निजामती कानुनमा सधैँ चलखेल
कर्मचारी समायोजन विधेयकमा राज्य व्यवस्था तथा सुशासन समितिको प्रतिवेदन पेस र प्रतिनिधि सभाबाट पारितको तयारी २०७५ फागुन ३ गते थियो । अध्यादेश प्रतिस्थापन विधेयक भएकाले करिब एक सातामा सङ्घीय संसद्का दुवै सदनबाट पारित र प्रमाणीकरण हुनुपर्ने समयसीमाको दबाबमा संसद् थियो ।
५२ पदाधिकारीको नियुक्ति सदर
दुई तिहाइभन्दा बढी कार्यकाल पूरा भइसकेपछि संवैधानिक निकायमा नियुक्त ५२ पदाधिकारीको नियुक्ति सर्वोच्च अदालतले सदर गरेको छ ।
स्वदेश फर्कन लामबद्ध हुँदै छन् विज्ञ
सन् २००९ मा इन्जिनियर डाक्टर प्रमोद ढकाल क्यानडाको बेल नर्दन रिसर्च ल्याब्रोटरिस्टमा अनुसन्धाताको जिम्मेवारीमा हुनुहुन्थ्यो । १४ वर्षअघि सन् २०११ मा नेपालमा खुला विश्वविद्यालय निर्माण गर्ने र अनुसन्धानात्मक कार्य आरम्भ गर्ने योजना बुनेर उहाँ स्वदेश फर्किनुभयो ।
प्रतिस्पर्धाको चुनौतीबिच नेवानिको यात्रा
नेपाल वायुसेवा निगम मङ्गलबार स्थापनाको ६८ औँ वर्षमा प्रवेश गरेको छ । २८ सिट क्षमतायुक्त डोग्लस डिसी तीन डाकोटाबाट सेवा आरम्भ गरेको निगमले विभिन्न आरोह अवरोहका बिच हाल वाइडबडी ए ३३०–२०० सिरिजका विमानमार्फत हवाई सेवा दिँदै आएको छ ।
यो वर्ष उत्पादन बढ्ने विश्वास
असार १५ अर्थात् धान दिवस । मानो रोपेर मुरी उब्जाउने दिनका रूपमा नेपालमा मनाइँदै आएको छ । जस अनुसार देशभर उत्सवका रूपमा धान रोपाइँ हुँदै छ ।
एसइईको नतिजामा सुधार
माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसइई) को नतिजा गत वर्षको तुलनामा राम्रो सुधार भएको छ । राष्ट्रिय परीक्षा बोर्ड, परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको नतिजा अनुसार २०८१ सालको परीक्षामा ६१.८१ प्रतिशत परीक्षार्थी उत्तीर्ण भएका छन् ।
‘हाम्रो खुसी’ ले फेरिदियो बानी
“म स्कुलबाट घर जानेबित्तिकै ‘ड्रेस’ नखोली, हातमुख पनि नधोई पाएसम्म मोबाइल हेर्थें, नभए टिभी हेर्न थाल्थेँ तर अहिले घर जानेबित्तिकै लुगा फेर्छु, हातमुख धुन्छु । ममीले जे खाजा तयार गरिदिनुभएको छ, त्यो खान्छु ।
बाह्य सम्पर्कले जोखिममा आदि–संस्कृति
जङ्गलमा फिरन्ते जीवन बिताउँदै आएका लोपोन्मुख राउटे समुदायको सांस्कृतिक अस्तित्व र जनजीवन असुरक्षित हुन थालेको छ । बाह्य समाजमा घुलमिल हुन थालेपछि उनीहरूको सांस्कृतिक अस्तित्व र जनजीवन असुरक्षित हुन थालेको हो ।
चक्रपथमा छैनन् सार्वजनिक शौचालय
काठमाडौँ उपत्यकाको २७ किलोमिटरको चक्रपथमा सार्वजनिक यातायातलक्षित शौचालय नहुँदा चालक, सहचालक र यात्रु समस्यामा पर्ने गरेका छन् । एक पटक चक्रपथ परिक्रमा गर्न साढे दुईदेखि तीन घण्टा लाग्छ । दिनभरि सवारी चलाउने चालक सहचालक सार्वजनिक शौचालय नहुँदा चिनेको पेट्रोल पम्प वा पुलमुनि जान बाध्य छन् ।
विद्युतीय सवारी : आकर्षण बढ्दो, चालक अन्योल
