राजकुमार भट्टराई
खोटाङ, पुस १२ गते । गाउँ उराठ लाग्दो भएपछि अहिले सूर्यबहादुर निरौलाको परिवार गाउँ छाड्न तम्तयार छ । खानेपानीको चरम समस्या र जङ्गली जनावार बदेलको आतङ्क झेल्न नसकेर निरौलाका छिमेकीहरूले यस अघिनै गाउँ छाडिसकेका छन् ।
खोटाङको रावाबेसीँ गाउँपालिका–४ डुम्रेधारापानीको कोटगाउँमा केही वर्ष अघिसम्म १७ परिवार थिए । अहिले चार घर परिवार मात्र उक्त गाउँमा बाँकी रहेका छन् । तीन–चार परिवारमध्येका एक हुन् सूर्यबहादुर निरौला । केही वर्ष अघिसम्म बारीमा सिजन अनुसार मकै, कोदो, जुनेलो, मास लगायतका बाली लगाउथे, कोटगाउँवासीले । अहिले गाउँ भरीको पुरै बारी बाँझो छ । केही बारीहरू वनमाराले घारी भइसकेका छन् भने घरहरू भग्नावशेष अवस्थामा छन् । हराभरा देखिने कोटगाउँ अहिले उराठ लाग्दो भएको छ ।
बस्तु, बाख्रा पालेर बसेका चार परिवार पनि त्यो गाउँ छाड्नु पर्छ भन्ने निष्कर्षमा पुगेका छन् । यसको मुख्य कारण हो, जङ्गली जनावार बदेल आतङ्क । बारीमा लगाएको सबै बाली बदेलले नष्ट गरिदिएपछि अहिले बाली लगाउन छाडिएको निरौला बताउनुहुन्छ ।
बदेलले सबै बाली भाँचेर, कोतारेर, उदिनेर नष्ट बनाएपछि बाली लगाउन छाडिएको उहाँको भनाइ छ । पहिलेदेखि खानेपानीको चरम समस्या भोगिरहेका कोटगाउँवासीले बदेल आतङ्क पनि थेग्न नसकेपछि गाउँ नै छाड्न बाध्य भएको उहाँको भनाइ छ ।
करिब ६, ७ वर्ष अघि बदेलका स–साना बच्चाहरू गाउँमा देखिएका थिए । हाल उक्त बदेल ठुला भएपछि गाउँमा आतङ्क मच्चाउन थालेका हुन् । करिब १८, १९ वटा बदेल रातको समयमा हुल बनेर गाउँ छिर्ने गरेको निरौलाको भनाइ छ । सुरुमा कुन जनावार भनेर थाहा नपाएका गाउँलेले पछि बदेल रहेको पाइएको निरौलाले बताउनुभयो ।
“करिब सात वर्ष अघितिर साना साना सुँगुरका पाठा जस्ता जनावार जङ्गलमा देखिएका थिए, पछि ठुलो हुँदै गए अनि गाउँ छिरेर बाली नष्ट गर्न थाले ।” निरौलाले भन्नुभयो, “राति गाउँ छिरेर सबै बाली नष्ट गर्न थालेपछि छिमेकीहरूले गाउँ छाड्नु भयो, अब केही अन्नबाली नहुने गाउँमा हामी पनि बसेर हुँदैन भन्ने सोँचमा पुगेका छौँ । बाँकी रहेका चारै परिवार गाउँ छाड्ने नै योजनामा छौँ ।”
कोटगाउँमा अहिले छिमेकी पालिका ऐसेलुखर्क गाउँपालिका–६ ज्यामिरे नेपानेबाट खानेपानी तानिएको छ । हिउँदको समयमा भने पानीको चरम सङ्कट हुने गरेको छ । समग्र डुम्रेधारापानी खानेपानीको समस्याग्रस्त ठाउँ हो । जसका लागि दुधकोशीको पानी लिफ्टिङ योजना पनि सञ्चालन भइरहेको छ । बहुवर्षे उक्त योजनालाई प्रदेश सरकारले नियमित बजेट नहाल्दा काम पूरा हुन नसकेको डुम्रेधारा पानीका वडाध्यक्ष ज्ञानबहादुर पाण्डे बताउनुहुन्छ ।
योजनाको काम अहिले पनि धमाधम भइरहेको छ । उक्त योजना सम्पन्न भएर खानेपानीको सुविधा हुँदा बसाइँसराइ रोकिने वडाध्यक्ष पाण्डेको विश्वास छ । कोटगाउँमा आतङ्क मच्चाइरहेको बदेल नियन्त्रणमा प्रदेश र सङ्घीय सरकारले चासो राखिदिनु पर्ने उहाँको भनाइ छ ।
