मस्यौदामै अल्झियो कृषि ऐन तथा कृषि नीति
नेपाललाई कृषिप्रधान देश भनिन्छ तर तपाईँलाई सुनेर आश्चर्य लाग्न सक्छ कि नेपालको कृषि बिनाऐन र नीतिबाट सञ्चालन भइरहेको छ ।
गहना निर्माण विदेशी श्रमिककै भर
सुुनचाँदी व्यवसायमा काम गर्ने विदेशी कामदारले वार्षिक करिब ३० अर्ब रुपियाँभन्दा बढी रकम नेपालबाट बाहिर लाने गरेका तथ्याङ्कले पुष्टि गरेको छ । मुुलुकभित्रै रोजगारी नपाएर दैनिक दुुई हजारदेखि दुुई हजार पाँच सयको सङ्ख्यामा युवा वैदेशिक रोजगारीमा गइरहेका बेला सुुुनचाँदी व्यवसायीमा भने कामदार अभाव रहेको पाइएको छ ।
लुम्बिनीको आर्थिक मामिला मन्त्रालयको जिम्मा मास्कीलाई
लुम्बिनी प्रदेश सरकारमा आर्थिक मामिला मन्त्रालयको जिम्मा धनबहादुर मास्कीले पाउनुभएको छ । उहाँ नेकपा (माओवादी केन्द्र) का तर्फबाट गत वैशाख १४ गते बिनाविभागीय मन्त्री नियुक्त हुनुभएको थियो ।
थोकमा भाउ घट्यो खुद्रामा घटेन
दैनिक उपभोग्य वस्तुुको भाउ थोकमा घटेको भनिए पनि खुुद्रा बजारमा उपभोक्ताले भाउ घटेको महसुुस गर्न पाएका छैन । थोक व्यापारीले भने पछिल्लो तीन महिनाको बिचमा खाने तेल, चामल, चिनी, दहलन, आँटा, मैदाको मूल्य १० देखि ४० प्रतिशत घटेको दाबी गरेका छन् । यता खुुद्रा व्यापारीहरू पछिल्लो तीन महिनाको बिचमा चिनी प्रतिकेजी पाँच रुपियाँ, सनफ्लावर र भटमास तेल प्रतिलिटरमा ३० रुपियाँसम्म मात्रै घटेको बताउँदै आएका छन् ।
घट्यो विदेशी लगानी
चालु आर्थिक वर्षको वैशाख महिनामा विदेशी लगानी प्रतिबद्धतामा कमी आएको छ । चैत महिनामा ह्वात्तै बढेको विदेशी लगानी प्रतिबद्धता वैशाखमा उल्लेख्य कमी आएको हो । उद्योग विभागका अनुसार वैशाख महिनामा २८ वटा परियोजनामार्फत एक अर्ब ६४ करोड ८३ लाख २० हजार रुपियाँको विदेशी लगानी प्रतिबद्धता आएको हो ।
मोखा चक्रवातको असर सुरु
बङ्गालको खाडीमा विकसित भएको ‘मोखा’ चक्रवातको असर नेपालको मौसममा परेको छ । गत बुधबार सिर्जना भएको चक्रवातको असरले आइतबारदेखि कतिपय स्थानमा वर्षा सुरु भएको छ भने यो क्रम आगामी तीन दिनसम्म कायम रहने मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ ।
दस आरोही सगरमाथामा
सगरमाथा आरोहण खुलेको पहिलो दिन पाँच शेर्पासहित १० जना आरोही सगरमाथाको चुचुरोमा पुगेका छन्। इमेजिन नेपाल ट्रेक्स एन्ड एक्सपिडिसनबाट आरोहणमा गएका १० जनाले आइतबार बिहान सगरमाथाको सफल आरोहण गरेका हुन्। विदेशी आरोहीमध्ये यस सिजनमा पहिलो आरोहण पाकिस्तानकी नैला कैनीले गरेको इमेजिन नेपालले जनाएको छ। कम्पनीका कार्यकारी निर्देशक दावाग्याल्जे शेर्पाले आरोहण खुलेसँगै आरोहीहरू सगरमाथाको हिलारी स्टेप, साउथकोल आसपास पुगिसकेकाले सोमबार बिहानसम्म थप आरोही चुचुरोमा पुग्ने बताउनुभयो। उहाँले भन्नुभयो, “इमेजिन नेपालबाट आरोहणमा गएका पाँच आरोही र पाँच जना शेर्पाले आइतबार आरोहण पुरा गरेका छन्। अन्य कम्पनीमार्फत आरोहणमा गएका आरोहीसमेत चुचुरोतर्फको यात्रामा छन्।”