विद्युतीय सवारीसाधनप्रति आकर्षण बढ्दो छ । पेट्रोलियम पदार्थबाट चल्ने निजी तथा सार्वजनिक सवारीसाधनलाई क्रमशः विद्युतीय सवारीसाधनले विस्थापन गर्दै छन् तर दक्ष र प्राविधिक ज्ञान नहुँदा विद्युतीय सवारीसाधन दुर्घटना भइरहेका छन् ।
घरमै विदेशी ‘पिएचडी’, छैन मान्यता
घरमै बसेर विदेशी विश्वविद्यालयमा भर्ना हुने तर नपढी विद्यावारिधि (पिएचडी) को उपाधि लिने प्रवृत्ति बढेको छ ।
शिष्ट सभामा अशिष्ट व्यवहार
संसद्भित्रको वाक् स्वतन्त्रतालाई संवैधानिक उन्मुक्ति भए पनि सभामा हुने छलफल शिष्ट र नैतिकता प्रतिकूल हुन नहुने बन्धन सांसदलाई छ तर पछिल्लो समय सार्वजनिक नैतिकता र असंसदीय शब्द/शब्दावलीको प्रयोग बग्रेल्ती हुन थालेका छन् ।
सोलुदेखि एमआइटीसम्मको कठिन यात्रा
‘आरोहणका बादसाह’, हिमाली क्षेत्रमै बसोबास र हिमालका चुचुरा चुम्ने शेर्पा समुदाय साहसी आरोहीको पहिचानबाट विश्व परिचित छ ।
सम्पन्न आयोजनाको प्राविधिक परीक्षण : नियममा छ, छैन व्यवहार
निर्माण सम्पन्न आयोजनाहरूको तेस्रो पक्ष प्राविधिक परीक्षण (थर्ड पार्टी टेक्निकल अडिट) नै नगरी हस्तान्तरण, उद्घाटन तथा सञ्चालन हुने गरेको पाइएको छ ।
राजनीतिमा मधेशका महिला
राजनीतिक आन्दोलनमा महिला सहभागिताको इतिहास खोतल्ने हो भने शताब्दी नाघिसकेको छ ।
योगले जीवनमा प्राकृतिक सन्तुलन
‘सिङ्गो पृथ्वी र मानव स्वास्थ्यका लागि योग’ नारासहित शनिबार ११ औँ अन्तर्राष्ट्रिय योग दिवस मनाइँदै छ । त्यसैले अब योग मान्छेको स्वास्थ्यका लागि मात्र होइन, सिङ्गो पृथ्वीकै स्वास्थ्यसँग जोडिँदै छ ।
दैलेखमा ११२ अर्ब घनमिटर प्राकृतिक ग्यास रहेको पुष्टि
मुलुकमा वार्षिक ५५ अर्ब रुपियाँ बराबरको पाँच लाख मेट्रिक टनभन्दा बढी खाना पकाउने एलपी ग्यास आयात भइरहेको बेला त्यसलाई प्रतिस्थापन गर्न सक्ने गरी स्वदेशमै प्राकृतिक ग्यास फेला परेको छ ।
चोभार गल्छीमा गेग्रान, बाढी थुनिने जोखिम
सङ्घीय सरकारका निकाय र स्थानीय सरकारबिच समन्वय नहुँदा काठमाडौँ उपत्यकाको चोभारस्थित गल्छीमा थुप्रिएको माटो, बालुवा, ढुङ्गासहित गेग्रान हटाउन ढिलाइ भएको छ । काठमाडौँ कीर्तिपुर वडा नं. ६ र ललितपुर महानगरपालिका वडा नं. १८ स्थित बागमती नदी बहाव क्षेत्रमा थुप्रिएको गेग्रान व्यवस्थापनमा अलमल भएको हो ।
-original-thumb.jpg)
प्लास्टिकको विकल्प बायो झोला
सहर, बजार, घरखेत जताततै प्लास्टिक प्रदूषणले आक्रान्त बनाइरहेका बेला केही हात प्लास्टिकको विकल्प खोज्न र प्रयोग कम गराउन एकजुट भएका छन् । सरकारले नेपालमा ४० माइक्रोनभन्दा पातला प्लास्टिक झोला प्रयोग गर्न प्रतिबन्ध लगाएको छ । प्लास्टिक झोलाको विकल्प आमनागरिकले पाउन नसकेका बेला धीरज श्रेष्ठले प्लास्टिकको विकल्प दिने प्रयत्न थाल्नुभएको छ । उहाँले इको ¥याप नेपालमार्फत ‘म प्लास्टिक हैन’ नारासहित बायो झोला उत्पादन सुरु गर्नुभएको छ ।
