाँ कम सक्रियता देखाउनुभएको छ । ट्रम्प र जेलेन्स्कीबिच ‘ओभल अफिस’ मा भएको ’दुखद्’ वार्ताको प्रभावलाई कम गर्ने उद्देश्यले जेलेन्स्किीलाई निस्क्रिय बस्न सहयोगी अन्य राष्ट्रको सुझाब अनुसार उहाँले सम्मेलनमा युक्रेनजका मुद्दालाई सहयोगी राष्ट्रहरूमार्फत पेश गर्नुभएको हुनसक्छ ।
तर ट्रम्पले उहाँलाई ‘राम्रो मान्छे’ को संज्ञा दिँदै युद्धविरामका बारेमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग कुरा गरिरहेको उल्लेख गर्दै भन्नुभयोे, “मलाई लाग्छ प्रगति भइरहेको छ ।” रुटले सहयोगीहरूले किएभलाई समर्थन ‘अटूट छ र जारी रहनेछ’ भन्ने सन्देश दिएको बताउनुभयो । “युक्रेनको सदस्यताको लागि बोली ‘अपरिवर्तनीय’ रहेको उहाँको जिद्दीको बावजुद नेटोले ट्रम्पले अस्वीकार गरेपछि किएभको सदस्यताको लागि धक्काको कुनै पनि प्रसङ्गलाई बेवास्ता गर्नेछ,” हङ्गेरीका क्रेमलिनमैत्री प्रधानमन्त्री भिक्टर ओर्बानले भन्नुभयो । “युक्रेनमा नेटोको कुनै काम छैन,” उहाँले भन्नुभयो, “मेरो काम यसलाई यथास्थितिमा राख्नु हो ।” रासस/एएफपी