दर्ताबिनाका मोबाइलमा ‘नेटवर्क लक’ हुने
मोबाइलको आयात र प्रयोगलाई व्यवस्थित गर्न स्थापना गरिएको मोबाइल डिभाइस म्यानेजमेन्ट सिस्टम (एमडिएमएस) सोमबारदेखि लागु हुने भएको छ। यससँगै अबदेखि नेपाल भित्रिने मोबाइल (सम्बन्धित मोबाइलको आइएमइआई) लाई यो प्रणालीमा अनिवार्य दर्ता गर्नुपर्ने छ।
पुल निर्माणको माग राख्दै सङ्घीय सांसद बसे अनसन
बबई नदी स्थित जब्दीपुल निर्माणको माग राख्दै सङ्घीय सांसद सञ्जयकुमार गौतमले आमरण अनशन (सत्याग्रह) सुरु गर्नुभएको छ । पूर्व सिँचाइ मन्त्री समेत रहनु भएका गौतमले शनिवार साँझबाट अनसन सुरु गर्नुभएको हो ।
‘राजनीतिक पहुँच’मा भाडा तिर्न अटेरी
पशुपति क्षेत्र विकास कोषसँग सम्झौता गरेर चमेनागृह सञ्चालनका लागि भवन भाडामा लिएको एक कम्पनीले साढे सात वर्ष बितिसक्दा पनि भाडा बुझाएको छैन । पशुपति क्षेत्र विकास कोष सञ्चालन परिषद्सँग सम्झौता गरी भाडामा लिएको काठमाडौँको गोठाटारस्थित प्राणनाथ क्याफेका सञ्चालकले ‘राजनीतिक पहुँच’का आधारमा भाडा बुझाउन अटेरी गरेको हो ।
विशिष्ट कार्यालयमा पुगेन मेलम्चीको पानी
काठमाडौँमा मेलम्चीको पानी वितरण सुरु भएको दुई वर्ष बितिसक्दासमेत अति विशिष्ट कार्यालयमा मेलम्चीको पानी वितरण सुरु हुन सकेको छैन । राष्ट्रपतिको कार्यालय, सिंहदरबारस्थित प्रधानमन्त्री तथा मन्त्रीपरिषद्को कार्यालयलगायतका मन्त्रालय, विभिन्न सरकारी कार्यालय र सार्वजनिक संस्थानमा अहिलेसम्म मेलम्चीको पाइप जडान गरिएको छैन । यी कार्यालयमा ट्याङ्कर, जार र बोतलका पानी किनेर प्रयोग गर्ने गरिएको छ । २०७७ साल चैत २० गते पहिलो पटक काठमाडौँमा मेलम्चीको पानी वितरण सुरु भएको थियो ।
तालिमी र प्रशिक्षार्थी नाममा शोषण
नेपालमा उद्योग प्रतिष्ठानमा तालिमी र प्रशिक्षार्थी श्रमिक राख्ने क्रम भने बढ्दै गएको तथ्य सार्वजनिक भएको छ । नेपाल ट्रेड युनियन महासङ्घ (जिफन्ट) ले गरेको श्रम कानुन कार्यान्वयनको विद्यमान अवस्थाबारेको श्रम अडिट प्रतिवेदन २०७९ ले तालिमी र प्रशिक्षार्थी श्रमिकको सङ्ख्या २० प्रतिशत भएको तथ्य सार्वजनिक गरेको हो ।
कच्चा पेट्रोलियम पदार्थको मूूल्य बिस प्रतिशत घट्यो
अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा कच्चा पेट्रोलियम पदार्थ (क्रुड आयल ब्रेन्ड) को मूूल्य २०.३ प्रतिशतले घटेको छ ।
शङ्कामा राजनीतिक दलको आय व्यय
राजनीतिक दलले निर्वाचन आयोगमा बुझाएको लेखा परीक्षण प्रतिवेदनमाथि आयोगले आशङ्का गरेको छ । विवरण र रकमको हिसाबकिताब नमिलेको पाइएपछि निर्वाचन आयोगले महालेखा परीक्षकको कार्यालयबाट नै परीक्षण गराउने भएको छ ।
प्रधानमन्त्री कार्यालयमा नै नक्कली प्रतिवेदन
नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा पूर्व गृहमन्त्री, पूर्व गृह सचिवको प्रत्यक्ष संलग्नता खुलेपछि विगतमा गृह मन्त्रालयका नेतृत्व सम्हालेका अन्य व्यक्तिमाथि समेत अनुसन्धान सोझिने देखिएको छ ।
दर्ताले मात्र निलम्बित हुन्न
