सुदूरपश्चिममा गौरा पर्वको चहलपहल सुरु
सुदूरपश्चिम प्रदेशको मुख्य पर्व गौराको चहलपहल सुरु भएको छ । दसैँभन्दा पनि बढी महत्व दिइने यो पर्व विषेश गरेर सुदूरपश्चिम पहाडी समुदायले मनाउने गर्दछन् ।
दरबन्दी छ, हात्ती छैनन्
कञ्चनपुरको शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जमा दरबन्दीअनुसार हात्तीको पदपूर्ति नहँुदा नियमित गस्तीलगायत कामकाजमा समस्या भएको छ । भाले र पोथीसहित १० हात्तीको दरबन्दी भए पनि पाँच हात्ती मात्रै शुक्लाफाँटामा रहेका छन् । निकुञ्ज प्रशासनका अनुसार केही वर्षअघि हात्तीको दरबन्दी बढाएर सातबाट १० पु¥याइएको थियो । यद्यपि हात्ती थपिएको थिएन ।
सीतापुरमा गोबरग्याँस जडान गरिने
टीकापुर नगरपालिका–२ स्थित खोटेना भुराखानी सामुदायिक वनमा राखिएका सामुदायिक चौपायाको गोबरबाट दुई सय घनमिटरको गोबर ग्यास प्लान्ट निर्माण गरिएको छ । नगरपालिकाले सामुदायिक चौपाया व्यवस्थापन गरी गोबर ग्यास प्लान्ट स्थापना गरिएको हो । एक करोड ६० लाखको लागतमा प्लान्ट निर्माण गरिएको हो । प्लान्टमा ३५ प्रतिशत टीकापुर नगरपालिका र ६५ प्रतिशत वैकल्पिक ऊर्जा प्रवद्र्धन केन्द्रको लगानी भएको जनाइएको छ ।
अनियमितताको खोजी गर्न मुख्यमन्त्रीको निर्देशन
सुदूरपश्चिम प्रदेशका मुख्यमन्त्री त्रिलोचन भट्टले बैतडीको मेलौली नगरपालिका–८, कोटिगाउँको भम्ता–खोरडा मुख्यमन्त्री नमुना कृषि गाउँको अवस्थाबारे विस्तृत अध्ययन गरेर जानकारी दिन भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारीमन्त्री विनिता चौधरीलाई निर्देशन दिनुभएको छ ।
जडीबुटी निकासीबाट १३ लाख राजस्व सङ्कलन
जिल्लामा एक वर्षको अवधिमा जडीबुटी सङ्कलनबाट करिब रु १३ लाख राजस्व सङ्कलन भएको छ । आर्थिक वर्ष २०७८÷७९मा तीन लाख ५६ हजार ५५५ किलो जडीबुटी र खोटो निकासीबाट डिभिजन वन कार्यालयले करिव रु १३ लाख राजश्व सङ्कलन गरेको हो ।
त्रिपाल ओढेर रात काट्छन् कैदीबन्दी
कञ्चनपुर कारागारमा क्षमताभन्दा बढी कैदीबन्दी राखिँदा वर्षाका बेला पालमुनि बस्नुपर्ने बाध्यता छ । निरन्तरको साउने झरीमा त्रिपालमुनि ओत लाग्नुबाहेक कैदीबन्दीसँग अर्को विकल्प छैन । पाँच दशकअघि स्थापना भएको कारागारको भौतिक संरचनामा सुधार नहुँदा वर्षौंदेखि कैदीबन्दीले यो समस्या बेहोर्दै आएका छन् । ९५ जनाको क्षमता भएको कारागारमा अहिले एक नाबालकसहित ४४८ जना कैदीबन्दी रहेका छन् । सो कारागारमा २४ जना भारतीय नागरिक पनि छन् । ७५ जना पुरुष र २० जना महिला राख्न सकिने क्षमताको कारागारमा १९ जना महिला र ४२८ पुरुष जना पुरुष कैदीबन्दी रहेको कारागारका लेखापाल रमेश भट्टले जानकारी दिनुभयो ।
धानबाली जोगाउन सकस
