यज्ञप्रसाद सापकोटा
गुलरिया (बर्दिया) मङ्सिर १३ गते । बर्दियामा दुई सय क्वीन्टलभन्दा बढी कालानमक धान उत्पादन भएको छ । ठाकुरबाबा नगरपालिकाले संरक्षण र प्रवर्धनको सुरुवात गरेको कालानमक धान यस वर्ष दुई सय क्वीन्टल उत्पादन भएको हो ।
कुनै समयमा थारु समुदायले पाहुना वा विशेष अतिथि घरमा आउँदा भात खुवाउन प्रयोग गरिने बास्नादार काला नमक धान लोप हुँदै गएपछि ठाकुरबाबा नगरपालिकाले यसको संरक्षण र प्रवर्धनको सुरुवागत गरेको थियो । गत वर्ष २० क्वीन्टल विउ र खायन धान उत्पादन गरेको थियो ।
रैथाने बालीको रुपमा रहेको काला नमक धान खानका लागि स्वादिलो र वास्नादार हुने गर्दछ । स्थानीय स्तरमा यदा कदा पाइने काला नमक धानको ठाकुरबाा नगरपालिकाले विउ उत्पादन गर्न थालेको छ । जस्मा ग्रेडिङ्ग गरेर बिउ बनाएर बचेको धानलाई चामल बनाएर बिक्री गरिएको थियो । सिंहबाहिनी शिवशक्ति कृषक बहुउद्देश्यीय सहकार संस्थाले ठाकुबाबा नगरपालिकाको सहयोगमा कालानमक धानको बिउ र खायन धान उत्पादन गरिरहेको छ ।
यस वर्ष दुई विगहा जग्गामा बिउसहित १० विगहा जग्गामा कालानामक धान खेती भएको सहकारीका अध्यक्ष युवराज शर्माले बताउनुभयो । करिब ४० क्वीन्टल कालानमक धानको बिउसहित दुई सय क्वीन्टल धान उत्पादन भएको उहाँले बताउनुभयो । उहाँले ठाकुरबाबामा छ विगा, मधुवनमा २ विगा र राजापुरमा २ विगा गरी आठ विगा क्षेत्रफलमा बास्नादार कालानमक धानको व्यवस्थित रुपमा खेती भएको उहाँले बताउनुभयो । किसानहरू आफ्नै प्रयोजनका लागि त धेरैले धान उत्पादन गर्नुभएको छ, तर ठुलो परिणाममा १० विगा क्षेत्रफलमा धान उत्पादन भएको छ । प्रतिकठ्ठा न्यूनतम एक क्विन्टल फल्ने बास्नादार कालानमक धानको सहकारीले यस वर्ष कृषकबाट सात हजार रुपियाँ प्रतिक्वीन्टलमा खरिद गरिरहेको छ । “किसानले अरु ठाउँमा अझै मँहगो मूल्यमा पनि बिक्री गर्न सक्नुहुन्छ ।” अध्यक्ष शर्माले भन्नुभयो, “ हामीले खरिद गरेर प्रशोधन गरि ‘ठाकुरबाबा’ ब्राण्डको कालानमक चामल बनाई बिक्री गर्दै आएका छौँ ।”
‘ठाकुरबाबा’ नामक काला नमक चामलको मूल्य १७० रुपियाँ प्रतिकेजीमा बिक्री भइरहेको छ । पर्यटकीय क्षेत्रलाई लक्षित गरी स्वादिलो धानको उत्पादन गरिएको बताउँदै पर्यटकहरूलाई खुवाउनका लागि नगरपालिकाले अग्रसरता लिएको ठाकुरबाबा नगरपालिकाका कृषि शाखा प्रमुख ध्रुब बमले बताउनुभयो । पछिल्लो समय पर्यटकहरूले कालानमक चामलको माग गर्न थालेका छन् ।
गत वर्ष नगरपालिकाले सघन कृषि कार्यक्रमअन्तर्गत ५ विगा जग्गा भाडामा लिएर लोपोन्मुख कृषि बालीको खेती गरीे बिउ उत्पादन गरेको थियो । रैथाने धान काला नमक र मसिनो जातको धान ठाकुरबाबा नगरपालिका ५ वनविर मा खेती गरिएको थियो । त्यसपछि मात्र बर्दियाबाट लोप हुन थालेको बास्नादार कालानमक धान उत्पादन सुरु भएको ठाकुरबाबा नगरपालिकाका नगरप्रमुख तिलकराम लम्सालले बताउनुभयो ।