सर्वोच्च अदालतले महाभियोग प्रस्ताव दर्ता हुनेबित्तिकै आरोपित पदाधिकारी निलम्बित नहुने व्याख्या गरेको छ । प्रतिनिधि सभाले प्रक्रिया सुरु
लगानीको लय खोज्दै निजी क्षेत्र
नेपालमा स्वच्छ र नवीकरणीय ऊर्जाको प्रचुर उपलब्धता, हरेक प्रकारको खेतीका लागि उपयुक्त मौसम र युवा जनसङ्ख्याको बाहुल्य छ । यसलाई आधार मानेर लगानी प्रवर्धन हुँदा समृद्धि हात लाग्छ ।
बुद्ध एयरको सेयरमा बस्नेत दाजुभाइको विवाद सतहमा
बुद्ध एयरका सञ्चालक वीरेन्द्रबहादुर बस्नेत र शिवेन्द्रबहादुर बस्नेतबीच कम्पनीको सेयर विवाद चर्किएको छ । बुद्ध एयरका संस्थापक अध्यक्ष सुरेन्द्रबहादुर बस्नेतको निधनपछि उहाँका दुई छोरा वीरेन्द्रबहादुर र शिवेन्द्रबहादुरबीच सेयर भागबन्डाको विषयमा विवाद चुलिएको हो । दुई दाजुभाइमध्ये कान्छा भाइ शिवेन्द्रबहादुरले बुधबार पत्रकार सम्मेलन गर्दै आफ्ना बुवा सुरेन्द्रबहादुर बस्नेतले दुई दाजुभाइलाई भागबन्डा गरेको सेयरको कुनै हिसाब नदिई सेयरको स्वामित्वबाट समेत वञ्चित गर्दै कम्पनीबाट गलहत्याएको जनाउनुभएको छ ।
कांग्रेसले नेता खाणमाथि अनुसन्धानपछि कारबाहीबारे निर्णय गर्ने
नेपाली नागरिकलाई भुटानी शरणार्थी बनाएर अमेरिका पठाउने भन्दै ठगी गरेको आरोप लागे पछि नेकपा (एमाले)का सचिव टोपबहादुर रायमाझीलाई बुधबार निलम्बन गरेको छ ।
जनआन्दोलनका घाइते ‘ज्यूँदो शहीद’ मुकेश कायस्थको निधन
जनआन्दोलन २०६२-०६३ मा घाइते ‘ज्यूँदो शहीद’ बनेपाका मुकेश कायस्थको निधन भएको छ । उहाँको उपचारको क्रममा बनेपास्थित शिर मेमोरियल अस्पतालमा बुधबार साँझ ६ः१८ बजे मृत्यु भएको हो ।
रारा पर्यटन पदमार्ग अलपत्र
कर्णाली प्रदेशकै प्रमुख पर्यटकीय गन्तव्य रारा तालमा निर्माणाधीन रारा पर्यटन पदमार्गको निर्माण अलपत्र परेको छ ।
ऋण लिएर बनाइएका संरचना प्रयोगविहीन
विश्व बैङ्कसँग ऋण लिएर बनाएको ऐतिहासिक संरचना अलपत्र बनेका छन् । तानसेन नगरपालिकाले ११ वर्षअघि विश्व बैङ्कसँग ऋण लिएर बनाएको नारायणस्थान फूलबारीको ऐतिहासिक संरचना केही वर्षदेखि अलपत्र बनेका छन् ।
कृषि बाली बिमाप्रति छैन किसानको आकर्षण
सरकारले कृषि बिमाका लागि ८० प्रतिशत अनुदान दिए पनि किसानको आकर्षण त्यसप्रति बढेको देखिएको छैन । २०७१ देखि सुरु भएको कृषि बिमामा हालसम्म दुई लाख किसान मात्र सहभागी भएका छन् ।
कर्जाको ब्याजदर मासिक रूपमा परिवर्तन गर्नु : राष्ट्र बैङ्क
बैङ्कहरूले कर्जाको ब्याजदर परिवर्तन गर्दा पछिल्लो तीन महिनाको औसत आधारदरमा भएको थपघटको सीमासम्म मासिक रूपमा परिवर्तन गर्नुपर्ने भएको छ ।
महिलाले ताने मत्स्येन्द्रनाथको रथ