घोडाघोडी र आसपासका किसानलाई छाडा चौपायाबाट खेती जोगाउन निकै मुस्किल परेको छ । चार वर्षदेखि स्थानीय किसानले लगाएको खेती निर्धक्क भएर भिœयाउन पाएका छैनन् । घोडाघोडी नगरपालिका–१ का स्थानीय दीपक ढकालले चार कट्ठा जग्गामा घेराबेरा गरी लगाएको धानबाली छाडा गाईको बथानले सखाप पारेको बताउनुभयो । ३० हजार रुपियाँ खर्चेर लगाएको तारबार नै छिनालेर गाईले धानबाली खाइदिएको ढकालले बताउनुभयो । उहाँले स्थानीय तहले छाडा गाई व्यवस्थापनमा ध्यान नदिएको बताउनुभयो ।
मुलुकको अर्थतन्त्र स्वस्थ अवस्थामा छैन : मन्त्री बडू
उद्योग बाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्री दिलेन्द्रप्रसाद बडूले मुलुकको अर्थतन्त्र स्वस्थ अवस्थामा नरहेको बताउनुभएको छ ।
पहिरोको जोखिममा मुक्तिकोट
जिल्लाको पूर्विउत्तर क्षेत्रमा रहेको स्वामिकार्तिक खापर गाउँपालिकाको –१ को मुक्तिकोटको दलित बस्ती पहिरोको उच्च जोखिममा रहेको छ ।
दार्चुलामा खाद्यको शाखा सञ्चालन
उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्तिमन्त्री दिलेन्द्रप्रसाद बडूले दार्चुलाको खलङ्गामा पुनस्र्थापित खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनी लिमिटेडको शाखा कार्यालयको शनिबार उद्घाटन गर्नुभएको छ । मन्त्री बडूले दार्चुलामा कम्पनीको कार्यालय सञ्चालनमा आएसँगै खाद्यान्न आपूर्तिको समस्या समाधान हुने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । उहाँले कम्पनीले दुर्गम जिल्लामा चामल उपलब्ध गराउनुका साथै दुर्गममा उत्पादित खाद्यवस्तु बजारमा पठाउने उद्देश्यअनुसार कम्पनीको कार्यालय स्थापना गरिएको बताउनुभयो ।
कुलोमा डुबेर बालकको मृत्यु
एकतानगर शिविरका १२ वर्षीय दिनेश परियारको जमरा कुलोमा नुहाउने क्रममा डुबेर मृत्यु भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयका प्रहरी नायब उपरीक्षक बेदप्रकाश जोशीले जानकारी दिनुभयो ।
_20210904001611-original-thumb.jpg)
कोभिडपछि तङ्ग्रिँदै पर्यटन
शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जमा पर्यटकको सङ्ख्यामा वृद्धि हुन थालेको छ। आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा दुई हजार ७०९ जनाले शुक्लाफाँटाको भ्रमण गरेका छन्। जसमा दुई हजार ५७९ जना नेपाली, १०५ जना सार्क राष्ट्रका र ४५ जना अरू विदेशी रहेका छन्। आर्थिक वर्ष २०७६/७७ र आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा एकाएक घटेको सङ्ख्या गत आर्थिक वर्षमा बढोत्तरी भएको हो। आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा एक हजार ७७५ जनाले शुक्लाफाँटाको अवलोकन गरेका थिए। जसमा ३९ महिला र ६१ पुरुष गरेर एक सय विदेशी नागरिक, २१ महिला र ५१ पुरुष गरेर ७२ जना सार्क राष्ट्रका र ६२१ महिला र ९८२ पुरुष गरेर एक हजार ६०३ जना रहेका थिए।