-original-thumb.jpg)
सुरक्षामा छैन ध्यान अकालमै जान्छ ज्यान
निजी क्षेत्रमा सबैभन्दा ठुलो लगानी र रोजगारीको ठुलो हिस्सा रहेको सार्वजनिक यातायात क्षेत्र मर्यादित र जिम्मेवार नहुँदा न यो कदरयोग्य बन्न सकेको छ न त यात्रु नै सुरक्षित हुन सकेका छन् । सडक यातायात असुरक्षित बन्दै जाँदा बर्सेनि हजारौँ नागरिकको अकालमा ज्यान गइरहेको छ । मनसुन सुरु भएसँगै सडक दुर्घटना बढ्ने गरेको छ । दुर्घटना कम गर्न अग्रसर हुनुपर्ने व्यवसायीमा सुरक्षित व्यवसाय र सेवाभन्दा पैसाका लागि अस्वस्थ प्रतिस्पर्धा छ । अनुमगनमा राज्यको उपस्थिति पनि कमजोर देखिएको छ ।
आयआर्जन गर्न सिकाउँदै छ टुँडिखेल
टुँडिखेलको मेला होइन रम्ने खाने सिप सिकेर हामी रोजगारमा जाने ... विभिन्न किसिमका सांस्कृतिक मेला आयोजना गरी धेरैको खर्च, थोरैको कमाइ गर्ने स्थल बन्दै गएको काठमाडौँको टुँडिखेलमा यतिखेर खर्च होइन, आम्दानीको काइदा सिकाउने मेला चलिरहेको छ । मुलुकमा रोजगार नपाएको भन्दै दैनिक ठुलो सङ्ख्यामा युवा जनशक्ति विदेश गइरहेका बेला यहाँ चलिरहेको ‘रोजगारी र आयवृद्धि काठमाडौँको समृद्धि’ सिप मेलामार्फत एक महिनामै दुई हजार जनाभन्दा बढी युवा जनशक्ति सिपसहितको रोजगार अवसरमा योग्य हुँदै छन् । यो सिप मेलामा क
प्रदेशको कुल बजेट दुई खर्ब ८७ अर्ब
प्रतिपक्षीको विरोध र आन्तरिक किचलोबिच प्रदेश सरकारहरूले आइतबार आगामी आर्थिक वर्ष २०८२/८३ को आय तथा राजस्वको अनुमान अर्थात् बजेट सार्वजनिक गरेका छन् ।
‘उपचार गन्तव्य’ तर्फ नेपाल
केही वर्षअघिसम्म नेपालीहरू जटिल स्वास्थ्य समस्यामा मात्र होइन, सामान्य उपचारका लागि पनि विदेश जाने गर्दथे तर अहिले कैयौँ रोगको उपचारका लागि विदेशबाट बिरामी नेपाल आउन थालेका छन् । पछिल्ला १० वर्षमा नेपालको स्वास्थ्य क्षेत्रले फड्को मारेको छ । स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित ऐन, नियम बनेका छन् । ती ऐन, नियमावलीलाई पूर्ण कार्यान्वयन र थप केही स्रोत व्यवस्थापन गर्न सके नेपालले स्वास्थ्य क्षेत्रमा अकल्पनीय प्रगति हासिल गर्न सक्ने सरोकारवालाको दाबी छ ।
मध्यकालीन डोटीमा थर निर्माण
नागी मल्लको शासनकालमा मध्यकालीन डोटी राज्यको रीतिस्थिति बसाएर त्यसलाई व्यवस्थित गरिएको पाइन्छ । मल्लकालपूर्वको डोटी पनि समृद्ध र व्यवस्थित नै थियो । जाटकालीन शासनव्यवस्थापछि पालहरू शासक भएको देखिन्छ । अस्कोटका पालहरूको शासन निकै प्राचीन मानिन्छ ।
सहरमा बाढीको सन्त्रास
काठमाडौँ उपत्यकावासीले सहरी बाढीको प्रताडना भोग्न सुरु गरेको झन्डै एक दशक भइसकेको छ । बर्खा याममा परेको पानीको निकास नहुँदा, खोला, नदीको बहाब क्षेत्र मिचेर संरचना निर्माण गर्दा र परेको पानी सिधै खोलामा मिसिएपछि ‘सहरी बाढी’ ले खोलाकिनार र आसपासका बस्ती डुबानमा पर्ने गरेका छन् ।