ललितपुर, वैशाख २६ गते ।मत्स्येन्द्रनाथको रथ तान्दा प्रायः पुरुषलाई मात्र देख्ने बटुवा सोमबार बिहानै महिलाले रथ तानेको देख्दा अचम्ममा परे । पहिलो पटक जात्रा हेर्न पुगेकालाई भने यो नौलो लाग्यो । यद्यपि रातो मत्स्येन्द्रनाथको रथको टुप्पोबाट नरिवल खसालेको भोलिपल्ट बिहानै महिलाहरू मात्र रथ तान्न भेला हुने चलन भने पुरानै हो । नरिवल फालेको भोलिपल्ट सोमबार बिहानै महिलाहरू आफूलाई सहज हुने पोसाक लगाएर रथ तान्न तम्तयार अवस्थामा ललितपुरको लगनखेलमा भेला भएका थिए । उपस्थित करिब तीन सयदेखि पाँच सय महिलामा रथ तान्ने हुटहुटी मात्र थिएन, आत्मविश्वास पनि देखिन्थ्यो । रातो मत्स्येन्द्रनाथको रथलाई महिलाले मात्र लगनखेलबाट तानेर थतिटोलसम्म पु¥याउने चलन छ । यसै व्रmममा सोमबार बिहान ४ बजेदेखि महिलाहरू भेला भएर ६ बजेतिर रथ तान्न सुरु गरेका थिए । रथ तान्ने काम ७ बजे सकिएको थियो । रथको डोरी ६०/७० जनाले समाए पनि महिलाको सहभागिता उल्लेखनीय मात्रामा थियो । यसलाई नेपाल भाषामा याकः मिसाया भूज्याः (एकल महिलाको जात्रा) भनिन्छ । भक्तपुर थिमीदेखि रथ तान्न बिहान ५ः३० बजे लगनखेल पुग्नुभएकी रामकेशरी प्रजापती हरेक वर्ष बिहान ५ नै पुग्ने गरेको स्मरण गर्नुहुन्छ, आज ढिला भयो प्रजापती भन्नुहुन्छ, “अरू बेला पुरुषले मात्र तान्थे, आज महिलाले रथ तान्न पाएका छन् ।” हर्षित मुद्रामा देखिनुभएकी उहाँले महिलाले जस्तो पनि काम गर्न सक्ने विश्वासका साथ मत्स्येन्द्रनाथको रथ तान्न आएको बताउनुभयो ।यस्तै स्थानीय प्रेक्षा शाक्य पनि रथ तान्न उत्सुक देखिनुहुन्थ्यो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “पहिलो पटक रथ तान्न आएकोमा खुसी र कौतुहलता दुवै लागेको छ ।” पहिले पहिले भए यो व्रmम बिहान झिसमिसेमा हुन्थ्यो, संस्कृतिविद् डा. चुन्दा वज्राचार्य सम्झनुहुन्छ, “एक दशकअघिदेखि यो बिहानको उज्यालोसँगसँगै हुन थालेको छ । एकल महिलालाई समाजमा स्थान दिएको प्रतीकस्वरूप एकल महिलाले मात्र रथ तान्ने परम्परामा हाल परिमार्जन भएपछि सबै महिला सहभागी हुन थालेका छन् ।”अन्य दिनमा साँझतिर तानिने रथ यस दिन बिहान तानिन्छ । डा. वज्राचार्य भन्नुहुन्छ, “यस चलनलाई पुरातन समाजमा एकल महिलाको अस्तित्वलाई विशेष ठाउँ दिएको प्रमाणका रूपमा लिन सकिन्छ ।” कुनै समयमा रथ जात्रा गरिरहँदा लगनखेल पाढेटोलकी एक एकल महिला बिरामी भई रथ जात्रामा सहभागी हुन नसकेकाले एकल महिलालाई पनि जात्रामा सहभागी गराउनुपर्छ भन्ने मान्यता अनुसार एक दिन मात्र महिलाले रथ तानी जात्रा सम्पन्न गरेका हुन् ।महिलाहरूले सार्वजनिक रूपमा बाहिर निस्केर जात्रा पर्वमा सरिक हुन बन्देज जस्तै लगाएको समयमा पनि यो व्रmमले निरन्तरता पाएकोे थियो । महिलाको भूमिकालाई स्वीकारेर जात्रामा पनि स्थान दिएको यो नमुनालाई केही वर्षअघिदेखि काठमाडौँमा सम्पन्न इन्द्रजात्रामा कुमारी, भैरव र गणेशको रथ पनि तान्ने गरिन्छ । अन्य दिनभन्दा कम दूरीमा महिलाले रथ तानेका छन् । सोमबार पाढेटोलदेखि थतिटोलसम्म करिब एक सय मिटर दूरीमा महिलाले रथ तानेका हुन् । थतिटोलमा पुगेपछि भने ज्योतिषले दोस्रो चरणको साइत हेरेर जावलाखेल पु-याइने दिनको टुङ्गो लाग्छ । रथ जावलाखेल पुगेको चार दिनपछि भोटो जात्रा मनाइन्छ र खटमा राखेर त्यही दिन मत्स्येन्द्रनाथलाई बुङ्मती फर्काइन्छ ।