पेन्सन बुझ्न झुलाघाटमा छ दिन
बैतडी जिल्लाको शिवनाथ गाउँपालिकामा एसबीआई बैङ्कको शाखा भए पनि भारतीय सेनाबाट सेवा निवृत्त भएकाले झुलाघाट पुगेर पेन्सन बुझ्दै आइरहेका छन्। नेपाल–भारत सीमा नाका झुलाघाट पुगेर छ दिन पालो कुरेर पेन्सन लिनुपर्ने बाध्यता उनीहरूको छ। भारतीय सेना गोरखा रेजिमेन्टबाट सेवा निवृत्त आठ सय जनाभन्दा बढीले झुलाघाट पारिको भारतीय बैङ्कबाट पेन्सन बुझ्दै आइरहेका छन्। भारतीय स्टेट बैङ्क (एसबीआई बैङ्क), उत्तराखण्ड ग्रामीण बैङ्क र पोस्ट अफिस झुलाघाटले भारतीय सेनाबाट अवकाश पाएकालाई पेन्सन दिँदै आइरहेको छ।
जीर्ण बन्दै कर्णाली पुल
सुदूरपश्चिम प्रदेशलाई मुलुकको अन्य भागसँग जोड्ने एक मात्र कर्णाली पुल निर्माण भएको तीन दशकसम्म पनि सामान्य मर्मतसम्भार हुन सकेको छैन। २०४४ सालमा निर्माण कार्य सुरु भई २०५० सालमा निर्माण सम्पन्न भएको कर्णाली पुल हालसम्म एक पटकसम्म पनि मर्मत नहुँदा पुलका नटबोल्ट खसेर पुलका केही भाग हल्लिने गरेका छन्। जापानको कावासाकी हेभी इन्डिसट्रिजले पुल निर्माण गरेको थियो। एउटै जगमा दुईवटा खम्बामा बनाइएको पाँच सय मिटर लामो पुलको दुवैतिर ३०/३० वटा फलामे लठ्ठाको सहायताले सन्तुलन मिलाइएको छ। पुलको नियमित रूपमा बेलाबेला मर्मत सम्भार गर्नुपर्ने प्राविधिकहरूले बताएका छन्। खम्बाको पश्चिमतर्फ ३२५ मिटर र पूर्वतर्फ १७५ मिटर लम्बाइ भएको पुलको सन्तुलन मिलाउन पूर्वतर्फ पुलमुनि झुन्डिएको घर र गोदाम बनाइएको छ।
चितुवाको छालासहित चार जना पक्राउ
चितुवाको छालासहित कैलाली प्रहरीले चार जना व्यक्तिलाई पक्राउ गरेको छ । गोदावरी नगरपालिका –२ तेघरी खानेपानी ट्याङ्की नजिकबाट उनीहरुलाई पक्राउ गरिएको हो ।
हिउँदमा गाडी चल्ने ग्रामीण सडक वर्षामा अवरूद्ध
बाजुरादेखि गाउँसम्म सुचारु हुँदै आएका ग्रामिण सडक वर्खा सुरु भएसँगै अवरुद्ध भएको छ ।
नदी तटीय क्षेत्रमा बाढीको त्रास : न लाग्छ निद्रा, न भोक
गत वर्ष कात्तिकमा आएको बाढीमा घरखेत गुमाएका कैलालीका तटीय क्षेत्रका नागरिक नियमित वर्षा हुन थालेपछि त्रासमा छन् । वर्षा नियमित र नदीमा पानीको बहाव बढेपछि तटीय क्षेत्रका नागरिक रातिको समयमा निदाउन सकेका छैनन् ।
तीन लाख किलो जडीबुटी निकासी
बैतडीका सामुदायिक वन र निजी वनबाट तीन लाख ५६ हजार किलो जडीबुटी निकासी भएको छ । जडीबुटी निकासीबाट एक वर्षको अवधिमा १२ लाख रुपियाँ बढी राजस्व सङ्कलन भएको छ । आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा डिभिजन वन कार्यालय बैतडीले जडीबुटी, सल्लाको खोटो र वन पैदावर निकासीबाट १२ लाख ७० हजार ९८६ रुपियाँ राजस्व सङ्कलन गरेको होे ।
जोखिम न्यूनीकरणका लागि सरकारको ध्यानाकर्षण
सुदूरपश्चिम प्रदेश सभाको अर्थ विकास तथा प्राकृतिक स्रोत समितिले बाढी, पहिरो जस्ता प्राकृतिक विपद्ले निम्त्याएको समस्या समाधान गर्न प्रदेश सरकारलाई आग्रह गरेको छ।
महाकाली पुल निर्माणको काम ९९ प्रतिशत सम्पन्न
नेपाल सरकारको राष्ट्रिय गौरवको आयोजना अन्तर्गत महाकाली नदीमा निर्माणाधीन चार लेनको पक्की पुलको काम ९९ प्रतिशत सकिएको छ । महाकाली पारीको दोधारा–चाँदनी नगरपालिकालाई सडक सञ्जालसँग जोड्ने तथा दोधारा चाँदनीमा निर्माण हुने भनिएको सुख्खा बन्दरगाहलाई लक्षित गरी महाकालीमा चार लेनको पक्की पुल निर्माण भइरहेको हो ।
चुनौतीपूर्ण बडिमालिका यात्रा
बाजुराको पश्चिमी क्षेत्र र अछामको चौखुट्टेलगायतका ठाउँबाट पर्यटकीय र धार्मिक क्षेत्र बडिमालिका सहितका तीन चुचुरा नजरमा पर्दा जो कोहीको मन लोभिन्छ। हिउँदका महिनामा हिउँले छोपिने बडिमालिका शृङ्खला अझ धेरै रोमाञ्चक देखिन्छन्। धार्मिक ग्रन्थ श्रीस्वस्थानीमा बडिमालिकामा महादेवकी पत्नी सतिदेवीको बायाँ कुम पतन भएको चर्र्चा छ। हरेक वर्ष जनैपूर्णिमा अघि त्रयोदशी, चतुर्थदशीमा त्यहाँ लाग्ने मेला भर्न बाजुरा, अछाम, डोटी, कालीकोटबाट मात्रै होइन देशका विभिन्न ठाउँ र भारतबाट समेत तीर्थालु आउँछन् ।
कुपोषित बालबालिका पुनर्स्थापना गृहमा
बाजुरा जिल्लाका ३८६ जना बालबालिकामा कुपोषण देखिएको छ। पोषण पुनस्र्थापना गृहले जिल्लाको नौवटै स्थानीय तहमा कमजोर खालका बालवालिकालाई कुपोषण जाँच गरेको थियो। पोषण पुनस्र्थापना गृह बाजुराका निर्मला विकका अनुसार जिल्लाको नौवटै स्थानीय तहका एक हजार ४१४ जना बालबालिकालाई कुपोषण जाँच गर्दा ३८६ जना
-original-thumb.jpg)
पारिश्रमिक र सुविधा सम्बन्धी संशोधन विधेयक बहुमतले पारित
अविनाश चौधरीधनगढी, साउन १८ गते। सुदूरपश्चिम प्रदेश सभाका पदाधिकारी तथा सदस्यको पारिश्रमिक र सुविधा सम्बन्धी ऐन २०७५ लाई संशोधन गर्न बनेको विधेयक बहुमतले पारित भएको छ। बुधबार बसेको प्रदेश सभाबाट बहुमतले विधेयक पारित गरिएको हो। सो विधेयक दफावार छलफलका लागि समितिमा नलगी प्रदेश सभामै दफावार छलफल गरेर पारित गरिएको हो। आन्तरिक मामिला तथा कानुनमन्त्री डा. रणबहादुर रावलको प्रस्तावमा सभामुख अर्जुनबहादुर थापाले बहुमतले विधेयक पारित भएको घोषणा गर्नुभयो। प्रतिपक्षी दलबाट प्रतिनिधित्व गर्नु हुने प्रदेश सभा सदस्यले भने विधेयक पारितको विपक्षमा मत जाहेर गर्नुभएको थियो। यसअघि, विधेयकमाथि दफावार छलफल गर्नुहुँदै प्रदेश सभा सदस्यले मिश्रित प्रतिक्रिया दिनु भएको थियो। अम्बीकुमारी थापा, अक्कलबहादुर रावल, बलबहादुर सोडारीले विधेयक पारित हुनुपर्ने बताउनु भएको थियो। प्रतिपक्षी दल नेकपा (एमाले) बाट प्रतिनिधित्व गर्नुहुने हर्कबहादुर कुँवरले जनता अहिले बाढी, कटानको कारण विपद्मा परेका बेला सेवा सुविधा सम्बन्धी विधेयक सरकारले पास गराउनु उपयुक्त नरहेको बताउनुभयो। यो विधेयकमाथि गम्भीर छलफल हुनुपर्नेमा त्यो नभएको उहाँको भनाइ थियो। यसैगरी, विपक्षी दल राष्ट्रिय जनता पार्टीबाट प्रतिनिधित्व गर्नुहुने प्रदेशसभा सदस्य मालामति राना थारुले सरकारले सेवा सुविधा सम्बन्धी ऐन अहिले संशोधन गर्नुको कारण सदनलाई जानकारी गराउनु पर्ने बताउनुभयो। ‘पहिल्यै यो ऐन किन संशोधन भएन ? कार्यकालको अन्तिमतिर ऐन संशोधन गर्नु दालमा पक्कै पनि केही काला छ’, उहाँले शङ्का व्यक्त गर्नुभयो। छलफलको क्रममा उठेको विषयमा जवाफ दिनुहुँदै मन्त्री रावलले ऐनमा केही कुराको कमी कमजोरी देखिएपछि सुधार गर्नका लागि संशोधन विधेयक आएको बताउनुभयो। यो ऐन सुधार भएमापछि आउने प्रदेशसभा सदस्यले अघिल्ला प्रदेश सभा सदस्यको सम्मान गर्ने उहाँको भनाइ थियो। ‘प्रदेश सरकारले व्यापक तरिकाले छलफल गरेर यो विधेयक ल्याएको हो’, मन्त्री रावलले भन्नुभयो, ‘सदनलाई बल पुग्ने गरेर विधेयक आएको छ।’ संशोधन विधेयक पारितले प्रदेश सरकारलाई धेरै ठूलो आर्थिक भार नपर्ने उहाँको जिकिर थियो। ‘यसले खासै पैसा खर्च हुन्छ भन्ने मलाई लाग्दैन’, उहाँले भन्नुभयो। प्रदेश सभामा जति नै दल भए पनि ती दललाई सभाले चिन्न र सम्मान गर्न आवश्यक रहेको मन्त्री रावलको भनाइ थियो। उहाँले भन्नुभयो,‘यो सम्मानले राज्यको ठूलो ढुकुटी खर्च हुन्छ भन्ने मलाई लाग्दैन। ऐन पास हुने बित्तिक्कै सबैले गाडीघोडा पाउँछन् भन्ने छैन।’ ऐनमा भएका संशोधनका बुँदा हेरि दिन सबै प्रदेश सभा सदस्यहरुलाई मन्त्री रावलको आग्रह थियो।
-original-thumb.jpg)
बाँदर आतङ्कले गाउँबासी विस्थापित
बाँदर आतङ्कले दशरथ चन्द नगरपालिका –८, धौल्याली गाउँका ८० परिवार घरमा ताल्चा लगाएर गाउँबाटै विस्तापित भएका छन् । गाउँका अधिकांश मानिस घर छाडेर हिँडेपछि धौल्याली गाउँमा रहेको कैलापाल आधारभूत विद्यालयको कक्षा ४ मा एक जना मात्रै विद्यार्थी अध्ययनरत छन् । कक्षा ५ मा पनि एक जना मात्रै विद्यार्थी रहेको शिक्षक लक्ष्मणसिंह थापाले बताउनुभयो ।
स्थानीय तहको पौरख : खानामै करोडभन्दा बढी खर्च
स्थानीय तहमा खाना तथा विविध खर्चको नाममा राज्यकोष दोहन भइरहेको छ । महालेखा परीक्षकले हालै सार्वजनिक गरेको आर्थिक वर्ष ०७७/०७८ को वार्षिक प्रतिवेदनमा स्थानीय तहको खाना र विविधतर्फको खर्च मनोमानी चलिरहेको पुष्टि हुन्छ ।
